بحران میانسالی و بازنشستگی/ چرا نسل ایکس بازنده واقعی همه نسل‌هاست؟

«ما بیشتر در خیال رنج می‌کشیم تا در واقعیت»، این جمله از سنکا، فیلسوف رواقی، شاید به‌خوبی درباره نسل‌ها صدق کند. نسل  Zیعنی متولدین ۱۹۹۷ تا ۲۰۱۲ (متولدین ۱۳۷۶ تا ۱۳۹۱ شمسی) می‌گویند شبکه‌های اجتماعی کودکی‌شان را نابود کرده‌ است. نسل هزاره (۱۹۸۱ تا ۱۹۹۶) یا (۱۳۶۰ تا ۱۳۷۵ شمسی) از ناتوانی در خرید خانه گلایه دارند. بیبی‌بومرها (۱۹۴۶ تا ۱۹۶۴) یا (۱۳۲۵ تا ۱۳۴۳ شمسی) نگران دوران بازنشستگی نامطمئن خود هستند.

در این میان، نسل ایکس، متولدین ۱۹۶۵ تا ۱۹۸۰ یا ۱۳۴۴ تا ۱۳۵۹ شمسی، تقریباً از یادها رفته‌اند. بر اساس جست‌وجوهای گوگل، میزان توجه جهانی به نسل ایکس کمتر از نیمی از نسل‌های دیگر است. تعداد پادکست‌ها و میم‌های مربوط به آن‌ها انگشت‌شمار است و به جز رمان معروف داگلاس کوپلند «نسل ایکس: داستان‌هایی برای فرهنگی شتاب‌زده» که در ۱۳۷۰ شمسی منتشر شد، کتاب زیادی درباره این نسل نوشته نشده است. در بریتانیا، اعضای نسل ایکس کمتر از هر نسل دیگری می‌دانند که به کدام نسل تعلق دارند.

افزایش نارضایتی، بحران سلامت و فشار دو‌جانبه

اگرچه نسل ایکس جایی در تخیل جمعی ندارد، اما برخلاف گفته سنکا، واقعاً در رنج است؛ هم به دلیل سن حساس فعلی‌شان و هم به خاطر شرایط نسلی خاص. طبق نظرسنجی‌ای در ۳۰ کشور توسط ایپسوس، ۳۱ درصد از اعضای نسل ایکس گفته‌اند که «زیاد خوشحال نیستند» یا «اصلاً خوشحال نیستند»؛ بالاترین میزان نارضایتی در بین تمام نسل‌ها.

دیوید بلنچ‌فلاور، اقتصاددان دانشگاه دارتموث، نشان می‌دهد که احساساتی چون اضطراب، ناامیدی و ناراحتی در حدود ۵۰ سالگی به اوج خود می‌رسند. این یافته با نظریه «U شکل زندگی» همخوانی دارد؛ نظریه‌ای که می‌گوید افراد در جوانی و پیری شادترند اما در میانسالی در بحران به‌سر می‌برند.

مسائل سلامت مزمن، سرخوردگی شغلی و فشار مراقبت از فرزندان و والدین از جمله دلایل این بحران‌اند. در آمریکا، اعضای نسل ایکس ۵ درصد از هزینه‌های خود را صرف مراقبت از کودکان زیر ۱۸ سال یا سالمندان بالای ۶۵ سال می‌کنند؛ در حالی که این رقم برای بومرها تنها ۲ درصد است. در ایتالیا، درصد جوانان ۱۸ تا ۳۴ ساله‌ای که با والدینشان زندگی می‌کنند در دو دهه گذشته از ۶۱ به ۶۸ درصد افزایش یافته و در اسپانیا این روند حتی شدیدتر است. والدین این جوانان اغلب اعضای نسل ایکس‌اند.

