چرا قیمت مرغ گران شد؟ بررسی علل نوسانات و راهکارهای هوشمند کنترل بازار
افزایش قابل‌توجه قیمت مرغ در ماه‌های اخیر، به یکی از دغدغه‌های جدی در حوزه امنیت غذایی و معیشت خانوار تبدیل شده است. از رشد هزینه‌های تولید و نوسانات بازار نهاده‌ها گرفته تا چالش‌های موجود در نظام عرضه و تقاضا، عوامل متعددی در این روند نقش داشته‌اند.
به گزارش اقتصادآنلاین، برای واکاوی دقیق‌تر این موضوع و بررسی دقیق تحولات بازار مرغ، خبرنگار اقتصاد آنلاین با جناب آقای ابوالفضل طباطبایی یکی از فعالان با‌تجربه و تحلیل‌گران بازار مرغ گوشتی استان اصفهان، مصاحبه‌ای انجام گرفت تا با نگاهی تخصصی‌تر به عوامل تاثیرگذار بر این نوسانات پرداخته و ارزیابی دقیق‌تری از شرایط فعلی و چشم‌انداز پیش‌رو داشته باشیم:
با توجه به روند صعودی قیمت مرغ و نگرانی‌هایی که در سطح بازار و جامعه شکل گرفته، در ابتدا از ایشان خواستیم تحلیل خود را از دلایل این نوسانات ارائه دهند.
به نظر شما دلایل اصلی نوسان قیمت مرغ چیست؟
افزایش مرغ دلایل مختلفی دارد؛ نخست اینکه در خرداد ماه امسال شاهد کاهش قابل توجهی در جوجه‌ریزی بودیم که همین موضوع منجر به نوسان قیمت مرغ در کشور شد. یکی دیگر از دلایل افزایش قیمت مرغ، اعتصاب رانندگان بود که باعث شد نهاده‌های موردنیاز به‌موقع به دست مرغداران نرسد. در نتیجه، آن‌ها مجبور شدند نهاده را از دیگر مرغداری‌ها تهیه کنند. این جابه‌جایی غیراستاندارد نهاده و عدم رعایت مسائل بهداشتی باعث افزایش تلفات در مرغداری‌ها شد که کاهش ۲۰ تا ۳۰ درصدی مرغ در بازار را به همراه داشت. همچنین دلیل دیگر آن افزایش قیمت نهاده‌ها و خوراک در همان بازه زمانی بود که موجب شد مرغداران به جای پرورش کامل مرغ و قبل از رسیدن به وزن ایده آل برای جلوگیری از افزایش ضریب تبدیل، مرغ خود را زودتر از موعد مقرر روانه بازار کنند؛ در نتیجه، هم وزن مرغ‌ها پایین‌تر بود و هم در ادامه با کمبود عرضه مواجه شدیم.
چه راهکارهایی برای کنترل این وضعیت پیشنهاد می‌کنید؟
به‌نظر من، یکی از مهم‌ترین راهکارها برای کنترل بازار مرغ، مدیریت جوجه‌ریزی و تولید بر اساس تقاضای واقعی بازار است. این موضوع مستلزم برنامه‌ریزی دقیق و منطبق با شرایط بازار مصرف است، به‌طوری‌که میزان تولید جوجه به‌صورت هدفمند و متناسب با نیاز بازار در بازه‌های زمانی مختلف انجام شود. پیش‌بینی صحیح عرضه و تقاضا می‌تواند نقش مؤثری در جلوگیری از نوسانات بازار ایفا کند و با توجه به بانک اطلاعاتی و فناوری‌هایی که سامانه‌های هوشمند از جمله رهتاب (ره‌آوا) دارند این کار به راحتی و با رصد و تحلیل قیمت سال‌های گذشته، مقدار تولید مرغ، جوجه یک روزه و مقایسه آن‌ها با یکدیگر امکان پذیر است.
مدل قیمت‌گذاری محصولاتی مثل مرغ گوشتی بر چه اساسی باید باشد؟
باتوجه به اینکه شرایط آب و هوایی، جغرافیایی و شرایط بازار استان‌ها باهم متفاوت است، قیمت مرغ نیز باید متناسب با شرایط آن استان تعیین شود. به صورتی که مثلا در استان‌های شمالی به دلیل رطوبت بالا بیماری و تلفات کمتر از سایر استان‌ها است؛ در نتیجه مرغ زنده در این استان‌ها ارزان‌تر به فروش می‌رسد. اما در استانی مثل اصفهان یا استان‌های دیگر هزینه پرورش بالاتر است و هر استانی باتوجه به بانک اطلاعاتی دامپزشکی خود و میزان تلفات ایجاد شده و براساس فرمول مربوط به قیمت تمام شده باید قیمت واقعی مرغ را تعیین کند.
