محصولات کشاورزی؛ قربانیان خشکسالی
منابع آب در کل جهان درحال محدودترشدن هستند. خشکسالی در کمین همه مردم جهان است و کمبود آب درحال تبدیل‌شدن به اصلی‌ترین چالش توسعه پایدار در جهان است؛ چالشی که قرار است هرروز بیش از دیروز مردم جهان را تحت فشار قرار دهد؛ جمعیتی که هرلحظه بزرگ‌تر می‌شود، استانداردهای زندگی آن بالاتر می‌رود، رژیم غذایی‌اش تغییر می‌کند و به‌شدت بر وضعیت تغییرات اقلیمی تأثیرگذار است.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از همشهری، براساس گزارش سازمان غذا و کشاورزی، فائو، آبی که به‌واسطه غذا و محصولات کشاورزی وارد بدن انسان می‌شود، بسیار بیشتر از آبی است که به‌واسطه نوشیدن به بدن می‌رسد. درواقع متناسب با نوع رژیم غذایی، ممکن است برای تولید مواد غذایی روزانه هر انسان 2هزار تا 5هزار لیتر آب مصرف شود.
شواهد حاکی از آن هستند که درصورت تداوم الگوی کنونی مصرف آب در جهان، دوسوم جمعیت جهان تا سال 2025در مناطقی سکونت خواهند داشت که با کمبود شدید آب مواجه خواهند بود؛ پدیده‌ای که تأثیری مستقیم بر صنعت کشاورزی و تولید غذای جهانی خواهد داشت. درحقیقت کشاورزی جهان به همان اندازه که در معرض خطر کم‌آبی قرار دارد، خود یکی از عوامل اصلی بروز کم‌آبی است. فائو، کشاورزی را یکی از اصلی‌ترین دلایل و اصلی‌ترین قربانیان کم‌آبی در آینده‌ای نزدیک می‌داند.
کشاورزی و دامداری عامل برداشت 95درصدی از منابع آبی در کشورهای درحال توسعه‌ای مانند ایران به شمار می‌رود. این رقم در سطح جهانی 70درصد است. از این‌رو به‌گفته فائو کشورها باید از منابع موجود آبی خود بسیار هوشمندانه استفاده کنند زیرا آتش کم‌آبی، در نهایت دامن تمامی جهان را فراخواهد گرفت.
یکی از راهکارها به پیشنهاد فائو نوع انتخاب محصولات کشاورزی و دامداری است که تأثیری بسیار بالا و مستقیم بر میزان مصرف آب دارد، برای مثال برای کاشت یک کیلوگرم عدس به 1250لیتر آب نیاز است اما تولید یک کیلوگرم گوشت گاو 13هزار لیتر مصرف می‌کند. همانطور که گفته شد، صنعت کشاورزی در پدیده کم‌آبی هم مقصر است و هم قربانی. درحال حاضر 4میلیارد انسان تحت‌تأثیر کم‌آبی جهانی قرار گرفته‌اند و این آمار در آینده‌ای نه چندان دور افزایشی قابل توجه خواهد داشت، چه به‌صورت مستقیم و ناتوانی در دسترسی به منابع آب و چه به‌صورت غیرمستقیم، یعنی تهدید منابع غذایی توسط کم‌آبی.
به‌گفته فائو، کم‌آبی امنیت غذایی جهان را در معرض خطر جدی قرار داده است. در کشورهایی مانند ایران که روی کمربند خشکسالی قرار گرفته‌اند، موقعیت جغرافیایی دست به‌دست کاهش قابل توجه بارش‌های چند سال اخیر و مدیریت نادرست منابع آبی کشور داده است تا وضعیت کم‌آبی را به بحرانی بزرگ تبدیل کند.
تعداد شهرهای دارای تنش آبی ایران در سال 1394حدود 527شهر اعلام شد. تعداد این شهرها در سال 99به 177مورد رسید اما پیش‌بینی‌ها برای تابستان 1400تعداد شهرهای درگیر تنش آبی را حدود 200مورد اعلام کرده‌اند. این کم‌آبی نخستین تأثیر خود را بر مناطق محرومی خواهد گذاشت که مردمانش با دامداری یا کشاورزی گذران زندگی می‌کنند.
