قیمت به اندازه توان خرید
بازار بزرگ تهران. قبل از ظهر است و هوا ابری اما خبری از باران نیست. باد خنکی می‌وزد اما جوانه‌های سبز سر شاخه‌های درختان از نزدیکی بهار خبر می‌دهند. برعکس اسفند پارسال که کرونا همه را به خانه‌ها رانده بود؛ امسال بازار شلوغ است. اما مردم درحال رفت‌وآمد نگاهی به ویترین‌ها می‌اندازند و رد می‌شوند. مغازه‌ها شلوغ است اما برعکس سال‌های گذشته در دست هرکس یک پاکت پلاستیکی بیشتر نیست. یکی از کسبه که لباس مردانه می‌فروشد می‌گوید: «فروش نسبت به پارسال خیلی بهتر است.
از اول اسفند سال گذشته که موضوع کرونا مطرح شد و مملکت قرنطینه شد، نه فقط امثال من بلکه همه اصناف ضرر زیادی متحمل شدند چراکه کاسب تمام سال را برای شب عید برنامه‌ریزی می‌کند. شیوع کرونا و قرنطینه اسفند سال قبل کاملا غیرمنتظره بود و همه را درگیر کرد.» این فروشنده می‌گوید نسبت به اسفند سال گذشته بالای ۵۰ درصد فروش داشته است «ولی شرایط اقتصادی امسال آن‌قدر خراب بود که همین که شب عید امسال بتوانیم ضررها را جبران کنیم باید کلاهمان را بالا بیندازیم.» تمامی پیراهن‌هایی که این فروشنده می‌فروشد «تولید داخلی هستند».
او انواع پیراهن را از ۱۳۰ هزار تومان تا ۳۰۰ هزار تومان می‌فروشد. پیراهن‌هایی که از نظر ظاهری چیزی از جنس‌های خارجی کم ندارد و به گفته فروشنده برای دوخت آنها«از بهترین پارچه استفاده شده است». به گفته این فروشنده قیمت‌ها نسبت به اسفند پارسال دوبرابر شده چراکه به سبب افزایش قیمت پارچه و نخ و همچنین دستمزد کارگر و اجاره بهای مغازه «قیمت تمام شده بالا رفته است با این حال همکاران قیمت‌ها را زیاد بالا نبردند که مردم بتوانند بخرند».
او یک پیراهن چهارخانه آبی را با انگشت نشان می‌دهد: «این پیراهن پارسال ۱۵۰ هزار تومان قیمت خورده بود و امسال ۲۰۰ هزار تومان فروخته می‌شود. اگر گرانی بقیه کالاها حتی خوراکی را مقایسه کنیم متوجه می‌شویم که به اندازه گرانی‌ها افزایش قیمت نداد‌ه‌ایم. چاره‌ای هم نداریم، وضع مردم و ما خراب است بالاخره باید جوری با همدیگر کنار بیاییم.» مشاهدات میدانی از بازار بزرگ تهران نشان می‌دهد کف قیمت یک پیراهن ۱۲۰ هزار تومان و تی‌شرت ۵۰ هزار تومان است.
البته فروشندگان دیگری انواع تی‌شرت و پولوشرت را از ۱۰۰ هزار تومان تا ۳۰۰ هزار تومان هم می‌فروشند: «جنس ایرانی است با پارچه و طرح خارجی.» این فروشنده درباره افزایش قیمت لباس خارجی و سوق مصرف‌کنندگان به کالای ایرانی می‌گوید: «قیمت لباس خارجی هم با نرخ دلار بالا می‌رود. الان قیمت ایرانی هم به‌خاطر اینکه قیمت تمام شده بالا رفته نزدیک به همان لباس‌های خارجی است. ناگفته نماند که مشتری جنس ایرانی و باکیفیت کم نیست و الان که قیمت‌ها بالا رفته جنس ایرانی خریدار بیشتری نسبت به پارسال دارد.»
