برنامه عربستان برای جایگزینی نفت چیست؟
سند چشم‌انداز ۲۰۳۰ عربستان این کشور را به نخستین دفتر منطقه‌ای سازمان جهانی گردشگری تبدیل کرده است.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از دنیای اقتصاد؛ عربستان که تا پیش از این کشوری بسته در گردشگری محسوب می‌شد اینک با ارائه چشم‌انداز سند ۲۰۳۰ و به اجرا گذاشتن سیاست درهای باز و برنامه تعدیل ویزا برای گردشگران، قصد تبدیل شدن به پنج مقصد برتر گردشگری جهان تا سال ۲۰۳۰ را دارد که منجر به رشد و ایجاد انعطاف‌پذیری بخش گردشگری در سطح ملی و منطقه‌ای شود.
شورای اجرایی سازمان جهانی گردشگری در صد و دوازدهمین نشست خود در تفلیس عربستان را به‌عنوان نخستین نماینده منطقه‌ای خود برگزید. دفتر منطقه‌ای سازمان به انجام وظایفی که توسط مجمع عمومی سازمان گردشگری تعیین شده خواهد پرداخت و براساس آن به خدمات‌رسانی به ۱۳ کشور می‌پردازد. انتخاب عربستان برای این امر را می‌توان برگرفته از سه دلیل عمده دانست. این امر نخست به سند بلندپروازانه چشم‌انداز ۲۰۳۰ عربستان بازمی‌گردد که در آن بر توسعه گردشگری و ایجاد ظرفیت در بخش‌های مختلف تاکید شده است و این برای سازمان‌ها و نهادهای مرتبط با گردشگری در سطح جهان مهم و قابل توجه است. دلیل دیگر موقعیت و جایگاه عربستان در شرایط کنونی منطقه را مورد توجه قرار داده است که دو عامل سیاسی و درآمد دولت نقش مهمی در این انتخاب در مقایسه با دیگر دولت‌های عربی داشته است. همچنین قدرت لابی‌گری عربستان در نهادهای بین‌المللی مربوطه از دلایل این انتخاب است که در آن نمایندگان عربستان طرح‌های توسعه گردشگری را با تعریفی آرمانگرایانه مطرح و ارائه کرده‌اند. اگرچه گفته می‌شود عربستان در این راستا گام‌هایی برداشته و اقدامات گسترده‌ای در جهت رفع محدودیت‌ها انجام داده است اما همچنان نسبت به امارات شرایط مطلوبی ندارد و در مقایسه با مصر از ظرفیت‌ها و جاذبه‌های گردشگری بسیار کمتری برخوردار است.
عربستان سعودی به‌عنوان بزرگ‌ترین کشور خاورمیانه دارای ۱۳ سکونتگاه گردشگری و فرهنگی مجزا است که چشم‌انداز طبیعی آن از ساحل دریای سرخ تا کوه‌های عسیر را دربرمی‌گیرد. این کشور با هدف کاهش وابستگی به نفت، تنوع بخشیدن به اقتصاد و ترویج هویت ملی، با اجرای سیاست درهای باز، بازار گردشگری خود را از صرف گردشگری مذهبی و زیارتی در دو شهر مکه و مدینه برای مسلمانان و استثنائاتی در ورود تجار، کارگران مهاجر و مقامات سیاسی با ارائه برنامه ویزای جدید امکان ورود گردشگران از ۴۹ کشور را برای بازدید از چهار جاذبه گردشگری ثبت شده جهانی در یونسکو یعنی «جده» بزرگ‌ترین واحه در جهان، واحه «احصا» که دارای ۵/ ۲ میلیون نخل خرما است، سنگ‌نگاره‌های ۱۰ هزار ساله در منطقه «حائل» در شمال کشور و سایت باستان‌شناسی «الحجر» افزایش داده است. عربستان با وجود اینکه بزرگ‌ترین کویر پیوسته جهان را دارد و حدود ۸۰ درصد این کشور خالی از سکنه است در دیگر نقاط قابل سکونت خود درحال ساخت مقاصد جدید گردشگری است که می‌توان به ایجاد شهر تفریحی خارج از ریاض به‌نام نئوم و یک شهر آینده‌نگر جدید در شمال غربی این کشور که احتمالا بخش اول آن تا سال ۲۰۲۵ تکمیل می‌شود، اشاره کرد.
