پاتک ارز و کرونا به بازار کار

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از همشهری، در شرایطی که آمارهای رســــمی از ریــــزش 1.6میلیونی نیروی کار در تابستان امسال حکایت دارد، کارشناسان و فعالان کارگری نیز نسبت به تکرار این اتفاق در بازار کار فصل پاییز هشدار می‌دهند و علاوه بر این، توجه به وضعیت مالی کارفرمایان و معیشت کارگران در موج سوم کرونا را نیز ضروری می‌دانند.

 شیوع کرونا از اسفند 98و اعمال محدودیت‌های مقطعی برای فعالیت‌های اقتصادی در طرح فاصله‌گذاری اجتماعی، عملاً بخش بزرگی از بازار کار به‌خصوص در حوزه خدمات و اصناف را تحت‌تأثیر قرار داد و دولت نیز کوشش کرد با اجرای برخی برنامه‌های حمایتی نظیر اعطای تسهیلات به مشاغل و کسب‌وکارهای آسیب‌دیده از کرونا تا حدودی این تبعات را جبران کند، اما از یک‌سو بروز مشکلات در مسیر پرداخت این تسهیلات و از سوی دیگر طولانی شدن دوره شیوع کرونا و سخت‌تر شدن شرایط در موج سوم شیوع این بیماری، عملاً اثرات حمایت‌های دولتی را خنثی کرده و شاغلان و کسب‌وکارها را در شرایط بغرنجی قرار داده است.

کرونا؛ متهم ردیف دوم

8‌ماه از شیوع کرونا در ایران می‌گذرد و بخش زیادی از تبعات این بیماری بر بازار کار مشخص شده است. آخرین اطلاعات مرکز آمار ایران از تحولات بازار کار در تابستان امسال نشان می‌دهد: در سایه تداوم کرونا و استمرار تحولات اقتصادی نظیر نوسان نرخ ارز و... نرخ مشارکت اقتصادی ایران 3.1درصد کاهش پیدا کرده و با این میزان کاهش در جمعیت فعال اقتصادی، یک‌میلیون و 626هزار نفر از بازار کار حذف شده‌اند که از این تعداد یک‌میلیون و 209هزار نفر شاغل و 417هزار نفر بیکار بوده‌اند. حالا اما، در شرایطی که موج سوم کرونا با ابعادی وسیع‌تر آغاز شده و ضرورت اعمال محدودیت‌های شدید نظیر تعطیلی شهرها نیز پررنگ‌تر شده، این نگرانی وجود دارد که بازار کار بیش‌ازپیش با آسیب مواجه شود و بخش بیشتری از نیروی کار کشور در موج سوم کرونا از گردونه بازار کار حذف شوند. البته نماینده کارگران در شورای‌عالی کار معتقد است: بخش عمده تأثیر کرونا بر بازار کار از همان دوره اول تخلیه شده و از این به بعد نخستین تهدید بازار کار محسوب نمی‌شود. علی خدایی  می‌گوید: بخش خدمات ایران هدف اصلی آسیب‌های کرونا بوده و در طول فصل بهار، بسیاری از کسب‌وکارهای این حوزه تعطیل شده‌اند یا تا پای تعطیلی پیش رفته‌اند، اما در فصل تابستان و از آن به بعد، تحولات اقتصادی نظیر نوسان نرخ ارز، کمبود مواداولیه، کاهش قدرت خرید بنگاه‌های اقتصادی و... بیش از کرونا بر کسب‌وکارها و بازار کار اثرگذار بوده و حتی ریزش 1.2میلیونی شاغلان در تابستان امسال نیز بیش از کرونا، به همین تحولات اقتصادی ربط داشته است. به عقیده او، تداوم تضعیف فعالیت‌های اقتصادی مولد در موج سوم کرونا، می‌تواند آثار مرگبارتری از کرونا برای تولید و نیروی کار داشته باشد.