قیمت‌های مناسب در بازار
با ۳۰۰ هزار تومان هم می‌توان یک شلوار پارچه‌ای یا کتان مناسب گرفت. مشاهدات میدانی نشان می‌دهد انواع شلوار پارچه‌ای، جین و کتان در بازار بزرگ تهران در بازه ۲۰۰ تا ۴۰۰ هزار تومان فروخته می‌شود. یکی از فروشندگانی که فقط شلوار می‌فروشد درباره شرایط فروش امسال می‌گوید: «خداروشکر فروش نسبت به پارسال خیلی بهتر شده. پارسال این موقع که کلا همه بسته بودند و کرکره‌ها پایین بود؛ کسی کاسبی نکرد. امسال هم که وضع همه خراب بود و قیمت‌ها هم همین‌طور بالا می‌رفت. خداراشکر شب عید امسال نسبت به سال گذشته بالای ۵۰ درصد فروش بیشتری داشتیم.»
به گفته این فروشنده قیمت شلوار نسبت به سال گذشته «بیشتر از سه برابر شده اما نه ما، نه تولیدکننده نمی‌توانیم این همه افزایش قیمت بدهیم. مجبوریم قیمتی به کالا بدهیم که مشتری توان خرید داشته باشد، آن هم در شرایطی که امسال گذشت.» او گرانی پارچه و اسباب دوخت‌ودوز را دلیل اصلی افزایش قیمت شلوار می‌داند: «ماستی که برای ناهار می‌گیریم گران شده لباس گران نشود؟»
به گفته این فروشنده تقاضای انواع شلوار جین، کتان و پارچه‌ای مثل قبل است: «اینکه تقاضا به سمت کدام نوع شلوار است به سن مشتری بستگی دارد نه قیمت. جوانی که بخواهد جین بپوشد ۱۰۰ هزار تومان گران‌تر هم باشد می‌خرد و کسی هم که شلوار پارچه‌ای یا کتان استفاده می‌کند همان را می‌خرد؛ به قیمت نیست. به سلیقه است.» شرایط بازار کفش هم به همین صورت است. کسبه می‌گویند قیمت‌ها نسبت به پارسال بیشتر از دوبرابر افزایش داشته اما «بازار کشش این قیمت‌ها را ندارد. ما هم قیمتی مشخص می‌کنیم که مشتری توان خرید داشته باشد».
این فروشنده کفش درباره میزان فروش شب عید امسال می‌گوید: «شکر خدا خیلی از پارسال بهتر بود. پارسال که کرونا آمد هیچ‌کس نمی‌دانست باید چه‌کار کند و با قرنطینه هم که عملا بازار تعطیل شد. امسال شرایط بهتر است، شب عید امسال ۶۰ درصد بیشتر از اسفند سال گذشته که فقط نصف ماه باز بودیم فروش داشتیم.» مشاهدات حاکی از شروع قیمت کفش از ۱۵۰ هزار تومان است. انواع کفش چرم روزمره و معمولی بین ۱۵۰ تا ۵۰۰ هزار تومان فروخته می‌شود و کفش‌های اسپرت از ۲۰۰ هزار تومان به بالا. البته کتانی‌بازها باید سر جیب را بیشتر شل کنند، انواع کفش کتانی هم از ۲۰۰ هزار تومان شروع می‌شود اما کتانی باکیفیت از ۴۰۰ هزار تومان نرخ خورده است.
یک دست لباس ۸۰۰ هزار تومان
میانگین قیمت یک دست پیراهن، شلوار و کفش امسال چقدر تمام می‌شود؟ اگر میانگین خرید یک دست پیراهن را ۱۵۰ هزار تومان، شلوار را ۳۰۰ هزار تومان و کفش را ۳۵۰ هزار تومان حساب کنیم هزینه یک دست لباس عید ۸۰۰ هزار تومان تمام می‌شود، عددی که با احتساب میانگین قیمتی بازار به‌دست آمده و مسلما در سطح شهر به حدود یک میلیون و ۴۰۰ هزار تومان می‌رسد. این درحالی است که همین یک دست لباس در اسفند پارسال با احتساب میانگین قیمت‌های بازار ۵۰۰ هزار تومان و سطح شهر نهایتا یک میلیون تومان تمام می‌شد. با توجه به تورم تولید می‌توان دریافت که قیمت‌های بازار به اندازه دیگر اقلام افزایش نداشته و همان‌گونه که فروشندگان می‌گویند «باید حاشیه سود را کم کنیم و به‌گونه‌ای نرخ‌گذاری کنیم که مشتری توان خرید داشته باشد».
