تاثیر کرونا بر افزایش مصرف انرژی
هزار‌میلیارد تومان بودجه برای ساخت نیروگاه‌های خورشیدی و تجدیدپذیر اختصاص یافته‌است.
به گزرش اقتصادآنلاین به نقل از همشهری، انرژی اینجا ارزان است. پوشیدن لباس‌های گرم در خانه، خاموش کردن سیستم‌های گرمایشی اضافه، لامپ‌های غیرضروری و دلسوزی برای شیر آبی که هنگام ظرف‌شستن باز‌مانده انگار خرده‌فرهنگ‌های محبوبی میان ایرانی‌ها نیست و شاید هرگز نبوده است. اعداد هشدار‌دهنده در این حوزه هم آنقدر زیاد و ناقض یکدیگرند که لوث شده‌اند. همه به شنیدن «ایران به اندازه یک کشور 200میلیون نفری برق مصرف می‌کند» «مصرف سرانه آب ایرانی‌ها 6برابر میانگین جهان است» و «60درصد هدررفت انرژی در بخش صنعتی داریم» عادت کرده‌اند؛ جمله‌هایی تامل‌برانگیز که دیگر کارکرد خود را از دست داده‌اند. مصرف‌کنندگان بخش خانگی، دولتی‌ها را متهم می‌کنند و مدیران ادارات دولتی و حتی گاهی مسئولان امر معتقدند مصرف انرژی در بخش خانگی بی‌رویه است. مصطفی رجبی‌مشهدی سخنگوی صنعت برق اما بر این باور است که در هر دوی این بخش‌ها نیاز به بهینه‌سازی مصرف انرژی حس می‌شود؛ چرا که برآیند این ماجرا این است که ایران 7برابر پرتغال، 4برابر ژاپن و 3برابر آمریکا انرژی مصرف می‌کند. این اعداد در حالی اعلام می‌شود که برای ساخت نیروگاه‌های خورشیدی و تجدیدپذیر بیش از هزار‌میلیارد تومان بودجه اختصاص داده‌شده و بیش از 470هزار دستگاه کنتور هوشمند در سراسر کشور نصب شده‌اند.
هر سال اعداد مختلفی از سرانه مصرف انرژی ایرانی‌ها در رسانه‌ها منتشر می‌شود. ایران واقعا به نسبت جمعیت موجود و شرایط آب‌و‌هوایی که با آن مواجه است کشور پرمصرفی است؟
در ایران برای تولید کالا و خدمات، به‌طور متوسط 60درصد بیشتر از میانگین جهان، انرژی مصرف می‌شود. در کشورهای توسعه‌یافته همین کالا و خدمات با 60درصد مصرف کمتر تولید می‌شود و این عدد به خوبی به ما می‌گوید که ما هنوز جای کار بسیاری برای مصرف بهینه‌سازی در بخش صنعتی خود داریم که با اتخاذ اقدامات لازم و تصمیم‌های متناسب می‌تواند کاهش مصرف انرژی قابل‌توجهی را برای ما رقم‌بزند. در بخش خانگی یا انرژی در ساختمان‌ها اما میزان انرژی به ازای هر مترمربع(واحد سطح) محاسبه می‌شود. در این بخش وضعیت مصرف انرژی در کشور ما بسیار بغرنج‌تر است. بر اساس آمارهایی که به‌دست آورده‌ایم سالانه حدود هزار‌و650مگاژول انرژی، به ازای هر واحد سطح، در ایران مصرف می‌شود و این در حالی است که در کشور سردسیری مثل فنلاند این عدد کمتر از هزار‌مگاژول است یا مثلا در کشوری مثل آمریکا این شاخص بین 350تا 550 و در کشوری مثل پرتغال این عدد حدود 220مگاژول برآورد می‌شود. در ژاپن هم عدد به‌دست آمده تقریبا زیر 400مگاژول است و این یعنی ما 4برابر ژاپنی‌ها انرژی مصرف می‌کنیم.
و چرا کار در بخش ساختمان به اینجا رسیده و هنوز قوانین بازدارنده نیستند ؟
طراحی ساختمان‌های ما از استانداردهای لازم برخوردار نیست. عایق‌بندی دیوار‌ها، شیشه‌ها و پنجره‌ها در ایران به درستی انجام نمی‌شود و این موضوع هدررفت انرژی در بخش ساختمان را بسیار بالا برده‌است.
