کار ارزان در تونل‌های مرگ

چند‌ماه اعتراض در کرمان

اول اردیبهشت بود که کارگران معادن زغال سنگ کرمان به واگذاری شرکت به بخش خصوصی معترض شدند و دست از کار کشیدند و در 3شهر کوهبنان، راور و رزن تجمع کردند. 3هزار کارگر این استان به‌خصوصی‌سازی‌ معترض بودند، چراکه نگران از دست رفتن امنیت شغلی‌شان شدند اما با پاسخ به بخشی از مطالبات، دست از اعتراض‌کردن برداشتند. ولی به فاصله کوتاهی، آنها از 15اردیبهشت برای دومین‌بار دست از کار کشیدند و اعتراض کردند. گروهی به نمایندگی از کارگران با مدیران شرکت و مقام‌های دولتی در یک جلسه مشترک حاضر شدند و گفتند نگرانی اصلی‌شان واگذاری سهام شرکت در بورس و قراردادهای موقت است؛ کارگرانی که با 20سال سابقه کار، حقوقشان حدود 3میلیون تومان است و حالا با قراردادهای موقت هر لحظه در خطر بیکار‌شدن قرار دارند. آنها چند خواسته مشخص داشتند؛ اول تضمین امنیت شغلی با تبدیل قراردادها، دوم افزایش حقوق‌ها براساس ضریب شغلی که با توافق کارگران تعیین می‌شود و سوم هم جلوگیری از فروش سهام شرکت در بورس. مدیرعامل پیشنهاد افزایش یک‌میلیون تومانی حقوق کارگران را نپذیرفت، اما با افزایش 500هزار تومانی آن در قالب پرداخت کارانه موافقت کرد. اما بعد از آن هیچ اقدامی برای تبدیل قراردادها انجام نشد. تیر‌ماه و مرداد‌ماه هم از راه رسیدند و سپری شدند و هنوز برخی از مفاد درخواست‌های کارگران اجرایی نشده است.

اعتراضات کارگران معدن در کرمان به همین‌جا ختم نمی‌شود. کارگران معدن امین‌یار فاریاب در جنوب کرمان نیز چندین ‌ماه حقوق خود را دریافت نکردند و همین بهانه‌ای شد برای اعتراضات آنها. شرکت خصوصی معدنکاری امین‌یار از بهترین معادن کرومیت از نظر جنس سنگ معیار است که مدتی با پرداخت‌نکردن حقوق کارگران روی زبان‌ها افتاد؛ کارگرانی که با چند فرزند فقط با تکیه بر یارانه ایام می‌گذراندند. قبل از نوروز ۹۹، کارگران معدن کرومیت امین‌یار برای دریافت حقوق و مزایای عقب‌افتاده 6‌ماه از سال ۹۸ تحصن کردند. فرماندار فاریاب از پرداخت مطالبات سال۹۸ کارگران خبر داد، اما بعد از گذشت 3‌ماه از آغاز سال نو، خبری از دریافت حق‌الزحمه‌شان نشد و مطالبات سال۹۸ را نگرفتند. ابتدای خرداد اعلام شد که 3‌ماه از حقوق این کارگران پرداخت شده است، اما از اواسط خرداد کارگران متوجه شدند که شرکت، به ازای یک‌ماه کاری فروردین برای هرکدام از کارگران تنها یک روز بیمه رد کرده است و این زمینه‌ساز تحصنی دیگر شد.

100نفر کارگر معدن مس چهارگنبد سیرجان نیز به‌خاطر پرداخت نشدن 2‌ماه حقوق و مطالبات دیگر و اجرای ناقص طرح طبقه‌بندی مشاغل با تجمع مقابل اداره کار سیرجان دست به اعتراض زدند.

اخراج و بازهم اعتراض

کارگران معدن ساریگونی در قروه، دیگر معدنکارانی بودند که در چند‌ماه گذشته اعتراض کردند. آنها اردیبهشت‌ماه برای چندمین بار در اعتراض به بی‌توجهی به خواسته‌های کارگران اعتصاب کردند.

به گفته کارگران معترض، کارفرما، باوجود استخراج عظیم و به‌دست آوردن سرمایه فراوان، زیان‌های فراوانی همچون خسارت جسمی کارگران، نابودی طبیعت منطقه، آلوده‌شدن منابع آب‌های زیرزمینی و ریختن سم سیانور از حوضچه‌های این معدن به منابع آبی و طبیعت را به مردم و طبیعت منطقه وارد کرده است. آنها می‌گفتند طی روزهای اخیر نیز شماری از کارگران بومی این معدن به بهانه‌های مختلف از کار اخراج شده‌اند.

