برنامه بانک مهر ایران افزایش سرمایه به ۵۰۰۰میلیارد تومان/ ۳میلیون نفر امسال وام می‌گیرند
مدیرعامل بانک قرض‌الحسنه مهر ایران با تاکید بر رشد منابع این بانک در سال‌های اخیر گفت: باوجود تمام مشکلاتی که امسال به دلیل کرونا و... با آن روبرو شدیم، اکنون وضعیت پایداری داریم و قصد ما این است که در حوزه سرویس‌ها و بانکداری الکترونیکی رشد و توسعه داشته باشیم تا رشد منابع نیز همچنان افزایش یابد.
اقتصاد آنلاین - سیده زهرا محمودی؛ دکتر مرتضی اکبری در گفت‌وگوی تفصیلی با اقتصادآنلاین به بررسی آخرین وضعیت بانک مهر ایران و معرفی جدیدترین خدمات ارائه شده از سوی بانک مهر ایران در فضای بانکداری الکترونیکی و بانکداری اسلامی پرداخت که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید؛
در بانک قرض‌الحسنه مهر ایران، جدیدترین آمار در دو بخش سرمایه و روند ارائه تسهیلات به چه صورت است؟
بانک قرض الحسنه مهر ایران در ده سال ابتدای فعالیت خود، هر ساله بین 30 تا 40درصد رشد منابع داشته است. با تلاش‌های صورت گرفته در سال98، حدود 75درصد رشد منابع را تجربه کردیم. این رقم برای سال97، حدود 55درصد و در سال96، حدود 82درصد بوده که این اتفاق خود نشان‌دهنده اعتماد مردم به خدمات ارائه شده توسط بانک قرض‌الحسنه مهر ایران است.
بانک مهر ایران به شدت در حال رشد است. رشد بانک بدین معناست که منابع مردم نزد بانک درحال افزایش است پس از لحاظ ساختاری باید به صورتی عمل کند که منابع مردم از نظر سرمایه پشتوانه‌ای داشته باشد. یعنی بانک برای این حجم سپرده نیاز به یک پشتوانه سرمایه‌ای قوی دارد. سرمایه در بانک‌ها، پشتوانه سپرده‌های مردم است و سبب می‌شود ضریب ریسک مردم کاهش یابد. سرمایه نزد همه بانک‌ها بسیار ارزشمند است و نشان می‌دهد که سهامدار نیز همراه با مردم در حال افزایش منابع در بانک است و اگر بحرانی اتفاق بیافتد که سپرده مردم مخدوش شود، سرمایه بانک پشتوانه‌ای برای جبران آن است.
بردن سرمایه در بانک‌های تجاری منطقی‌تر است زیرا سود پرداخت می‌کنند و سهامدار نیز منفعتی از بانک کسب می‌کند. اما در بانک‌های قرض‌الحسنه افزایش سرمایه دشوار است؛ زیرا سهامدار نمی‌تواند از بانک‌های قرص‌الحسنه انتظار سود داشته باشد. بانک‌های قرض‌الحسنه در ماهیت کلی خود مؤسسه غیرانتفاعی هستند و افزایش سرمایه در آن‌ها سخت است؛ جز مواردی که سهادار عام‌المنفعه باشد (مانند دولت و مؤسسات خیریه که البته در وضعیت کنونی قادر به سرمایه‌گذاری نیستند).
