سهم ۱۰ درصدی صنعت از صادارات غیرنفتی / تحریم ها بیشترین اثر را بر تجارت با هند و کره جنوبی گذاشت
شاید بتوان گفت تجارت آن کلیدی بود که دولت روحانی برای رسیدن به توسعه اقتصادی به دنبالش می‌گشت. عملکرد سال‌های اخیر در زمینه تجارت نشان می‌دهد که دولت دوازدهم تحت تاثیر تحریم‌ها و شیوع بیماری کرونا نتوانست عملکرد مناسبی را در حوزه تجارت خارجی برجا بگذارد.
اقتصادآنلاین-علی مسعودی؛ در سه ماهه نخست امسال صادرات ایران به 10 میلیارد و 700میلیون دلار رسید که نسبت به مدت مشابه سال گذشته از نظر وزن 38 درصد و از لحاظ ارزش 69 درصد رشد داشته است. همچنین در همین مدت 10 میلیارد و 200 میلیون دلار واردات صورت گرفته که نسبت به مدت مشابه از نظر وزن 6 درصد و از نظر ارزش 34 درصد رشد داشته است.
در سال‌های اخیر تحت تاثیر شرایط سیاسی، تحریم‌ها و البته شیوع بیماری کرونا، تجارت ایران نوسانات زیادی را تجربه کرده است. صادرات در سال 99 نسبت به سال 98 کاهش 22 درصدی و واردات نیز در سال 99 نسبت به سال 98 کاهش 8 درصدی را تجربه کرد. نمودارهای زیر پنج شریک اصلی تجاری ایران (واردکننده و صادرکننده) را از سال 1395 نشان می‌دهد
همان طور که مشخص است چین بزرگ‌ترین شریک تجاری ایران در سال‌های اخیر بوده که تحت تاثیر تحریم‌ها قرار نگرفته و تجارتش با ایران روند یکنواخت را طی کرده‌است. عمده کالای صادراتی ایران به چین، پلاستیک و انواع آن است که شامل 38 درصد از صادرات ایران به چین می‌شود. رتبه دوم مربوط به گروه مواد شیمیایی آلی با سهم 25 درصدی و رتبه سوم آهن و فولاد با حدود 15 درصد است. همچنین بیشترین سهم از سبد وارداتی ایران از چین مربوط به گروه رآکتورهای هسته‌ای، دیگ‌های بخار و آبگرم، ماشین‌آلات و وسایل مکانیکی، اجزا و قطعات آنها و گروه قطعات منفصله ماشین‌آلات راه‌سازی، خودرو و سایر ماشین‌آلات و وسایل نقلیه موتوریCBU است که حدود 20درصد از سبد وارداتی چین به ایران را شامل می‌شود.
در سال‌های اخیر صادرات ایران با امارات کاهش پیدا کرده و این کشور جایگاه خود را به عنوان دومین کشور دریافت کننده محصولات صادراتی ایران از دست داده است. هر چند که این تغییر در مورد واردات اتفاق نیفتاده و همچنان جایگاه دوم در کشورهای تامین کننده کالاهای وارداتی ایران را دارد.
ترکیه نیز همواره یکی از مهمترین شریک های تجاری ایران بوده و به نوعی ترکیه راه ورود ایران به تجارت با اروپاست بنابراین هم در صادرات و هم در واردات در رتبه‌های بالای کشورهای طرف معامله قرار می‌گیرد، در سال‌های اخیر همواره ترکیه در رتبه سوم یا چهارم تجارت با ایران قرار داشته و با وجود اینکه بخش زیادی از این تجارت شامل کالاهای غیرنفتی است ولی تحت تاثیر تحریم ها قرار نگرفته است.
اما در مقابل کشورهایی مثل هند و کره بسیار تحت تاثیر تحریم‌ها قرار گرفته‌اند. در سال 95 کره جنوبی با صادراتی به ارزش بیش از سه میلیارد دلار، رتبه سوم کشورهای صادرکننده به ایران قرار داشت ولی در سال‌های اخیر ارزش صادرات این کشور به ایران بیش از 90 درصد کاهش داشته‌است. همچنین هند که پیشتر تصمیم به گسترش همکاری تجاری خود با ایران داشت، تحت تاثیر تحریم ها قرار گرفت به طوری که در سال گذشته صادرات این کشور به ایران بیش از 40 درصد نسبت به سال 98 کاهش پیدا کرد. در سال‌های اخیر میانگین واردات ایران حدود 44 و صادرات حدود 43 میلیارد دلار بوده‌است. به غیر از سال 96 که واردات به حدود 54 میلیارد دلار رسید. نمودار زیر روند صادرات و واردات ایران را از سال 1395 نشان می‌دهد:
بنابر آمارهای منتشر شده در سال 99، 21 درصد از صادرات غیرنفتی ایران مربوط به پتروشیمی و محصولات وابسته به نفت است. همچنین 21درصد مربوط به معدن و صنایع معدنی و 18 درصد مربوط به کشاورزی و صنایع غذایی است. این موضوع نشان می‌دهد که عمده صادرات ایران شامل نفت و مواد نفت پایه است و یا شامل محصولات اولیه با درجه پیچیدگی پایین می‌شود و بخش صنعت تنها ده درصد از کل واردات غیرنفتی را شامل می‌شود.
