ضعف در تولید برق ماحصل گرفتن میدان از بخش خصوصی است/ سهم از بازار تامین برق منطقه را از دست خواهیم داد
درحالی تصور می‌شود که ایران در تامین برق عراق برای کوتاه مدت بی‌رقیب خواهد بود که تکیه بر چنین خیالاتی سبب از دست دادن نفوذ کشور در بازارهای انرژی کشورهای منطقه است.
اقتصادآنلاین-مریم علیزاده؛ هرساله در فصل تابستان و همزمان با اوج گرفتن مصرف برق در بخش خانگی، صنایع کشور مجبور به تعطیل کردن ساعتی واحدهای تولیدی خود به دلیل خاموشی‌های برنامه ریزی شده می‌شوند. اما سوال اساسی اینجاست که چرا و تا چه زمانی این روند ادامه خواهد یافت؟
در این رابطه علیرضا غفوری فرد قائم مقام فدراسیون صادرات انرژی و صنایع وابسته به خبرنگار اقتصادآنلاین گفت: سیاست‌های چهار سال اخیر دولت در خصوص سرمایه گذاری در حوزه برق استراتژی‌های کارآمدی تلقی نمی شود. برای مثال با سیاست‌هایی که بعد از برجام در خصوص داشتن نگاه ویژه به جذب سرمایه گذاری خارجی اتخاذ شد بدون در نظر گرفتن ظرفیت بخش خصوص کشور و نمونه این ادعا نیز انعقاد قرارداد بزرگ 6 هزار مگاواتی که در آن سال‌ها برابر با 10 درصد از ظرفیت تولید برق کشور بود با یک شرکت بدون تجربه تُرک که عملا از این 6 هزار مگاوات 6 کیلووات هم به بهره برداری نرسید آما اسیب جدی به بخش خصوص فعال در حوزه تولید برق وارد کرد. این درحالی است که بخش خصوصی برق کشور توانمندی بالایی در حوزه تولید و صادرات برق به کشورهای همسایه داشته که عملا با چنین نگاه‌هایی به سرمایه گذاری خارجی در سال‌های اخیر، این بخش از گوی رقابت خارج شد و سبب دلسردی فعالان این بخش از تداوم سرمایه گذاری و مشارکت با دولت در تولید برق گشت.
وی افزود: در حوزه تولید برق نه آنچنان که برنامه‌های توسعه‌ای کشور پیش بینی کرده، افزایش ظرفیت نیروگاهی داشتیم و نه آنچنان که وزن و جایگاه کشور در منطقه ایجاب می‌کند توانستیم به سیستم انرژی این کشورها نفوذ کنیم. باید توجه داشت که در طول 40 سال گذشته اقدامات بسیار خوبی در حوزه تولید، توزیع و صادرات برق در کشور انجام شده و سال‌های اخیر می‌توانست دوران بلوغ صادرات برق کشور باشد که با هم افزایی بخش خصوصی و دولتی می‌توانستیم به کشور سرآمد در حوزه فروش برق و صادرات خدمات فنی و مهندسی در منطقه تبدیل شویم اما به دلیل عدم افزایش ظرفیت نیروگاهی کشور در پی اتخاذ سیاست‌های نادرست و همچنین تاثیرپذیری اقتصاد کشور از تحریم‌ها که ناشی از عدم ورود ارز به داخل کشور بود، در حال حاضر رشد چندانی در توسعه زیرساخت تولید و صادرات برق کشور را شاهد نیستیم.
موضوع دیگر، توجه اندک سیاستگذاران بخش برق به ظرفیت‌های کشور در حوزه صادرات انرژی است. برای مثال این تصور نادرست در دستگاه دیپلماسی انرژی کشور رایج شده که کشور عراق در کوتاه مدت هیچ جایگزینی برای برق ایران نداشته و کشورمان در این بخش بی‌رقیب خواهد ماند. اما اردن در روز یکشنبه قراردادی برای فروش برق به عراق و اتصال شبکه‌های برق دو کشور امضا کرد که طی مرحله اول این پروژه، سالانه 1000 گیگاوات در ساعت برق برای عراق تامین می‌کند. مطابق با این قرارداد طرح‌هایی برای توسعه، اتصال و توزیع شبکه برق عراق توسط اردن اجرایی خواهد شد. همچنین توجه داشته باشید که سال پیش دو شرکت جنرال الکتریک و زیمنس بالغ بر 30 میلیارد دلار در حوزه برق عراق سرمایه گذاری کردند که ماحصل این موضوع تولید 15 گیگاوات نیروگاه و شبکه‌های متناظر با آن در کشور عراق است که دقیقا میزان نیاز عراق در روزهای اوج مصرف برق به همین میزان است.