بانک قرض‌الحسنه مهر ایران 10سهامدار بانکی دارد و این موضوع به دلیل حمایت و دید مثبت بانک‌های سهامدار یک حسن تلقی می‌شود. رشد سرمایه بانک مهر ایران از بانک‌های دیگر بسیار بهتر است. بانک با سرمایه 1500میلیارد تومانی آغاز به کار کرد و در سال 95 این سرمایه تکمیل شد. سال گذشته با پیگیری‌های مجموعه مدیریتی، کارکنان و حمایت سهامداران، سرمایه بانک به 2500 میلیارد تومان رسید. امسال هم به پیشنهاد وزارت امور اقتصادی و دارایی و موافقت سهامداران و بانک مرکزی، در حال برنامه‌ریزی برای افزایش سرمایه تا 5000 میلیارد تومانی هستیم. البته هنوز در ابتدای راه قرار داریم. وزیر اقتصاد مقدماتی برای این هدف فراهم کرده و این نشان از اعتماد ایشان به بانک مهر ایران دارد. به پیشنهاد وزیر، در جلسه مدیران بانک‌ها، موافقت مجمع و صدور مجوز از سوی بانک مرکزی، به سوی این هدف گام برمی‌داریم.
از باب عملکرد هم باید گفت که سال 99، به دلیل شیوع کرونا و در پی آن تصویب مصوبه شورای پول و اعتبار مبنی بر اینکه مردم سه قسط خود را پرداخت نکنند، برای ما سال سختی بود. زیرا این سه قسط برای ما بار مالی 3500 تا 4000 میلیارد تومانی داشت. بخشی از این بار مالی یعنی حدود 800 میلیارد تومان را خود مردم با پرداخت اقساط به موقع از روی دوش ما برداشتند، اما هنوز 3000 میلیارد تومان وصول نشده بود که از این میزان یک خط اعتباری 1000 میلیارد تومانی از بانک مرکزی گرفتیم و در نهایت 2000 میلیارد تومان کمبود شدید داشتیم.
همزمان با تلاش ما برای حل این موضوع، بحث بورس، رونق دلار و... را شاهد بودیم و علاوه بر آن کمبود، خروج منابع را هم تجربه کردیم و بخش زیادی از منابع خرد خارج شد. همکاران ما با تلاش بی‌وقفه، در نهایت این مسئله را حل کردند. لازم به ذکر است که در این مسیر و همراه با مشکلات پیش آمده، پرداخت وام به مردم متوقف نشد و بانک مهر ایران در این 5 ماه به یک میلیون نفر معادل 11هزار میلیارد تومان وام پرداخت کرد و علاوه بر آن، 20 درصد نیز رشد منابع را تجربه کرد.
اکنون وضعیت ما پایدار شده و شرایط خوبی داریم و اگر اقتصاد در ثبات باشد، این ظرفیت را داریم که تا پایان سال 50 درصد رشد منابع داشته باشیم. همچنین در نظر داریم تا انتهای سال به دو و نیم تا سه میلیون نفر وام پرداخت کنیم که برای پوشش دادن این افراد بین 25 تا 30هزار میلیارد تومان سرمایه نیاز است. تا کنون 11هزار میلیارد تومان آن پرداخت شده و بقیه هم در هفت ماه باقی‌مانده پرداخت خواهد شد.
وضعیت سال گذشته نیز از لحاظ عملکرد بسیار خوب بود و تقریباً 23هزار میلیارد تومان به بیش از دو میلیون و 300هزار نفر نفر وام دادیم. امسال هم اگر کرونا نبود، قطعا به سه میلیون نفر وام می‌دادیم، ولی با وجود کرونا تمام تلاش خود را می‌کنیم تا به این تعداد از افراد وام پرداخت کنیم.
هدف از طرح‌هایی که سال‌های گذشته داشتید، مثل طرح وام دادن به زنان سرپرست خانوار چیست؟
افراد زیادی در جامعه ما هستند که پول زیادی ندارند و نیاز به حمایت دارند و ما نیز به علت نیاز زنان سرپرست خانوار و همچنین عدم توان آنان در پرداخت سود، بر روی آن‌ها متمرکز شدیم. از آن جایی که زنان سرپرست خانوار توان پرداخت سود ندارند، ممکن نیست مبالغ بزرگی به آن‌ها وام داده شود و از طرفی نیاز این افراد نیز با مبالغ کوچک برآورده می‌شود. بنابراین ما از آن‌ها خواستیم حساب‌های خود را به بانک قرض‌الحسنه مهر ایران بیاورند تا بتوانیم به آن‌ها کمک کنیم.