از رؤیای استارتاپ تا واقعیت اجاره‌نشینی

در سان‌فرانسیسکو، جایی که نمود عینی منحنی U زندگی است، جوانان آرزوی بنیان‌گذاری استارتاپ هوش مصنوعی دارند و بومرهای موفق در خانه‌های لوکس خود روزگار می‌گذرانند. اما نسل ایکس نه آن شور و شوق جوانی را دارد و نه امتیازات بازنشستگی بومرها را. فقط ۳۷ درصد از آن‌ها از زندگی در سان‌فرانسیسکو رضایت دارند، در حالی که ۶۳ درصد از نسل Z از شرایط راضی‌اند. بسیاری از نسل ایکسی‌ها اگر خانه‌ای بزرگ بخواهند، ناگزیر به نقل مکان به اوکلند می‌شوند.

رشد درآمد کند، بازار کار ضعیف و دوران طلایی از دست‌رفته

اگرچه درآمد واقعی نسل ایکس نسبت به نسل‌های پیش از خود افزایش یافته، اما سرعت رشد آن کند بوده است. بر اساس پژوهشی از موسسه امریکن اینترپرایز و فدرال رزرو، درآمد خانوارهای نسل ایکس در بازه سنی ۳۶ تا ۴۰ سالگی تنها ۱۶ درصد بیشتر از نسل قبل در همان سن بوده است؛ یعنی کمترین رشد در بین تمام نسل‌ها.

برخی پژوهش‌ها نشان می‌دهند که گرایش این نسل به تعادل بین کار و زندگی و پرهیز از تبدیل شدن به کارمند ماشینی (corporate drone) ممکن است یکی از دلایل رشد درآمد پایین باشد. فیلم‌هایی چون «ماتریکس» و «باشگاه مشت‌زنی» که هر دو در سال ۱۳۷۸ شمسی اکران شدند، بازتابی از همین ذهنیت گریز از ساختارهای سنتی‌اند.

ثروت اندوزی از دست رفته و بحران مسکن

نسل ایکس شانس کمی برای انباشت ثروت داشته است. در دهه ۱۳۶۰ شمسی، بازار سهام جهانی چهار برابر شد و بومرها بهره‌مند شدند. نسل هزاره نیز در دهه گذشته از بازده خوب بازار برخوردار بودند. اما در دهه ۱۳۸۰ شمسی، زمانی که نسل ایکس امید داشت ثروتمند شود، بازارها افت داشتند. این دهه به‌ویژه برای بازار آمریکا یک دهه از دست‌رفته بود.

در حوزه مالکیت مسکن نیز وضعیت بهتری وجود ندارد. برخلاف باور رایج، کاهش شدید مالکیت مسکن از بومرها به نسل ایکس رخ داده، نه از ایکس به هزاره. بسیاری از نسل ایکسی‌ها در سال‌های طلایی ورود به بازار مسکن با بحران مالی مواجه شدند. اخذ وام سخت شد، برخی خانه‌های خود را از دست دادند و دوباره به اجاره‌نشینی بازگشتند.

بازنشستگی نامطمئن و آینده‌ای مبهم

بر اساس داده‌های فدرال رزرو، ثروت میانگین نسل Z و هزاره در سن ۳۱ سالگی دو برابر ثروت نسل ایکس در همان سن است. داده‌های بانک مرکزی اروپا نیز روند مشابهی را در اروپا نشان می‌دهد: از سال ۱۳۸۹ تا ۱۴۰۰ شمسی، ارزش خالص دارایی‌های نسل هزاره سه برابر شد، در حالی که برای نسل ایکس کمتر از دو برابر بوده است.

آینده نیز امیدی برای بهبود اوضاع نسل ایکس نشان نمی‌دهد. آن‌ها احتمالاً نخستین نسلی خواهند بود که به دلیل شکست سیستم‌های بازنشستگی آسیب خواهند دید. صندوق تامین اجتماعی آمریکا پیش‌بینی می‌کند که تا سال ۲۰۳۳ یا ۱۴۱۲ شمسی ورشکسته خواهد شد؛ درست زمانی که نسل ایکس بازنشسته می‌شود. در این صورت، مزایا ۲۰ تا ۲۵ درصد کاهش خواهند یافت.

پس اگر فردی در دهه پنجم زندگی دیدید، لبخندی به او بزنید؛ شاید بیشتر از آن‌چه فکر می‌کنید نیاز داشته باشد.