نبود آب برای آنها دردسرهایی فراتر از دوش‌نگرفتن یا تحمل گرما یا شسته‌نشدن ظرف‌ها به بار می‌آورد. آب برای ساکنان مناطق کم‌برخوردار، برای کشاورزان و دامداران در ایران به معنی نابودی زندگی است. خسارت به کشاورزی و دامداری در کشور عواقب جبران‌ناپذیری بر امنیت غذایی و اقتصاد کشور به‌دنبال خواهد داشت. در ادامه به اعداد و ارقامی که از سوی مسئولان بخش کشاورزی کشور درباره آسیب‌هایی که خشکسالی به کشاورزی ایران وارد آورده است- محصولاتی که تولید آنها در اثر خشکسالی کاهش یافته و تنش‌هایی که تحت‌تأثیر خشکسالی در شهرهای مختلف ایران ایجاد شده است- در قالب اینفوگرافیک اشاره می‌کنیم.
خسارت‌های خشکسالی به کشاورزی در هر استان
استان مرکزی- 19هزار و 260میلیارد ریال خسارت
استان گلستان- کاهش 39درصدی سطح زیرکشت مزارع گنبد‌کاووس
استان قم- 2هزار و 224میلیارد ریال خسارت ناشی از خشکسالی و تنش دمایی
استان لرستان- خسارت 297میلیارد تومانی به کشاورزی عشایری- وارد‌شدن خسارت به 50درصد از زراعت دیم و باغات عشایر- کاهش 60درصدی تولید علوفه در مراتع
استان چهارمحال و بختیاری- خارج‌شدن بخش زیادی از زمین‌های زراعی استان به‌ویژه در شهرستان بروجن از زیرکشت به‌واسطه خشکسالی
استان آذربایجان شرقی- 2هزار و 700میلیارد تومان
استان آذربایجان غربی- 1731میلیارد تومان
استان کردستان- 1337میلیارد‌تومان
استان کرمانشاه- 1337میلیارد تومان
استان همدان- 264میلیارد تومان
استان خوزستان- 12هزار میلیارد تومان
استان اردبیل- 3900هزار میلیارد تومان
استان خراسان جنوبی- 2500میلیارد تومان
استان خراسان شمالی- 8500میلیارد ریال
استان فارس-41هزار میلیارد ریال
استان سیستان و بلوچستان- بیش از 284میلیارد ریال (کشاورزی سیستان)
استان قزوین- 430میلیارد ریال
استان یزد- 1.5هزار میلیارد تومان
استان بوشهر- تخریب محصولات 70هزار هکتار اراضی کشاورزی
استان لرستان- 5500میلیارد تومان
کدام محصولات آسیب دیده‌اند؟
گندم دیم، گندم آبی، جو آبی و علوفه در استان همدان
زعفران، گل محمدی، زوفا، اسطخودوس، زیره، آویشن، آلوئه‌ورا، زیره سبز، تخم‌شربتی، علوفه، پنبه، برنج در استان خراسان رضوی
گندم در استان زنجان
گندم دیم و گندم آبی در استان اصفهان
گندم دیم، گندم آبی، دانه کلزا، برنج، زردآلو، بادام، گردو، زعفران و پنبه در خراسان شمالی
گندم دیم، محصولات باغات دیم مانند بادام، انگور، انجیر، عناب و پنبه در استان خراسان جنوبی
گندم، جو آبی، پسته، انار و انگور در استان مرکزی
گندم دیم، جو دیم، نخود، محصولات باغات دیم و برنج در استان کرمانشاه
گندم در استان بوشهر
گندم، انگور، بادام، سماق و گیاهان دارویی و توت‌فرنگی در استان کردستان
گندم، جو، سیب، نخود، انگور و برنج در استان آذربایجان‌غربی
گندم، جو، نخود، عدس، گردو، بادام، هلو، آلو، انار، علوفه و برنج در استان لرستان
چغندر، جو، ذرت، پنبه و برنج در استان گلستان
گندم، پنبه و برنج در استان فارس
پنبه، گندم، برنج، عدس، کلزا، جو، سیب‌زمینی در استان اردبیل
پیاز، گندم، جو، علوفه و سیب‌زمینی در استان چهارمحال و بختیاری
گندم، جو و کلزا در استان کهگیلویه و بویراحمد
نیشکر و گندم دیم در استان خوزستان
گندم دیم، بادام، زردآلو، شلیل، هلو، گردو و انگور در استان قزوین
