فتق دیسک کمر چیست؟
جا به جایی (فتق) دیسک زمانی رخ میدهد که حلقه بیرونی ضعیف گردیده یا پاره شده و به سمت بخش بیرونی حرکت کند. فتق دیسک با بالا رفتن سن رخ می دهد.
برخی از حرکات روزمره ما ممکن است منجر به جا به جایی دیسک شود. یک دیسک زمانی که شما می چرخید یا به منظور بلندکردن چیزی حرکت می‌کنید ممکن است از جا در برود.
بلندکردن یک جسم سنگین و بسیار بزرگ می تواند باعث بیرون زدگی دیسک کمر شده و تنش بسیاری به ناحیه پایین کمر شما وارد کرده که به آن فتق دیسک میگویند.
در اخبار پزشکی منتشر شده آمده است که اگر شغل شما به گونه ای است که مجبورید اجسام سنگین را جا به جا کنید احتمالا بیشتر از دیگران در معرض خطر ابتلا به فتق دیسک هستید.
همچنین اگر اضافه وزن دارید بهتر است به فکر چاره باشید تا به تناسب اندام برسید. چرا که همین وزن زیاد شما را در معرض خطر ابتلا به فتق دیسک قرار می دهد.
سعی کنید عضلاتتان را با تقویت کنید و از سبک زندگی بی حرکت و نشسته جدا خود داری کنید.
انواع فتق دیسک
به طور کلی سه نوع اصلی فتق دیسک داریم که بین مهره های کمر رخ میدهد؛ از جمله:
- دیسک بیرون زده: فشار بیش از حد به هسته دیسک باعث فتق دیسک بین مهره ای میشود و به علت فشار به اعصاب مجاور میتواند باعث درد خفیف تا متوسط شود.
- اکستروژن دیسک: که شامل شکستن یا پاره گی هسته دیسک میباشد. علائم دردناکی دارد و علاوه بر اینکه به اعصاب مجاور دیسک فشاور می آورد ممکن است نخاع را هم تحت تاثیر قرار دهد. و در اثر آن بیمار حس گزگز دارد گاهی هم حس در اندام ها کلا از بین میرود.
- فتق منزوی: یکی از خطرناک ترین انواع فتق دیسک، فتق منزوی است. اگر دیسک بیرون زده شما برای مدت طولانی درمان نشود به دیسک منزوی تبدیل شده که درد طاقت فرسایی را به همراه دارد. علت درد زیاد آن اینست که اجزای هسته اصلی دیسک جدا شده و وارد کانال نخاع میشوند که موجب تنگی کانال نخاع میشود.
علل فتق دیسک را بشناسید
با افزایش سن، دیسک های شما محتوای آب خود را از دست می‌دهند و در برابر تحلیل رفتن و فتق آسیب پذیر تر می شوند. فشار بیش از حد به نخاع به دلیل بلندکردن اجسام سنگین یا به ندرت به دلیل ضربه به ستون فقرات مانند تصادف می تواند باعث دیسک کمر شود.
عضلات ضعیف، سبک زندگی کم تحرک و چاقی در خطر ابتلا به فتق دیسک نقش دارند. سعی کنید ورزش و پیاده روی روی تردمیل را در برنامه روزانه خود وارد نمایید.
نشانه های فتق دیسک کمری چیست؟
علائم فتق دیسک
فتق دیسک بسته به محل قرارگیری دیسک آسیب دیده می تواند باعث دیسک گردن، کمر یا ساق پا شده که گاهی با سیاتیک اشتباه گرفته میشود.
لغزش دیسک در قسمت پایین کمر می تواند باعث درد در پشت، باسن و ساق پا شود و حتی ممکن است درد به پای شما برسد.
اگر درد را در گردن، شانه ها و بازوها و دست ها و انگشتان احساس کردید احتمالا به فتق دیسک گردن مبتلا شده اید.
گاهی هم ممکن است درد را در ناحیه قفسه سینه خود حس کنید؛ که شایع ترین علامت فتق دیسک قفسه سینه درد در پشت، قفسه سینه یا اطراف قفسه سینه میباشد.
همچنین ممکن است در قسمت هایی از بدن که تحت تأثیر فتق دیسک قرار گرفته اند بی حسی، گزگز یا ضعف داشته باشید.
تشخیص فتق دیسک
در طول معاینه فیزیکی، پزشک کمر شما را بررسی می کند تا ببیند هنگامی که کمر شما را لمس می‌کند، درد احساس می‌کنید یا خیر؟ پزشک از شما می خواهد صاف دراز بکشید و پاهای خود را در موقعیت های مختلف حرکت دهید تا بتواند علت درد شما را تشخیص دهد.