عربستان بر آن است در چشم‌انداز خود تا سال ۲۰۳۰ میزان ورود گردشگران مذهبی خود را از ۸ میلیون به ۸۰ میلیون نفر برساند که از این میان ۳۰ میلیون نفر آن را زائران خارجی تشکیل دهد و به درآمد ۱۵۰ میلیارد دلاری از این محل دست یابد. درحال‌حاضر میزان ورود زائران مذهبی به عربستان بیش از ۵/ ۲ میلیون نفر برای مراسم حج تمتع است. درآمد عربستان از ناحیه زائران دینی حج تمتع و عمره حدود ۱۲میلیارد دلار است که ۸ درصد کل درآمدهای نفتی سعودی‌هاست که در چشم‌انداز سند ۲۰۳۰ عربستان برآن است در بخش گردشگری تبدیل به ۵ کشور اول بازار توریسم شود و سهم خود را در تولید ناخالص داخلی به ۱۰۰ میلیارد دلار افزایش دهد. برای تحقق این امر زیرساخت‌های جدید گردشگری عربستان به ۶۷ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز دارد که نیمی از بودجه این طرح از طریق بخش دولتی و نیم دیگر از طریق سرمایه‌گذاران خارجی تامین می‌شود.
عربستان با اجرای سیاست درهای باز برای ورود گردشگران خارجی هدف خود را برای سال ۲۰۳۰ ایجاد یک میلیون اشتغال و جذب ۱۰۰ میلیون گردشگر داخلی و بین‌المللی در این کشور قرار داده است که بر این اساس سهم گردشگری از تولید ناخالص داخلی این کشور از ۳ درصد به ۱۰ درصد می‌رسد. درحال‌حاضر میزان گردشگران داخلی و خارجی عربستان سالانه ۴۰ میلیون نفر است. در این راستا اقدامات گسترده‌ای برای تحقق آن صورت گرفته است که می‌توان بر سیستم جدید ویزای اینترنتی برای ۴۹ کشور با نرخ ۸۰ دلار، کاهش مقررات سختگیرانه برای پوشش زنان و تسهیل ورود زنان بدون همراه مرد، ساخت یک منطقه نیمه مستقل گردشگری و بدون نیاز به اخذ ویزا با ساخت ۵۰ جزیره در سواحل شمال غربی دریای سرخ و برگزاری جشنواره‌های فرهنگی بین‌المللی اشاره کرد.
باوجود اقدامات گسترده و رو به جلوی عربستان در صنعت گردشگری با توجه به چشم‌انداز بلندپروازانه سند ۲۰۳۰ انتقاداتی به عملکرد این کشور مبنی بر نداشتن توانایی لازم و کافی برای دستیابی به این اهداف آرمانگرایانه وجود دارد که از جمله می‌توان به تناقض برنامه‌های راهبردی سیاست خارجی و داخلی این کشور با سیاست‌های گردشگری آن اشاره کرد. موانع داخلی پیش‌روی دولت عربستان سرکوب فعالان حقوق زنان، مخالفت‌های بیش از ۲۰ درصد افراد این کشور که با عقاید رادیکال امکان هرگونه اصلاح را نمی‌پذیرند، نظام بسته و دیکتاتوری پادشاهان سعودی و نبود احزاب است که نیازمند دوره زمانی طولانی برای حل آن است.
همچنین در بعد سیاست خارجی، خشونت سازمان‌یافته در روابط خارجی همچون جنگ یمن، بحران سوریه و تنش‌های گسترده با ایران می‌تواند مانع مهمی برای تحقق تنوع‌بخشی اقتصادی و توسعه گردشگری باشد. مقدمه جذب گردشگر در عربستان، عبور منطقه خاورمیانه از یک منطقه امنیتی به منطقه همزیستی مسالمت‌آمیز است. در سال ۲۰۱۷ عربستان قرارداد ۱۱۰ میلیاردی با آمریکا برای خرید تسلیحات و همچنین قرارداد ۳۵۰ میلیارد دلاری ۱۰ ساله برای واردات انواع تسلیحات امضا کرده است. براساس آمار موسسه بین‌المللی صلح استکهلم از سال ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۷ عربستان حدود ۱۰ درصد از مجموع واردات تسلیحات جهان را به خود اختصاص داده است. همچنین مشارکت عربستان در جنگ علیه یمن هزینه‌های بسیاری را بر این کشور تحمیل کرده و منجر به کاهش سرمایه‌گذاری خارجی شده است.
