مشکلات حقوقی معلمان مدارس غیردولتی
معلمان مدارس غیردولتی گلایه‌مند هستند که چرا به آنها توجه نمی‌شود؟ برخی از این معلمان از عدم پرداخت به موقع حقوق می‌گویند و برخی هم از اینکه بیمه نیستند و اینکه چرا امکان استخدام آنها در دستگاه تعلیم و تربیت که با کمبود نیرو مواجه است، فراهم نمی‌شود.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از فارس، بر اساس اصل 30 قانون اساسی، «دولت موظف است که وسایل آموزش و پروش رایگان را برای همه ملت تا پایان دوره متوسطه فراهم آورد» و بر همین اساس مدرسه دولتی در سراسر کشور وجود دارد و حتی بنا بر گفته محسن‌حاجی‌میرزایی وزیر آموزش و پرورش، «35 درصد مدارس در مناطقی هستند که تعداد دانش‌آموزان مدرسه کمتر از 50 نفر است و 5 هزار مدرسه داریم که کمتر از 5 دانش‌آموز دارند».
اما در کنار 110 هزار مدرسه دولتی کشور، مدارس غیردولتی هم فعالیت می‌کنند؛ بنا بر گفته مدیرکل مدارس و مراکز غیردولتی آموزش و پرورش، حدود 18 هزار مدرسه غیردولتی در کشور فعالیت می‌کنند و حدود 301 هزار معلم نیز در این مدارس به آموزش دانش‌آموزان می‌پردازند.
روایت ایجاد مدارس غیردولتی به سال‌ها پیش باز می‌گردد و زمانی که خواسته از تحصیل فرزندان برای برخی افراد و خانواده‌ها که البته متمول، بیش از آنچه بود که در مدارس دولتی ارائه می‌شد و کم‌کم مدارس غیرانتفاعی شکل گرفت اما در نهایت اصلاح این قانون و تصویب آن به 4 سال پیش باز می‌گردد.
با توجه به توسعه و گسترش فعالیت‌های مدارس غیرانتفاعی و تغییر شرایط اجتماعی جامعه، به وجود آوردن نیازهای جدید در حوزه تعلیم و تربیت و همچنین لزوم حمایت‌های حاکمیت در امر توسعه مشارکت‌های مردمی، جهت افزایش انگیزه و سرمایه‌گذاری مؤسسان و کیفی سازی سطح فعالیت‌های آموزشی و پرورشی مدارس غیرانتفاعی، پیشنهاد اصلاح قانون در سال 87 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و در نهایت در قانون تأسیس و اداره مدارس و مراکز آموزشی و پرورشی غیردولتی در جلسه علنی روز یکشنبه مورخ چهاردهم آذر 1395 مجلس شورای اسلامی تصویب شد.
* قانون چه می‌گوید؟
در ماده یک قانون تأسیس و اداره مدارس و مراکز آموزشی و پرورشی غیردولتی آمده است: « در راستای ارتقای جایگاه نظام تعلیم و تربیت کشور ضمن تأکید بر ارتقای کمی و کیفی مدارس دولتی به منظور بهره‌گیری از مشارکت همگانی مردمی در امر آموزش و پرورش و تأسیس مدارس و مراکز آموزشی و پرورشی غیردولتی و بهره‌گیری از ظرفیت قوانین بالادستی و مستند به سیاست‌های کلی ابلاغی ایجاد تحول در نظام آموزش و پرورش کشور از سوی مقام معظم رهبری و راهبردهای کلان و راهکارهای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، همچنین سند نقشه جامع علمی کشور با حفظ کارکردهای سیاستگذاری و نظارتی نظام، «سازمان مدارس ومراکز غیردولتی و توسعه مشارکت‌های مردمی» وابسته به وزارت آموزش و پرورش تأسیس می‌شود و رئیس این سازمان، معاون وزیر است».
