رنج های بی‌پایان بیماران نادر
باوجودتصویب و ابلاغ سند ملی حمایت از بیماران نادر، این افراد با معضلات بسیاری در تهیه دارو و درمان روبه‌رو هستند.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از همشهری، چالش بیماران نادر یکی و دو تا مورد نیست، برای آنها ادامه زندگی در شرایط ملتهب امروز که از زمین و آسمان کرونا می‌بارد، دارو نیست و اگر هست، گران است و مراکز درمانی به تسخیر بیماران کرونایی درآمده‌اند، زندگی بسیار سخت‌تر از گذشته شده است. در سوی دیگر این چالش، آنها باید تلاش کنند که جامع بیماری‌های نادر را بشناسند، از آنها نترسند و مهم‌تر اینکه به رسمیت بشناسند و با دید طرد یا تحقیر به آنها نگاه نکنند.
بیشتر از همه اینها اما روند تشخیص و درمان برای بیماران نادر آزار‌دهنده است. از این مطب به آن مطب، از این بیمارستان به آن بیمارستان، از این آزمایشگاه به آن آزمایشگاه تا بالاخره یک متخصص بفهمد که بیماری چیست و راه درمان آن کدام است.
3میلیون بیمار نادر با 345نوع بیماری
طبق اعلام سازمان بهداشت جهانی و اتحادیه اروپا؛ از هر 10هزار نفر 2تا 5نفر درگیر بیماری نادر می‌شوند. بر همین اساس در دنیا 300میلیون نفر درگیر بیماری‌های نادر هستند که 3میلیون نفر یعنی یک درصد از آنها در ایران زندگی می‌کنند. تنوع زیر شاخه این بیماری نیز زیاد است، هم‌اکنون در جهان 8هزار نوع بیماری نادر شناسایی شده که در ایران 345گونه از آن وجود دارد. اما همچنان نمی‌توان به رقم دقیقی درباره تعداد بیماران نادر در کشور رسید.
از دیگر مشکلات بیماری‌های نادر در ایران، تعاریف مختلفی است که از آنها ارائه می‌دهند. این مسئله باعث شده تا اطلاع‌رسانی در جامعه به‌درستی صورت نگیرد و نبود آگاهی، هماهنگی و یکدستی در زمینه تعریف بیماری‌های نادر، موجب شده این بیماران نتوانند از دغدغه و مشکلات خود به درستی صحبت کنند. بیماری‌های خاص، بیماری‌های واگیردار، بیماری‌های عفونی، بیماری‌های صعب‌العلاج و... عنوان‌هایی هستند که باعث تداخل در زمینه شناسایی و معرفی بیماری شده است.
بیمارانی که عضو هیچ انجمنی نیستند
تاکنون دو سامانه برای معرفی افراد دارای بیماری‌های نادر ایجاد شده اما چون یکپارچه عمل نمی‌کنند، تعداد و نوع بیماری‌ها همچنان در هاله‌ای از ابهام است. یاسر داوودیان، رییس هیأت مدیره بنیاد بیماری‌های نادر ایران با انتقاد از وجود چنین شرایطی در کشور گفت: «آمارهای سازمان بهداشت جهانی می‌گوید که 3میلیون بیمار نادر در ایران وجود دارد. تخمین کمیسیون پزشکی بنیاد نیز این است که بین 2میلیون و 800 تا 3میلیون و 500هزار نفر بیمار نادر در کشور داریم اما تعداد دقیقی که در بنیاد بیماران نادر مورد حمایت قرار گرفته‌اند، فقط 5هزار نفر است. در هر صورت بنیاد نیز به میزان توان خود می‌تواند به حمایت و ارائه خدمات رایگان بپردازد و نیاز به حمایت‌های بیشتری از سوی مسئولان داریم؛ چون هر بیمار نادر دارای شرایط خاص خود است و هر بیماری تیپ‌های مختلف دارد که هر کدام به درمان و داروی خاص خود نیاز دارد و همین شرایط اهمیت موضوع را بیشتر به رخ می‌کشد.»
هم‌اکنون 22 انجمن برای حمایت از برخی بیماران نادر در کشور فعالیت می‌کنند اما با وجود این باز هم آنها نتوانسته‌اند که بیماران گروه خود را زیر چتر حمایت‌شان بیاورند.
زهرا ناصحی، رییس انجمن نوروفیبروماتوز در این‌باره می‌گوید: نوروفیبروماتوز یک بیماری ژنتیکی است که اعصاب و پوست را گرفتار می‌کند و 3 نوع دارد. در نوع اول آن از هر 3هزار نفر یک نفر مبتلا می‌شود، در نوع دوم از هر 25هزار نفر یک نفر و نوع سوم آن از هر 40هزار نفر یک نفر یعنی در کشور بیش از 25هزار نفر مبتلا به نوروفیبروماتوز داریم و این در حالی است که فقط 2هزار نفر آنها عضو انجمن ما هستند؛ «به‌دلیل ناشناخته‌بودن این بیماری، عده زیادی از ترس طرد‌شدن، بیماری خود را پنهان می‌کنند؛ این در حالی است که برخی روی صورت و برخی روی بدن‌شان توده‌هایی به‌وجود می‌آید که هم روی پوست و هم اعصاب اثر کرده و خیلی هم دردناک هستند.» فارغ از آنچه رییس انجمن نوروفیبروماتوز به آن اشاره می‌کند درمان و عمل جراحی این توده‌ها از آنجا که از سوی بیمه، زیبایی محسوب می‌شود هزینه بالایی دارد و بسیاری نمی‌توانند آن را بپردازند؛ « سیستم عصبی و ایمنی این بیماران در خطر است برای همین بدن آنها بیشتر از یک فرد سالم در معرض دریافت ویروس کرونا قرار می‌گیرد ولی همچنان در اولویت تزریق واکسن قرار نگرفته‌اند چون تعداد دقیق آنها مشخص نیست.»