نتیجه اصلاح الگوی ساخت چطور خود را در بخش انرژی ساختمان نشان خواهد‌داد؟
بخش قابل‌توجهی از هزینه‌هایی که برای توسعه بخش تولید منابع انرژی یا حتی انتقال و توزیع آن صرف می‌کنیم، باید به بهینه‌سازی مصرف انرژی اختصاص پیدا‌کند. اگر در روند توسعه قرار‌بگیریم و از هدررفت انرژی جلوگیری کنیم، می‌توانیم در ماه‌های خیلی سرد و خیلی گرم هم وضعیت بهتری در تامین انرژی داشته‌باشیم.
قطعا پشت این اعدادی که در اختیار ما گذاشتید آمایش‌ها و پژوهش‌هایی وجود دارد که همه مشکلات هدررفت انرژی در ایران را هم شناسایی کرده‌است. آیا وقت آن نرسیده که از نتایج این پژوهش‌ها استفاده‌کنیم و الگوی مصرف را حداقل در ادارت و سازمان‌ها اندکی اصلاح کنیم؟
بدون شک همینطور است. اقداماتی هم در این حوزه آغاز شده، به‌خصوص در بخش ساختمان مراکز دولتی و شرکت‌های بزرگ. یکی از کارهایی که می‌توان انجام داد توقف استفاده از انرژی گرمایشی در مکان‌های کم‌تردد است. همچنین در ساختمان‌های اداری بزرگ باید از خاموش‌شدن سیستم گرمایشی، لامپ‌های روشنایی و... بعد از خروج پرسنل، اطمینان حاصل شود. شناسایی این امکان و نظارت بر انجام درست قوانین بهینه‌سازی در آنها آغاز شده‌است.
رصد شما بر اجرای چنین دستورالعمل‌هایی با چه سازوکاری صورت می‌گیرد؟ آیا ابزار تنبیهی برای تخطی‌کنندگان در نظر دارید؟
نصب کنتورهای هوشمند یکی از مهم‌ترین اقدامات در این زمینه است. به وسیله این کنتورها ما می‌توانیم به‌صورت روزانه یا ساعتی مصرف برق ادارات و ساختمان‌های بزرگ را رصد کنیم. این را هم بگویم که بر اساس مصوبه جدید هیأت‌وزیران ساختمان‌های دولتی باید بتوانند 10درصد مصرف انرژی خود را نسبت به مدت مشابه سال قبل خود کاهش‌دهند. اگر این کاهش صورت‌نگیرد، مدیرعامل شرکت مورد‌نظر باید نسبت به چرایی این امر پاسخگو باشد. با توجه به اینکه این طرح را در زمستان امسال هم پیگیری کرده و خواهیم کرد امید‌داریم این سلسله اقدامات منجر به کاهش مصرف انرژی در مراکز بزرگ و ادارت دولتی شود.
این طرح سال گذشته هم در دستور کار قرار داشته‌است؟
بله هم در تابستان و هم در زمستان. تأکید ویژه در زمستان امسال بر سیستم‌های گرمایشی است.
و نتایج اجرای این طرح در سال گذشته را چطور ارزیابی می‌کنید؟
طرح نسبتا موفقی بود. حتی برق بعضی از دستگاه‌های اجرایی – مثل چند بانک- پرمصرف قطع شد.
آقای رجبی‌مشهدی! چند دستگاه کنتور هوشمند تا به امروز در کشور نصب شده‌است؟
بیش از 50درصد میزان مصرف کشور، توسط کنتورهای هوشمند رویت‌پذیر شده که کار آن را تقریبا حدود 470هزار دستگاه کنتور هوشمند انجام می‌دهند. البته طرحی هم برای پرمصرف‌ها درنظر گرفته‌ایم که بر اساس این طرح، پرمصرف‌ها ملزم به نصب این کنتورها می‌شوند.
برای کاهش مصرف انرژی کشور چه میزان بودجه درنظر گرفته شده و از این اعتبارات هم‌اکنون چگونه استفاده می‌شود ؟
در مورد نیروگاه‌های خورشیدی، بندی را در تبصره شش قانون بودجه هر ساله داریم که بر اساس آن نیروگاه‌های خورشیدی و تجدیدپذیر کشور از محل عوارض، توسعه داده‌می‌شوند. این بودجه حدود هزار‌میلیارد تومان است. در بخش بهینه‌سازی هم از محل ماده 12قانون رفع موانع تولید اعتباراتی پیش‌بینی شده که به تامین هزینه‌ها در این بخش کمک‌می‌کند. امسال همچنین تحویل نفت در ازای صرفه‌جویی انرژی انجام شده‌است و بر همین اساس موفق شدیم از محل 3نیروگاه سیکل ترکیبی، 200میلیون دلار منابع تا پایان سال پرداخت کنیم. البته آنقدر حجم هدررفت انرژی در ایران زیاد است که اعتبارات دولتی کافی نیستند و لازم است نهادهای ذی‌ربط به‌صورت جدی وارد ماجرا شوند و انجام اقدامات پیشگیرانه در دستور کار قرار بگیرد.