استقبال از این طرح در مناطق محروم و شهرهای کوچک بسیار بالا بود و در شهرهای بزرگ به دلیل مبلغ اندک وام، استقبال کمی از آن شد. هدف ما نیز این بود که قشر کمتربرخوردار از این مزیت بهره‌مند شوند و به‌طور کلی می‌توان گفت طرح با استقبال خوبی همراه شد.
اکنون شلوغی شعب بانک مهر ایران چشم‌گیر شده است. آیا برنامه‌ای برای افزایش تعداد شعب دارید؟
از آنجایی که در بانک‌های قرض‌الحسنه 4درصد کارمزد دریافت می‌شود و هزینه‌ها به شدت در حال رشد است، تأسیس شعبه اقتصادی نیست و قادر به برآمدن از پس هزینه‌های آن نیستیم. با این شرایط، تأسیس شعبه در دراز مدت ریشه‌های بانک را خشک خواهد کرد. فناوری هم طوری است که تعداد شعبه‌ها باید به حداقل برسد. از آنجایی که ما بانکداری خرد انجام می‌دهیم، باید دسترسی مردم به بانک و تسهیلات آن را آسان‌تر کنیم. پس سیاست توسعه شعب هم برای ما هزینه‌بر است و هم نارضایتی مردم را در پی خواهد داشت.
سیاستی که ما دنبال می‌کنیم، بهینه کردن شعب است؛ یعنی شعب بانک را از مناطقی که نیازی به وجود آن نیست، به سمت مناطقی می‌بریم که بیشتر نیاز دارند. مثلاً دسترسی مردم شهرهای بزرگ از لحاظ الکترونیکی گسترده‌تر است و مناطق کمتر برخوردار بیشتر به شعبه نیاز دارند.
بانک مهر ایران بر بانکداری الکترونیکی متمرکز شده و در این خصوص از بسیاری بانک‌ها قوی‌تر عمل کرده است. خدمات موبایل بانک وضعیت مطلوبی دارد. ما افتتاح حساب آنلاین داریم و دیگر کمتر کسی برای افتتاح حساب به شعبه مراجعه می‌کند.
مزیت دوم بانک مهر ایران این است که در حال انتقال موضوع پرداخت تسهیلات روی همراهبانک هستیم. اقتصاد کشور ما به‌گونه‌ای است که تنها 4 یا 5 درصد تسهیلات‌گیرندگان تخلف دارند و این باعث سخت شدن کار برای باقی افراد می‌شود. در بانک ما 99درصد مشتریان خوش‌حساب هستند و باید بین خوش‌حساب‌ها و بدحساب‌ها تفاوت ایجاد شود که بانک قرض‌الحسنه مهر ایران در حال شناسایی افراد خوش‌حساب است تا ضمانت کمتری از آن‌ها دریافت شود و تسهیلات را از طریق همراهبانک پرداخت کنیم. این مورد نیاز به زیرساخت دارد و در ماه‌های آینده انجام خواهد شد. با ارائه این خدمت، در یک سال آینده مراجعات به شعب بانک مهر ایران کاهش خواهد یافت.
در سال گذشته، بایگانی و آرشیو الکترونیکی اسناد را ایجاد کردیم. دیگر کسی در شعب ما حق امضای کاغذی ندارد؛ زیرا این موضوع یک معضل است و بایگانی ما 100درصد الکترونیکی است؛ مگر در موارد بسیاری ضروری مثل چک و... اگر این اتفاق بیافتد.