محبوبه ابراهیم‌خانی، رییس انجمن کوتاه‌قامتان، آمار این گروه از شهروندان جامعه را 15هزار نفر اعلام می‌کند که از این تعداد فقط 2هزار و 800نفردر این انجمن عضو هستند. او گفت: «نبود توازن حقوق برابر شهروندی و نابرابری در اشتغال باعث افزایش فقر در این افراد می‌شود به‌طوری که در تامین معاش خود در شرایط فعلی اقتصادی دچار مشکل شده‌اند.» او این توضیح را هم اضافه کرد که «نبود حمایت‌های لازم چه قبل از کرونا و چه بعد از کرونا باعث شده روزبه‌روز شرایط زندگی کوتاه‌قامتان دشوارتر شود. حتی در زمینه درمانی و واکسن کرونا نیز اقدامی برای این افراد صورت گرفته نشده است».
تصویب سندی برای حمایت از بیماران نادر
با توجه به چنین شرایطی بود که در سال 98، بنیاد بیماری‌های نادر به همراه دانشگاه علوم پزشکی تهران سند ملی بیماری‌های نادر ایران را تهیه کردند و به مجلس و دولت ارائه دادند. این سند پس از گذر از مسیر طولانی به تأیید رییس‌جمهور و رییس شورای‌عالی سلامت و امنیت غذایی کشور رسید و در نهم مرداد‌ماه سال 1400، جهت اجرا به دستگاه‌های دولتی ابلاغ شد. حالا ایران سی‌امین کشوری است که توانسته سند ملی بیماری‌های نادر را تدوین و تصویب کند ضمن اینکه در دی‌ماه سال گذشته، مجلس، ردیف بودجه‌ای نیز برای حمایت از بیماری‌های نادر در قالب بودجه وزارت بهداشت تصویب کرد.
اما این سند کدام گره از مشکلات این بیماران باز خواهد کرد؟ رییس هیات مدیره بنیاد بیماری‌های نادر ایران در این زمینه گفت: «این سند راهبردی وظایفی را برای وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، وزارت کشور، وزارت رفاه و تامین اجتماعی و سایر دستگاه‌های مرتبط چه به‌صورت مستقیم و چه غیرمستقیم تعریف کرده است. به‌عنوان مثال اگر بیمار، به‌عنوان بیمار نادر معرفی شد، سازمان تامین اجتماعی مکلف می‌شود تا این فرد را بیمه کرده و تحت پوشش خود قرار دهد. وزارت بهداشت برای تامین منابع و امکانات درمانی، تشخیصی و دارویی مکلف می‌شود تمهیدات لازم را برای واردات دارو و تجهیزات پزشکی برای این بیماران نادر فراهم کند و آنها را به رسمیت بشناسد. لذا این سند باعث می‌شود مردم کشور، دولت، مجلس، بخش اجرایی و... نسبت به این بیماران با شرایط ویژه‌تر و خاص‌تری نگاه کنند و به خواسته‌های آنها جامه عمل بپوشانند».
داوودیان افزود: «در شرایط فعلی که کرونا به اوج خود رسیده، هنوز بیماران نادر واکسن نزده‌اند؛ چون می‌گویند وزارت بهداشت به آنها اعلام نکرده است. هزینه دارو، درمان و نگهداری از بیماران نادر به‌شدت بالاست و بسیاری از داروهای آنها تحت پوشش بیمه نیست. چون تا قبل از وجود این سند تعریف دقیقی از بیماری نادر در دولت و دستگاه‌های مرتبط وجود نداشت. البته لازم به ذکر است وجود این سند به این معنی نیست که الان تمام مشکلات بیماران نادر برطرف خواهد شد. این سند، تنها یک سند راهبردی است و باید کارگروهی متشکل از بنیاد بیماری‌های نادر، وزارت بهداشت و دانشگاه علوم پزشکی تهران ایجاد شود تا مطالبات را پیگیری کند. به‌طور مثال لازم است فهرست دارویی بیماران نادر به سازمان غذا و دارو اعلام شود و مشخص کنیم که چند درصد از این داروها وارداتی هستند و چند درصد را در داخل تولید می‌کنند چون یکی از اصلی‌ترین دغدغه این بیماران تامین دارو و هزینه‌های آن است که با این سند می‌توان امیدوار بود تا مشکل‌شان مرتفع شود».
این دسته از بیماران حالا چشم به این سند دوخته‌اند و منتظرند ببینند که از این پس آیا گشایشی برای مشکلات آنها رخ خواهد داد یا نه؟
