با کودکی که از دیوار راست بالا می‌رود، چه کنیم؟

پروین فرج‌زاده در خصوص علائم بیش‌فعالی در کودکان، اظهار کرد: معمولا برای اینکه کودکی را بیش‌فعال بنامیم، باید این کودک دارای حداقل 6 علامت از این اختلال باشد و این علائم بیش از 6 ماه در کودک و یا حتی فرد بزرگسال وجود داشته باشد، والدین اختلال بیش‌فعالی را با شیطنت، بازیگوشی و لجبازی در کودکان اشتباه نگیرند.

دکتری روانشناسی و مدرس دانشگاه فرهنگیان اضافه کرد: معمولا کودکان بیش‌فعال در انجام فعالیت‌های روزمره از جمله انجام تکالیف درسی تمرکز کافی ندارند و با کوچکترین محرک ملایم در محیط تمرکز خود را از دست می‌دهند و دچار حواس‌پرتی می‌شوند، این علائم ممکن است در فرد بزرگسال در محیط کار و تحصیل نیز وجود داشته باشد.

وی با بیان اینکه کودکان بیش‌فعال به‌شدت فراموشکار هستند، گفت: به طور مثال اگر دستورالعملی را برای انجام کار به فرد بیش‌فعال بدهید، آن فرد فقط مرحله اول را به خاطر می‌سپارد و در انجام مابقی مراحل دستورالعمل خواسته شده ناتوان است، اغلب کودکان بیش‌فعال وسایل خود را گم می‌کنند و این مسئله والدین را آزرده‌خاطر می‌کند.

فرج‌زاده اضافه کرد: زمانی‌که با کودکان بیش‌فعال صحبت می‌کنید، این افراد نمی‌توانند با دقت به حرف‌های شما گوش کنند، این مسائل در روند تحصیل کودک تاثیرات مخربی دارد.

این روانشناس با اشاره به اینکه کودکان بیش‌فعال جنب و جوش بالایی دارند، عنوان کرد: انتظار کشیدن برای کودک و بزرگسال بیش‌فعال بسیار سخت است، این افراد اگر مجبور شوند برای مدتی در صف منتظر بمانند، قطعا نوبت را به هم می‌ریزند، همچنین این کودکان معمولا دست به کارهایی می‌زنند که تا حدودی عجیب است، به طور مثال از دیوار بالا می‌روند، به اثاثیه آسیب وارد می‌کنند و وسایل را به هم می‌ریزند.

وی افزود: زمانی‌که از فرد یا کودک بیش‌فعالی سوال پرسیده شود، قبلا از اتمام سوال به شما پاسخی بی‌ربط می‌دهد و اجازه نمی‌دهد سوال خود را به طور کامل از وی بپرسید، اصولا کودکان بیش‌فعال حاضرجواب هستند و بیش از اندازه صحبت می‌کنند، این کودکان گاهی کلاس درس را نیز به هم می‌ریزند.

فرج‌زاده با بیان اینکه علل اصلی شکل‌گیری اختلال بیش‌فعالی ناشناخته است، یادآور شد: اما مسائل ژنتیکی و دوران بارداری مادر در بیش‌فعالی کودک تاثیرگذار است، مادرانی که تجربه تنش، اضطراب و افسردگی را در دوران بارداری خود دارد، کودکان آن‌ها معمولا دچار این اختلال هستند، همچنین پس از تولد فرزند آشفتگی محیط، نابسامانی خانواده و ... نیز در شکل‌گیری این اختلال در کودک موثر است.

مدرس دانشگاه فرهنگیان با تاکید بر اینکه بیش‌فعالی خفیف نیاز به درمان خاصی ندارد و والدین می‌تواند این مسئله را مدیریت کنند، خاطرنشان کرد: والدین در مواجه با رفتار این علائم در کودک باید صبور باشند و کودک به مرور زمان درمان می‌شود.

وی تاکید کرد: اما اگر این علائم در کودک شدید باشد و نسبت به درمان کودک بیش‌فعال بی‌توجهی صورت بگیرد، قطعا کودک در آینده دچار آسیب می‌شود، اولین تهدید برای کودک بیش‌فعال ترک تحصیل است، اگر بیش‌فعالی در کودک درمان نشود، ممکن است کودک در آینده برای دست‌یابی به آرامش موقتی به سوی اعتیاد کشیده شود.

فرج‌زاده با اشاره به اینکه در موارد حاد بیش‌فعالی در کودکان تجویز دارو توصیه می‌شود، توضیح داد: داروی ریتالین برای بسیاری از کودکان بیش‌فعال تاثیرگذار است، اما در برخی از موارد این کودکان نیاز به مصرف داروهای متفاوت‌تر دارند، برخی از کودکان پس از مصرف مدت کوتاهی دارو، اختلالشان درمان می‌شود، اما درصد کمی از این  کودکان باید تا بزرگسالی درمان دارویی را ادامه دهند.

این روانشناس اضافه کرد: برای درمان اختلال بیش‌فعالی خانواده درمانی، دارو درمانی، مداخله روانشناسی، مشاوره و ... توصیه می‌شود، اگر کودک بیش‌فعال درمان نشود، در بزرگسالی مستعد افسردگی و ناسازگاری در جامعه می‌شود.

وی با بیان اینکه والدین از برچسب زدن به کودک بازیگوش خود خودداری کنند، تصریح کرد: در حال حاضر تحمل والدین بسیار پایین آمده است و با کوچکترین شیطنت، والدین به فرزند خود برچسب بیش‌فعالی می‌زنند، والدین باید در محیط خانواده فرزند خود را کنترل کنند.

فرج‌زاده همچنین بیان کرد: کودکان بیش‌فعال به عواقب کارهای خود فکر نمی‌کنند و ممکن است به خود و سایر افراد خانواده آسیب بزنند، والدین می‌توانند با برخی تمرین‌های روانشناسی تمرکز فرزند بیش‌فعال خود را بالا ببرند و با ثبت‌نام کودک خود در کلاس‌های رزمی و نیازمند جنب و جوش انرژی کودک را تخلیه کنند.

مدرس دانشگاه فرهنگیان تاکید کرد: دستور دادن و امر و نهی کردن کودک بیش‌فعال موجب لجبازی در کودک می‌شود، والدین در مرحله اول این اختلال را به درستی تشخیص و سپس برای درمان اقدام کنند.