در دو سال اخیر برنامه تعامل بانک با نهاد‌هایی که از قشر محروم حمایت می‌کنند، به‌صورت جدی دنبال شد. آیا برنامه جدیدی برای سال جاری دارید؟
یکی از بحث‌های ما تغییر رویکرد اعطای تسهیلات بانکی از بحث معیشت به اشتغال‌زایی است؛ زیرا اکثراً بانک‌های قرض‌الحسنه را برای پرداخت وام ازدواج می‌شناسند، در صورتی که این طور نیست و در سه چهار ساله گذشته سیاست دولت به سمت حمایت از اشتغال خرد رفته است. قبلاً از اشتغال کلان حمایت می‌شد، ولی با وجود تحریم‌ها ابتدا این مشاغل ضربه می‌خورند. در نتیجه اخیراً به سمت حمایت از اشتغال خرد رفتیم. حاکمیت نیز به همین نتیجه رسیده است. این موضوع دلایل زیادی دارد از جمله اینکه در کم شدن مهاجرت مؤثر است و اشتغال خرد از فضای سیاسی تبعیت نمی‌کند. در نظر داریم بخشی از وام‌های بانک به سمت اشتغال‌زایی برود.
با این حال، وظیفه بانک ایجاد شغل نیست و نهادهای مسئول باید این کار را انجام دهند. در نتیجه بنیاد برکت، وزارت کار و... در این حوزه با ما همکاری می‌کنند؛ زیرا بانک نمی‌تواند بر همه فرآیند کار نظارت کند. یعنی نظارت با این بنیادها است و مشتری هم وظیفه اجرای طرح را دارد و بانک مهر ایران نیز وام می‌دهد. به این صورت یک مثلث تشکیل می‌شود که یک ضلع آن بانک به عنوان پشتوانه مالی، مشتری به عنوان طراح و بنیادها و... به‌عنوان نهاد نظارتی فعالیت دارند. این طرح 90درصد نتیجه‌بخش بوده است.
از شرکت‌های دانش‌بنیان نیز حمایت‌هایی را انجام داده‌ایم. هنگامی که فرد طرح جدید می‌دهد، هم باید برای طرح فکر کند و هم باید به فکر تهیه پول باشد؛ ما در این حوزه وارد شدیم تا فرد دیگر سودی پرداخت نکند و اگر پروژه‌اش شکست خورد، تنها اصل پول را بپردازد. تا کنون 1400 نفر در این حوزه با مشارکت صندوق نوآوری و شکوفایی از بانک مهر ایران وام گرفتند. سال گذشته با مشارکت کمیته امداد 1500میلیارد تومان وام دادیم که 300میلیارد تومان آن در حوزه اشتغال‌زایی و الباقی در حوزه معیشت بود.
چه برنامه جدیدی برای سال 99 دارید؟
در دو حوزه یعنی سرویس‌ها و بانکداری الکترونیکی در حال توسعه هستیم که هم فشار روی کارکنان بانک کم شود و بتوانند به کار جذب مشتری بپردازند و هم مردم راحت‌تر سرویس دریافت کنند. برنامه اصلی ما این است که به‌خوبی سرویس دهیم تا رشد منابع بهتری داشته باشیم.
حوزه دیگری که از پارسال آغاز شد و امسال نتیجه می‌دهد، طراحی برنامه‌ای بود که فروشندگان کالا را با خریداران در قالب عقد قرض‌الحسنه بهم وصل کند. در این طرح فروشنده از طریق بانک مهر ایران به خریدار وام می‌دهد. ما قرارداد می‌بندیم و وصول هم به عهده ماست. اکنون 1800پذیرنده پشت این طرح وجود دارد و حسن آن این است که ما از افراد سپرده نمی‌خواهیم و شرط سپرده‌گذاری نداریم.
این طرح امسال در قالب کالای ایرانی شروع شده و در چارچوب آن 20 هزار فقره وام دادیم. اما مشکل این است که فروشنده‌ها جهت تقسیط بیش از یک سال با ما همکاری نکردند. در این طرح مردم به مردم وام می‌دهند و ما واسطه‌ایم. فعلاً سقف این تسهیلات 20میلیون تومان است و در حوزه اشتغال و... نیز تا 50میلیون تومان وام می‌دهیم. این طرح پارسال در حوزه بیمه استقبال زیادی داشت و یک میلیون نفر از این طریق وام بیمه گرفتند.