نیروی انسانی مدارس غیردولتی چگونه تأمین می‌شود؟ نیروی انسانی این مدارس توسط مدیر و مؤسس انتخاب می‌شوند. در ماده ۲۳ این قانون آمده است: «به کارگیری کارکنان مدارس و مراکز غیر دولتی اعم از آموزشی، پرورشی، اداری و خدماتی بر اساس ضوابط علمی و گزینش آموزش و پرورش به پیشنهاد مدیر و تأیید مؤسس یا نماینده حقوقی مؤسسان امکان پذیر است. معرفی کارکنان غیر رسمی توسط مدیر جهت اعلام نظر گزینش آموزش و پرورش الزامی است».
درباره حقوق و مزایای معلمان مدارس غیردولتی هم در ماده 25 این قانون اشاره شده است: «کارکنان تمام وقت فاقد پوشش بیمه‌ای مدارس و مراکز غیردولتی از مزایای قانون تأمین اجتماعی برخوردار می‌شوند؛ کارکنان پاره وقت فاقد پوشش بیمه‌ای نیز به نسبت ساعات انجام کار مشمول حمایت‌های مقرر در این ماده هستند» و همچنین در ماده ۲۶ نیز تأکید شده است: «تعیین حقوق و مزایای کارکنان غیر رسمی و رسمی غیرموظف این مدارس و مراکز به موجب قانون کار و ضوابط آن خواهد بود».
بنا بر گفته این معلمان، عدم به رسمیت شناخته شدن معلمان غیرانتفاعی در وزارت آموزش و پرورش، نداشتن فرصتی برای استخدام در آموزش و پرورش، نبود امنیت شغلی، افزایش سن و عدم به‌کارگیری آنان در مدارس، قراردادهای موقت هشت ماهه و بیمه کارگران فصلی فقط برای برخی از معلمان غیرانتفاعی با هزینه خودشان، عدم برخورداری از مزایای در نظرگرفته شده برای کارمندان رسمی آموزش و پرورش مانند وام مسکن و بن خرید کالا، عدم دریافت عیدی، پاداش و نداشتن سنوات شغلی همچنین حقوق‌های بسیار پایین از جمله مشکلات آنان است.
یکی از معلمان مدارس غیردولتی گفت: «ما در مدرسه غیردولتی درس می‌دهیم و ناممان معلم است اما چه فرقی بین ما و معلم مدرسه دولتی است. ما همان ساعت و چه بسا بیشتر و همچنین همان کتاب را به دانش‌آموزان درس می‌دهیم اما هیچ جایگاهی نداریم».
وی ادامه داد: «آموزش و پرورش اصلا به معلمان مدارس غیردولتی توجه نمی‌کند؛ این معلمان در هنگام تدریس، معلم هستند اما در بقیه موارد و هنگام استفاده از تسهیلات، معلم محسوب نمی‌شوند و این واقعا برای ما معلمان مدرسه غیردولتی درد بزرگی است».
این معلم افزود: «مگر می‌شود معلم باشی اما نتوانی از یک خانه معلم استفاده کنی؟ مگر می‌شود معلم باشی اما در رتبه‌بندی معلمان جایگاهی نداشته باشی؟ این همه خبر از رتبه‌بندی معلمان می‌شود اما این موضوع برای ما نیست».
معلم دیگری گفت: «آموزش و پرورش به 200 هزار معلم نیاز دارد و این در حالیست که معلمان مدارس غیرانتفاعی مجرب بوده و سابقه تدریس دارند همچنین تحصیلات عالیه دارند و بر این اساس باید اولویت با نیروهای فرهیخته ومجرب غیر انتفاعی باشد».
این معلم تصریح کرد: «جالب این است که دانش‌آموز مدرسه غیرانتفاعی، رسمی است اما معلمش غیر رسمی محسوب می‌شود».