به نظر شما سامانه‌های هوشمند مانند رهتاب چه مزایایی برای تولیدکنندگان داشتند؟
ما در استان اصفهان که تجربه استفاده از سامانه رهتاب را داریم شاهد تغییرات مثبت زیادی بودیم. جدیدا هم این سامانه با یک سامانه دیگر به نام ستکاوا ادغام شده و سامانه ره‌آوا ایجاد شده است. یکی از مزایای این سامانه بحث دریافت مطالبات مرغداران است که به راحتی در سامانه انجام می‌شود. در حقیقت از سال ۱۴۰۰ که سامانه در استان اصفهان راه‌اندازی شد ما تاکنون هیچ شکایتی مبنی بر عدم پرداخت پول مرغدار نداشتیم.
یکی دیگر از چالش‌های رایج در بسیاری از استان‌ها، وجود فاصله قابل‌توجه میان قیمت رسمی اعلام‌شده و قیمت معاملاتی واقعی مرغ در بازار است. این شکاف قیمتی، موجب نوسان قیمت در بازار و همچنین زمینه‌ساز فعالیت واسطه گران و چندنرخی شدن قیمت در در سطح استان‌ها می‌شود. اما یکی از استان‌هایی که قیمت رسمی و واقعی آن اختلاف چندانی با یکدیگر ندارد، استان اصفهان است؛ که به نظر من دلیل اصلی آن، وجود سامانه ره‌آوا است که باعث ایجاد یک زنجیره ارتباطی و هماهنگی موثر بین عوامل مختلف و دستگاه‌های دولتی درمورد بحث قیمت‌گذاری مرغ شده است.
در واقع وجود یک سامانه هوشمند به عنوان شبکه رسمی توزیع استان، باعث می‌شود عمده معاملات در بستر سامانه انجام شود؛ از این رو سامانه با کنترل قیمت تاحد زیادی از دو نرخی شدن آن جلوگیری می‌کند.
یکی دیگر از مزایای اصلی سامانه این است که طبق روال قبلی بازار، مرغدار هنگام فروش مرغ به کشتارگران یا کشتارگاه‌ها، به‌جای پرداخت نقدی وجه معامله، نوعی مبادله غیرنقدی انجام می‌داد؛ به این معنا که مرغدار به اجبار بخشی از طلب خود را در قالب جوجه، نهاده یا سایر اقلام دریافت می‌کند و عملاً امکان دسترسی آزاد به وجه نقد برای تأمین نیازهای خود را ندارد. این درحالی است که در استان اصفهان با وجود سامانه ره‌آوا قدرت تصمیم‌گیری بر عهده مرغدار است و او پس از دریافت وجه نقد، می‌تواند به اختیار خود نهاده مورد نیاز را تامین کند.
نحوه دریافت هزینه از سوی این سامانه‌ها به چه صورتی است؟ در استان اصفهان آیا مرغداران برای استفاده از سامانه هزینه‌ای پرداخت می‌کنند؟
خیر سامانه ره‌آوا در استان اصفهان بر خلاف سامانه‌های سایر استان‌ها مانند مازندران، از مرغداران هیچ وجهی دریافت نمی‌کند و مرغداران تنها هزینه‌ای که میپردازند به شرکت‌های تعاونی مرغداران شهرستان خود در قبال خدماتی مانند پیگیری فروش، ثبت معاملات در سامانه و تسویه حساب است. پیش از این مرغداران به صورت مستقیم درگیر مسائل فروش مرغ، تسویه حساب و دریافت مطالبات خود می‌شدند؛ اما الان با یک تماس با تعاونی همه مراحل انجام می‌شود و مبلغی که به تعاونی میپردازند روی هر کیلو مرغ زنده، مبلغ ناچیزی است که از نظر من ارزش دارد. ولی بازهم تاکید می‌کنم که هیچ پولی از مرغداران مستقیم به سامانه ره‌آوا پرداخت نمی‌شود.