پزشک شما همچنین ممکن است یک معاینه عصبی برای بررسی موارد زیر انجام دهد که شامل:
- رفلکس‌ها (عمل‌های غیرارادی)
- قدرت عضلانی
- توانایی راه رفتن
- سنجش توانایی حس لامسه شما به وسیله جسم نوک تیز یا لرزش
در اکثر موارد برای تشخیص فتق دیسک، فقط به یک معاینه فیزیکی و سابقه پزشکی نیاز است.
تست های تصویربرداری از فتق دیسک کمر:
- اشعه ایکس: در تصویربرداری با اشعه ایکس ساده، فتق دیسک تشخیص داده نمی شود، اما سایر علل کمردرد مانند عفونت، تومور، مشکلات همسویی ستون فقرات یا شکستگی استخوان قابل بررسی است.
- سی تی اسکن: دستگاه سی تی اسکن مجموعه ای از اشعه های ایکس است که از نقطه مورد نظر عکس برداری می کند سپس تصاویر به دست آمده از ستون فقرات و ساختارهای اطراف آن را با هم ترکیب می‌کند.
- ام آر آی: کارکرد ام آر آی به این صورت است که به وسیله امواج رادیویی و میدان مغناطیسی قوی تصاویری از ساختار های داخلی بدن ثبت می‌کند.
از تست ام آر آی می توان برای تأیید محل فتق دیسک و مشاهده اینکه کدام اعصاب تحت تأثیر قرار گرفته استفاده نمود.
- میلوگرام: در این روش قبل از عکس برداری با اشعه ایکس، یک رنگ به مایع نخاعی تزریق می شود. این آزمایش می تواند فشار روی نخاع یا اعصاب شما را به دلیل فتق دیسک های متعدد یا شرایط دیگر نشان دهد.
درمان فتق دیسک کمر به چه صورت است؟
درمان فتق دیسک کمر:
افاده از دارو های مسکن که بسته به نوع فتق دیسک دوز تجویزی متفاوتی دارند یکی از درمان های سریع برای فتق دیسک میباشد.
داروها
دارو های مسکن بدون نسخه: اگر درد شما خفیف تا متوسط باشد، پزشک برای شما دارو های مسکن بدون نسخه مانند استامینوفن (تیلنول، سایرین)، ایبوپروفن (ادویل، موترین آی بی، دیگر داروها) یا ناپروکسن سدیم را تجویز می‌کند.
تزریق کورتیزون: اگر درد شما با دارو های خوراکی بهبود نیافت، پزشک کورتیکواستروئید (انواع هورمون هایی که توسط غدد فوق کلیوی ترشح می شود) را تجویز می‌کند؛ این دارو در اطراف اعصاب نخاعی تزریق می شود. تزریق از طریق تصوربرداری از ستون فقرات و هدایت سوزن انجام می شود.
شل کننده های عضلانی: اگر اسپاسم عضلانی داشته باشید این دارو برای شما تجویز می شود. خواب‌آلوده گی یا خسته گی و سرگیجه از عوارض شایع این دارو است.
اوپیوپیدها: اگر داروی دیگری درد شما را تسکین ندهد، پزشک ممکن است استفاده کوتاه مدت از مواد افیونی مانند کدئین یا ترکیبی از اکسی‌کدون و استامینوفن (پرکوست، روکسیست) را در نظر بگیرد؛ به دلیل عوارض جانبی مواد افیونی و احتمال اعتیاد، بسیاری از پزشکان در تجویز آنها برای فتق دیسک، تردید دارند.
آرام بخشی، حالت تهوع، گیجی و یبوست از عوارض جانبی احتمالی این دارو ها هستند.
درمان با فیزیوتراپی:
فیزیوتراپیست ها ورزش هایی را با شما کار می کنند که برای به حداقل رساندن درد فتق دیسک طراحی شده اند.
درمان فتق دیسک کمر با فیزیوتراپی یکی از راه های موثر درمانی است.
درمان های فیزیکی غیرفعال برای فتق دیسک
- ماساژ بافت عمیق
- درمان سرد و گرم
- آب درمانی
- تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست (تنس)
- تقویت عضلات
- حرکات کششی
هدف از کشش، کاهش اثرات نیروی گرانش بر ستون فقرات است. هدف جدا کردن آرام استخوان ها و کاهش فتق دیسک است.