دیرکرد در پرداخت حقوق کارگران معدن زغال سنگ استان گلستان هم باعث اعتراض آنها شد. نماینده این استان در مجلس شورای اسلامی، مشکلات این معدنچیان را عدیده دانست و گفت: دیر پرداخت کردن حقوق و مزایای کارگران زحمتکش در حالی اتفاق می‌افتد که بعضی از افرادی که در حوزه معادن مشغول فعالیت هستند به بیماری‌های مختلف دچار می‌شوند.

آنها باید درآمدهای خود را طی سال‌های مختلف برای درمان بیماری‌های مختلف هزینه کنند که این امر سزاوار نیست.

در سال‌های گذشته بارها شاهد اعتراضات کارگران معدن با درخواست‌هایی مشابه در نقاط مختلف کشور بوده‌ایم و اعتراضات اخیر نیز قطعاً پایان ماجرا نیست.

مرگ خاموش معدنچیان

پرداخت نشدن حقوق‌شان و نداشتن امنیت شغلی یک طرف ماجراست. همه اینها وقتی دلخراش‌تر می‌شود که بدانیم خیلی از آنها برای گرفتن 3 یا 4میلیون تومان در ‌ماه باید هر روز با کابوس مرگ وارد تونل‌های معدن شوند؛ آمار کشته‌شده‌های معادن در ماه‌های اخیر گویای این موضوع است. استانداردسازی تونل‌ها و سایت‌های معدن، یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های کارگران است.

خرداد 99 در شازند مردی سی‌ودوساله هنگام کار در معدن استخراج مواداولیه سیلیس، بر اثر سقوط ناگهانی نوار نقاله دستگاه سنگ‌شکن در دم فوت کرد.

حادثه گازگرفتگی در یک معدن در گیلانغرب و ریزش معدن، یکی دیگر از حوادثی بود که همین تیرماه اتفاق افتاد. نقص فنی جت‌فن، اهمال معدنکار، قصور مسئول فنی سازمان نظام مهندسی معدن و عدم ‌اعطای تسهیلات به معادن از مقصران در حادثه معدن گیلانغرب شناخته شدند. معادن قیر طبیعی از وزارتخانه درخواست تسهیلات برای استانداردسازی کرده بودند و با وجود موافقت و دستور 3وزیر صنعت در زمینه پرداخت این تسهیلات و جلوگیری از تونلی‌شدن معادن، معاون معدنی وزارتخانه به‌شدت با پرداخت این تسهیلات مخالفت کرد.

رئیس خانه معدن استان کرمانشاه در این‌باره گفت: مدارکی در این زمینه وجود دارد که نشان می‌دهد این فرد در قبال همه معادنی که دچار مشکل می‌شوند، ازجمله معدن حادثه‌دیده گیلانغرب به‌طور قطع مسئول است.

قطعا اهمال مسئولان در ایمن‌سازی‌ و تامین استانداردهای معادن، دلیل اصلی مرگ کارگران دراین تونل‌هاست. حوادث معدن امسال، به گیلانغرب ختم نشد. در تیرماه، کارگری که در حال سوار شدن به اسکی تونلی در کرمان بود، دچار حادثه شد و در اثر جراحات جان خود را از دست داد. سوم تیرماه کارگر دیگری در معدن سنگ گرانیت شهرستان درمیان در اثر پرتاب سنگ حین عبور از محل برش سنگ‌ها جان خود را از دست داد. مرداد 99 ریزش سنگ از دیواره‌های معدن خاک نسوز باجگیران در چهارمحال و بختیاری باعث محبوس شدن معدنچیان و فوت یکی از کارگران شد. دوباره در کرمان و در روزهای آخر مرداد ماه، در معدن کرومیت منوجان یکی از کارگرها داخل تونل بر اثر ریزش دیواره، جان خود را از دست داد.

و اینها فقط حوادثی هستند که خبرساز شدند و قطعا تعداد بیشتری از معدنچیان جان خود را در معادن کوچک‌تر از دست می‌دهند و خبری از آنها به گوش هیچ‌کس نمی‌رسد.