معلم دیگری اضافه کرد: «معلمان مدارس غیر انتفاعی مظلومترین قشر هستند؛ روش‌هایشان عالی و بازده درسی‌شان عالی است ولی نه بیمه دارند نه حقوق درست و حسابی دریافت می‌کنند؛ تدریس و مدرکی که آموزشش را معلم این مدارس برای دانش‌آموزان ارائه داده از نظر آموزش و پرورش قبول هست ولی خود معلم جایی به رسمیت شناخته نمی‌شود».
معلمی هم اظهار کرد: «با توجه به اینکه معلمان مدارس غیرانتفاعی بسیار باتجربه و گزینش شده هستند و سال‌ها تجربه کلاس‌داری دارند و در تمام دوره‌های ضمن خدمت همراه با معلمان دولتی شرکت کرده‌اند، از دولت خواهشمندیم برای جبران کمبود معلم در کشور از این معلمان استخدام کند».
یک معلم مدرسه غیردولتی گفـت: «25 سال است که از حقوق 14 هزار تومان در مدارس علوی مشهد استخدام شدم و تا کنون که حقوق یک میلیون و پانصد هزار تومان می‌گیرم بدون عیدی و پاداش خدمت کردم و امیدوارم وضعیت معلمان مدارس غیردولتی پیگیری شود».
معلم دیگری اظهار کرد: «هر فردی که موظف به انجام کاری می‌شود و برایش زحمت می‌کشد باید یک حداقل میزان دستمزدی را بابت زحماتش و زمانی که صرف می‌کند دریافت کند؛ حال اگر آن فرد یک معلم باشد که تربیت و مواظبت از کودکان و نوجوانان رو به عهده دارد که وظیفه بسیار مهم و سرنوشت‌ساز و پر زحمتی هست، پس قطعا نیاز هست که دستمزد قابل قبولی بابت آن دریافت کند و امنیت شغلی را احساس کند؛ ضربه به معلم، ضربه به دانش‌آموز و ضربه به تمام یک کشور است».
یکی دیگر از معلمان گفت: «از شرایط ما کسی خبر ندارد؛ چند سال پیش به دلیل اینکه امنیت شغلی نداریم مجبور شدم فرزند ۴۰ روزه‌ام را مهد بگذارم و سر کار بروم به امید اینکه روزی اوضاع بهتر شود».
معلمی هم اضافه کرد: «اگر ما معلمان توانایی نداریم یا معلم آزاد و بی‌اساس خوانده می‌شویم پس غیرانتفاعی هم بی اساس است و باید جمع شود؛ چرا مدرسه غیردولتی خوب است و مسؤولان فرزندانشان را در این مدرسه ثبت‌نام می‌کنند اما هنگام توجه به معلمان آن، خود را کنار می کشند؟».
معلمان مدارس غیردولتی از عدم بیمه شدنشان می‌گویند و از اینکه به رغم سال‌ها کار کردن اما نه از مزایای خاصی بهره‌مند می‌شوند و نه کسی به آنها توجهی می‌کند. حقوقشان نیز که اکثرا پایین است. مثلا یک معلم مدرسه غیردولتی اظهار کرد: «با مدرک کارشناسی ارشد ماهی ٧٠٠ حقوق می‌گیرم؛ ٢٣ شاگرد کلاس اول دارم و از این مبلغ ٣٠٠ هزار تومان برای بیمه کم می‌شود».
وی اضافه کرد: «جالب اینجاست از طرف بیمه، بازرس می‌آید ولی چیزی نمی‌گوید شاید هم متوجه نمی‌شود؛ از اداره سالی چند بار می‌آیند و پرونده پرسنل را می‌بینند ولی هیچی به هیچی و اتفاقی هم نمی‌افتد».
وضعیت نابسامان معلمان مدارس غیردولتی در شرایطی است که آموزش و پرورش هم با کمبود نیروی انسانی مواجه است. بنا بر گفته مسؤولان دستگاه تعلیم و تربیت، وزارت آموزش و پرورش با کمبود 197 هزار نیروی انسانی مواجه است.