این عمل بسیار شبیه یک لاستیک پنچر است زمانی که جک را زیر ماشین قرار می دهید و باعث می شوید فشار را از روی لاستیک برداشته شود.
می توان همین کار را در فتق دیسک گردنی یا کمری انجام داد.
این امر ضروری است که پس از پایان فیزیوتراپی یاد بگیرید که چگونه ورزش نموده و کمر خود را آماده کنید. اگر درس‌هایی را که در طول فیزیوتراپی آموخته اید اجرا نکنید، از نتایج بلندمدت آن بهره نخواهید برد. با مراقبت از کمر خود به تنهایی، می توانید از درد فتق دیسک بیشتر جلوگیری کنید.
عمل جراحی:
تعداد کمی از افراد مبتلا به فتق دیسک در نهایت نیاز به جراحی دارند. در صورتی که سایر درمان ها بعد از شش هفته نتوانند علائم شما را بهبود بخشند، به‌خصوص اگر این علائم ادامه داشته باشد، ممکن است پزشک شما جراحی را پیشنهاد دهد:
- درد ضعیف کنترل شده
- بی حسی یا ضعف
- مشکل در ایستادن یا راه رفتن
- از دست دادن کنترل مثانه یا روده
آیا جراحی ستون فقرات با لیزر برای فتق دیسک مؤثر است؟
استفاده از جراحی های لیزری ستون فقرات می تواند تعداد عوارض و همچنین زمان بهبودی را کاهش دهد. این امر باعث می شود که جراحی های ستون فقرات با لیزر جایگزین مطلوبی برای روش های درمانی سنتی به حساب آید.
لیزر یک روش کم تهاجمی به‌حساب می آید که می توان آن را تنها در موقعیت های خاص به طور مؤثر مورد استفاده قرار داد.
مزایا جراحی با لیزر:
زمان بهبودی سریع تر
از دست دادن خون کمتر
هزینه ارزان تر
کوچک بودن جای زخم به جا مانده از عمل
آسیب ندیدن عضلات و بافت های اطراف
پیشگیری از فتق دیسک با سبک زندگی سالم امکان پذیر است.
راه های پیشگیری از فتق دیسک با تغییر سبک زندگی
استفاده از کمپرس سرد یا گرم
پرهیز از ماندن بیش از حد در رختخواب
زیاد ماندن در رختخواب منجر به سفت شدن مفاصل و تضعیف عضلات می شود که می تواند بهبودی شما را به تاخیر بیاندازد.
در عوض ۳۰ دقیقه در حالتی که راحت هستید، استراحت کنید و سپس کمی پیاده روی نموده یا کارهایتان را انجام دهید. سعی کنید از فعالیت هایی که درد شما را بدتر می‌کند اجتناب نمایید. مطمئن شوید که حرکات شما، به‌خصوص خم شدن به جلو و بلندکردن اشیا، آهسته و کنترل شده باشد.
طب سنتی برای فتق دیسک
گاهی اوقات برخی از درمان های دارویی جایگزین و مکمل به کاهش درد مزمن کمک می‌کنند. این درمان های جایگزین عبارتند از:
کایروپراکتیک (فن ماساژ و جا انداختن فتق دیسک): تجربه نشان داده که دست کاری ستون فقرات برای کمر دردی که به تازگی شروع شده (حداقل یک ماه) مؤثر است.
طب سوزنی: اگر چه نتایج این طب نسبتاً کم هستند، اما این طور به نظر می رسد که طب سوزنی درد مزمن کمر و گردن را کاهش می دهد.
ماساژ: این درمان عملی می تواند تسکین کوتاه مدتی را برای افرادی که با کمردرد مزمن سر و کار دارند فراهم کند.
نتیجه گیری
اگر شرایط زندگی و شغلی شما بطوری است که مجبورید همیشه بنشینید و کم تحرک هستید؛ فتق دیسک ممکن است در طول زندگی شما رخ دهد.
مهم است که نادیده گرفته نشود و به موقع به پزشک مراجعه کنید. همچنین با پیش گرفتن سبک زندگی سالم و ورزش های مناسب فتق دیسک میتوانید میزان درد را به حداقل برسانید.
پس از تشخیص بیماری و تعیین علت، پزشک گزینه های درمانی را مشخص کرده و خطرات و مزایای هر مورد از راه های درمان را بررسی نموده و به شما کمک می‌کند تا بهترین گزینه را انتخاب کنید.