درحال حاضر بیشترین هدررفت انرژی ما به کدام بخش برمی‌گردد؟ بخش خانگی یا ادارات؟ و کنترل و بهینه‌سازی در کدام بخش با هزینه کمتر و سرعت بیشتری امکان تحقق دارد؟
هر دو باید زیرنظر باشند و اقدامات لازم برای آنها صورت بگیرد اما از آنجا که مدیریت ساختمان ادارات راحت‌تر است می‌توان با سرعت بیشتری نسبت به آنها اقدام کرد. درخصوص ساختمان‌ها اگر با ساختمان‌هایی که جدیدا احداث می‌شوند کار بهینه‌سازی را آغاز کنیم و آنها را بر مدار قانون بسازیم، می‌توانیم پیشرفت‌های قابل‌ملاحظه‌ای را تجربه کنیم. در بخش خانگی هم می‌توان به دیدن نتایج اقدامات امیدوار بود. برای مثال یکی از اقدامات زودبازده اجرای طرح تعویض کولرهای گازی کم‌بازده با نمونه‌های کم‌مصرف‌تر با بازدهی بیشتر را در مناطق گرمسیر در دستور کار قرار‌داده‌ایم. امیدواریم که در سال 1400بتوانیم حدود یک‌میلیون دستگاه کولر‌گازی فرسوده را تعویض کنیم. همچنین در بحث بهینه‌سازی روشنایی معابر هم طرحی است که صنعت برق آن را پیگیری می‌کند. البته در کنار همه اینها به مساعدت مردم برای کاهش مصرف هم نیاز‌داریم.
با همه این اما و اگرها، ذخیره برق تولید شده کنونی ما در چه وضعیتی قرار دارد؟
در زمستان حدود 20هزار مگاوات کمتر از تابستان برق مصرف می‌کنیم. بخشی از این 20مگاوات ذخیره نیروگاهی می‌شود و مشکلی از این بابت وجود ندارد. امروز مهم‌ترین مشکل ما تامین سوخت نیروگاه‌هاست.
به تازگی آماری منتشر شد که نشان می‌داد مصرف برق کشور در ایام کرونا 4.5درصد افزایش پیدا کرده‌است. این عدد نشان‌دهنده چیست؟ با وجود اینکه مدارس و دانشگاه‌ها تعطیل بوده‌اند، ادارات با یک‌سوم ظرفیت خود کار‌کرده‌اند و اساسا دورکاری بر فضای کلی کشور قالب بوده‌است...
ریشه این افزایش مصرف در مشترکان صنعتی بزرگ است که در این ایام نسبت به سال قبل 15درصد افزایش مصرف داشته‌اند. در بخش خانگی هم حدودا به واسطه خانه‌نشینی و دورکاری 4درصد افزایش مصرف انرژی را به ثبت رسانده‌ایم البته علت این افزایش بیش از این عامل ناشی از این است که سالانه یک‌میلیون مشترک بخش خانگی جدید به کشور افزوده می‌شود که خود مصرف جدید ایجاد می‌کند. همچنین مصرف گاز به‌طور بی‌سابقه‌ای افزایش پیدا کرده؛ چرا که افراد به باز گذاشتن در و پنجره‌ها روی آورده‌اند.
سالانه حدود هزار‌و650مگاژول انرژی، به ازای هر واحد سطح، در ایران مصرف می‌شود و این در حالی است که در کشور سردسیری مثل فنلاند این عدد کمتر از هزار‌مگاژول است یا مثلا در کشوری مثل آمریکا این شاخص بین 350تا 550 و در کشوری مثل پرتغال این عدد حدود 220مگاژول برآورد می‌شود. در ژاپن هم عدد به‌دست آمده تقریبا زیر 400مگاژول است و این یعنی ما 4برابر ژاپنی‌ها انرژی مصرف می‌کنیم