وزیر آموزش و پرورش با بیان اینکه امسال «73 هزار نفر در آموزش و پرورش استخدام می‌شوند»، گفت: «20 هزار نفر از طریق کنکور در دانشگاه فرهنگیان جذب می‌شوند که پذیرفته‌شدگان به محض ورود به دانشگاه فرهنگیان، حقوق می‌گیرند و سابقه تحصیل آنها نیز به عنوان سابقه خدمت محسوب می‌شود».
حاجی‌میرزایی اضافه کرد: «25 هزار نفر تبدیل وضعیت شده و 28 هزار نفر نیز از طریق ماده 28 استخدام می شوند و یعنی از بین لیسانسیه‌های دانشگاه‌های دیگر در آزمون استخدامی جذب می‌شوند و بعد از یک دوره آموزشی یکساله به استخدام آموزش و پرورش در می‌آیند».
بنا بر گفته مجتب زینی‌وند رئیس سازمان مدارس غیردولتی و مشارکت‌های مردمی وزارت آموزش و پرورش، «فعالیت در مدارس غیردولتی هیچ حقی برای استخدام ایجاد نمی‌کند و تمام کسانی که در مدارس غیردولتی به کار گرفته می‌شوند بر اساس ضوابط و دستورالعمل فعالیت در مدارس غیردولتی جذب می‌شوند و هیچ رابطه استخدامی با وزارت آموزش و پرورش ایجاد نمی‌شود و البته مدارس غیردولتی موظف هستند بر اساس دستورالعمل حقوق و دستمزد وزارت کار، آنها را بیمه کنند».
البته این جمله دو سال پیش زینی‌وند است و تا کنون هم این قاعده پابرجا بوده است؛ مسؤولان آموزش و پرورش عنوان می‌کنند که این افراد در آزمون استخدامی شرکت کنند اما این معلمان می‌گویند یا رشته‌شان مورد نیاز نیست و یا اینکه بعد از این همه سال کار کردن، سن آنها برای شرکت در آزمون نمی‌خورد و از سوی دیگر عنوان می‌کنند که چرا برخی گروه‌ها مانند حق‌التدریس‌ها و آموزشیاران نهضت امکان جذب در این وزارتخانه را دارند اما آنها ندارند؟
یکی از معلمان مدرسه غیردولتی در این خصوص گفت: «در جواب ما برای استخدام شدن گفته می‌شود که در آزمون استخدامی شرکت کنید و آنجا قبول شوید؛ اگر ما مجالی برای مطالعه منابع آزمون استخدامی داشتیم حتما و بدون شک در آزمون‌ها قبول می‌شدیم اما متاسفانه حجم کار در مدارس غیرانتفاعی آنقدر زیاد است که به زندگی شخصی‌مان هم نمی رسیم جالب اینجاست که مدیران در ایام نزدیک به آزمون استحدامی، حجم کار نیروهای آزاد را افزایش می‌دهند».
درباره مشکل بیمه، رئیس سازمان مدارس و مراکز غیردولتی وزارت آموزش و پرورش 18 مرداد امسال گفت: «برای اولین بار در تاریخ مدارس غیردولتی، اعتبار ۲۰۰ میلیاردی برای پرداخت بخشی از بیمه همکاران ما در مدارس غیر دولتی در نظر گرفته شده است، امیدواریم که در سال تحصیلی پیش‌رو بتوانیم این تعهد را انجام دهیم تا کمکی به همکاران ما در پرداخت بخشی از بیمه‌شان در مدارس غیر دولتی باشد».
البته بیمه شدن معلمان غیردولتی بخشی از خواسته آنهاست و مطالبات دیگر آنها هنوز بی‌جواب است؛ در هر حال، به نظر می‌رسد که وزارت آموزش و پرورش باید برای حل مشکل این معلمان فکری کند و آنها با کمترین حقوق و بدون بیمه نباشند ضمن اینکه در صورت امکان استخدام، این شرایط برایشان فراهم شود.