امنیت شغلی در تیررس کرونا و تنش ارزی

بنگاه‌های اقتصادی با رکود حاکم بر بازار و افزایش هزینه‌های ناشی از رشد قیمت ارز مواجه هستند و این مسئله در بنگاه‌های کوچک و کسب‌وکارهای خرد که سهم بیشتری از اشتغال را به‌خود اختصاص داده‌اند به خطری جدی برای امنیت شغلی کارگران تبدیل شده است. در این میان، رواج قراردادهای موقت باعث شده احتمال بیکار شدن شاغلان جدی‌تر شود. رئیس اتحادیه کارگران قراردادی و پیمانی معتقد است: با افزایش فشار به بنگاه‌های اقتصادی، اگر کارفرما منصف باشد نهایتاً بیمه کارگر را رد می‌کند و لزوماً توانایی و رغبتی برای تأمین معیشت کارگر نخواهد داشت؛ درحالی‌که بالا و پایین شدن نرخ ارز، معیشت و سفره کارگران را نشانه رفته و بیشترین زیان را به جامعه کارگری تحمیل می‌کند؛ ازاین‌رو در شرایطی که حقوق کارگران تنها یک‌بار در سال افزایش می‌یابد، لازم است شورای‌عالی کار به‌طورجدی به این مسئله ورود کند و حفظ قدرت خرید کارگران را در دستور کار قرار دهد. فتح الله بیات می‌گوید: در این شرایط، قراردادهای موقت نیز امنیت شغلی کارگران را از بین برده و با سلب قدرت برنامه‌ریزی از کارگر، از دست دادن شغل در شرایط کرونا را نیز به یکی از دغدغه‌های اصلی کارگران تبدیل کرده است؛ ازاین‌رو در شرایط اقتصادی حاضر باید هم جلوگیری از بیکار شدن کارگران و خانه‌نشینی آنها از کارگاه‌ها و کارخانه‌ها حمایت شود و هم شورای‌عالی کار نیز برای افزایش قدرت خرید خانوارهای کارگری به موضوع دستمزد ورود کند.

تولید و اشتغال در محاصره

عضو کارفرمایی شورای‌عالی کار نیز در تشریح سرنوشت تولید و بازار کار همان مسائل مطرح شده از طرف‌های کارگری را تکرار می‌کند. اصغر آهنی‌ها با بیان اینکه کرونا فقط یکی از چالش‌های موجود در اقتصاد ایران است می‌گوید: موج سوم کرونا، در کنار سختی تأمین ارز برای خرید مواداولیه، رشد نرخ ارز و نابسامانی بازارها، حلقه محاصره تولید و اشتغال را تنگ کرده و همزمان معیشت مردم و نیروی کار را نیز متأثر کرده‌اند. آهنی‌ها می‌افزاید: افزایش نرخ ارز هم زمینه‌ساز تنگنای معیشت در جامعه است و هم با ناپایدار کردن قیمت‌ها، تولید را غیراقتصادی می‌کند؛ ازاین‌رو به‌نظر می‌رسد در این شرایط، دستگاه‌های دولتی باید فارغ از نمایش‌های تکراری، منسجم‌تر در مسیر کنترل نرخ ارز و ساماندهی قیمت‌ها گام بردارند تا فشارهای جانبی به بخش‌های مختلف ازجمله نیروی کار وارد نشود. او با اشاره به اینکه هنوز برخی از مشاغل و اصناف آسیب‌دیده از کرونا بازیابی نشده‌اند، تصریح می‌کند: در این شرایط، با تداوم تنش‌های ارزی، تورم افسارگسیخته بر قدرت خرید درآمدهای ثابت غلبه کرده و معیشت کارگران نیز تضعیف شده است؛ درحالی‌که کارفرمایان نیز باوجوداینکه شاهد این اتفاقات هستند، نمی‌توانند کاری برای بهبود اوضاع انجام دهند.