غفوری فرد با اشاره به نیاز روز افزون کشورهای عربی منطقه به انرژی برق گفت: درست است که کشورهایی مانند عراق و امارات به واسطه طرح‌های توسعه‌ای، نیازشان به انرژی برق افزایش می‌یابد اما باید توجه داشت که کشورهایی مانند عربستان نیز بیکار ننشسته و تمهیداتی را برای کسب سهم از بازار انرژی این کشورها می‌اندیشند، از اتصال شبکه برق کشورهای عربی گرفته تا تاسیس نیروگاه‌های تولید برق هسته‌ای.
وی در ادامه گفت: در نتیجه ما نباید به راه حل‌های کوتاه مدت در حوزه صادرات برق دلخوش باشیم. برای مثال اخیرا معافیت تحریم‌های خرید انرژی ایران برای عراق از سوی آمریکا برای سه ماه دیگر تمدید شد اما همواره آمریکا تاکید دارد که عراق باید سریعا جایگزینی برای برق ایران پیدا کند.
وزارت نیرو همواره تاکید دارد که ما باید با استفاده از بهینه سازی، ظرفیت آزاد برای صادرات برق ایجاد کنیم که نظر درستی است چراکه شدت انرژی در کشور بالاست و استاندارد درستی ندارد ولی می‌شود با اقدامات صحیحی که در حوزه بهینه سازی و بهره وری انجام داد، ظرفیت صادرات برق را افزایش داد.
از سوی دیگر توجه داشته باشید که به دلیل شرایط اقتصادی کشور صنایعمان با یک سوم ظرفیت کار می‌کنند و توسعه صنعتی هم در سال‌های اخیر نداشتیم یعنی بسیاری از پروژه‌هایی که قرار بوده به مرحله تولید برسند، متوقف شده و کارخانه‌هایی که از قدیم فعال بوده اند نیز با کمتر از نصف ظرفیت کار می‌کنند و این عدم افزایش ظرفیت اقتصادی و صنعتی کشور، کمبود تولید برق در سال‌های اخیر را نمود نداده است. ولی اگر رونق اقتصادی و به تبع آن شکوفایی صنعتی قابل توجه در سال‌های اخیر داشتیم حتما مشکلات جدی تری را در حوزه تامین برق داشتیم و این عدم توسعه صنعتی، شانسی را برای وزارت نیرو ایجاد کرده کمبود برق چندان بروز پیدا نکند.
موضوع دیگری که به شدت صنعت برق را آسیب پذیر کرده، بحث قیمت‌ها و یارانه انرژی است. در کل باید توجه داشت که یارانه انرژی برای یک دوره کوتاه و مشخص تدوین می‌شود و اگر غیر از این باشد عملا کارکرد آن یارانه از بین خواهد رفت. از سوی دیگر متاسفانه شاهد هدر رفت یارانه انرژی در کشور هستیم چراکه بطور غیرمستقیم این یارانه به کشورهای همسایه ما که از محصولات انرژی‌بر از کشورمان خریداری می‌کنند بهره مند شده و مردم کشور که مستحق دریافت یارانه انرژی هستند از آن بی‌بهره‌اند.
اما به گفته قائم مقام فدراسیون صادرات انرژی و صنایع وابسته، قسمت دردناک‌تر قضیه این است که زمانی که وزارت نیرو از وزرات نفت، برای نیروگاه‌ها طلب گاز می‌کند، وزارت نفت گاز را به قیمت‌های صادراتی در اختیار نیروگاه‌ها قرار می‌دهد در حالی که برای سایر صنایع، نرخ گاز بصورت یارانه‌ای لحاظ می‌شود اما برای صنعت برق که از آن بعنوان تامین کننده امنیت فرکانسی منطقه یاد می‌کنیم از دریافت یارانه سخت و یا قیمت عادلانه آن بی‌بهره است.
وی در این خصوص افزایش بهره وری و بهینه سازی مصرف انرژی در صنایع کشور نیز گفت: تا زمانی که قیمت انرژی برای صنایع پُرمصرفی مانند فولاد و آلومینیوم و مس پایین باشد، این صنایع هیچ گاه به فکر بهینه سازی مصرف انرژی و بالا بردن بهره وری نخواهند افتاد چراکه هزینه اقدامات بهینه سازی از هزینه کرد برق مصرفی آن‌ها بالاتر بوده و توجیه اقتصادی برایشان ندارد. اما اگر قیمت حامل‌های انرژی به ویژه برق به سمت واقعی شدن برود می‌تواند انتظار داشت که این صنایع نیز به فکر بالا بردن بهره وری و بهینه سازی انرژی گام بردارند.
