نگاهی به مشکلات تامین و توزیع ماسک یکبار مصرف در کشور/ قیمت‌های دولتی از حرف تا عمل
استفاده از ماسک در حالی از نیمه تیر ماه در ایران اجباری شد که بسیاری از مردم در تهیه ماسک‌های یکبار مصرف با مشکلاتی مواجه شدند، اگرچه پیش از موعد اجباری شدن ماسک، به راحتی امکان تهیه بسته‌های پنجاه تایی در ایستگاه‌های مترو وجود داشت اما تقریبا از ابتدای تیر ماه فروش دانه‌ای ماسک در ایستگاه‌های مترو جایگزین بسته‌های پنجاه تایی شده بود.
اقتصادآنلاین - اکرم شعبانی؛ اعتراض به کمبود ماسک در داروخانه‌ها از همین چندی پیش آغاز شد، در حالی که وزارت صمت قیمت‌های مصوب ماسک‌های سه لایه را رقمی بین ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ تومان و دپوی ۱۸ میلیونی ماسک را اعلام می‌کند که همچنان مشکل تامین ماسک در میان عامه مردم وجود دارد. البته نیاز به یادآوری است که بر اساس اعلام نایب رییس انجمن داروسازان استان تهران نیاز روزانه کشور حداقل ۲۰ میلیون ماسک است، در حالی که وزارت صمت مدعی است روزانه ۱۰ میلیون ماسک در سطح کشور تامین می‌شود.
در همین رابطه هم محمدرضا شانه ساز معاون وزیر بهداشت و رییس سازمان غذا و دارو روز جمعه ۲۷ تیر ماه در نامه‌ای به حسین مدرس خیابانی، سرپرست وزارت صنعت، معدن و تجارت درباره کمبود ماسک و مواد اولیه و لزوم کاهش قیمت هشدار داد و نوشت: در هفته‌های اخیر به دلیل عدم تامین مواد اولیه ماسک‌های پزشکی، چند نرخی بودن این محصولات و عدم ساماندهی مناسب شبکه توزیع آن‌ها برخی از مراکز درمانی یا مناطق با کمبود ماسک رو به رو شده‌اند.
تاکید رییس سازمان غذا و دارو در نامه بر این است که «با توجه به وظیفه ذاتی سازمان حمایت از مصرف کنندگان و تولیدکنندگان وزارت صمت و دستور رییس جمهوری مبنی بر تعدیل قیمت‌ها در تاریخ ۱۷ تیر ۹۹، مسئولیت نرخ گذاری، توزیع و عرضه ماسک‌های پزشکی در سطح جامعه و همچنین در داروخانه‌های سراسر کشور و در دسترس بودن این محصولات با حداقل قیمت مدنظر قرار گیرد. همچنین با توجه به شبهات مطرح شده در خصوص احتمال گران‌فروشی و لزوم اعمال نظارت بر قیمت انواع ماسک در همه اماکن و از جمله داروخانه‌ها سازمان غذا و دارو آماده همکاری نزدیک با سازمان تعزیرات حکومتی در این امر مهم است.» نامه‌ای که توجه عموم رسانه‌ها را به مسائل و مشکلات موجود در تامین و توزیع سراسری ماسک جلب کرد.
کمبود ماسک نداریم
اگرچه تنها یک روز پس از رسانه‌ای شدن نامه و مشکلات مرتبط با تامین ماسک، شانه ساز در گفت‌وگویی که در پایگاه خبری سازمان غذا و دارو منتشر شده تاکید کرد که «خوشبختانه هیچ کمبودی در زمینه ماسک در داخل کشور وجود ندارد.» و نامه ارسالی به سرپرست وزارت صمت به منظور پیش بینی افزایش نیاز کشور و برنامه‌ریزی برای تامین ماسک در ماه‌های آینده بوده است و در حال حاضر خوشبختانه هیچ کمبودی وجود ندارد.
معاون وزیر بهداشت همچنین در این گفت‌وگو تاکید کرد: همان گونه که در مصاحبه همه خبرگزاری‌ها با مردم در خصوص علل عدم استفاده از ماسک ملاحظه می‌شود، کمبود ماسک و حتی قیمت آن به هیچ وجه به عنوان عوامل دخیل در عدم استفاده از ماسک توسط افراد فاقد ماسک گزارش نشده است؛ لذا در متن نامه ارسالی به وزارت صمت از تلاش همه دست اندرکاران در تامین ماسک تقدیر شده و هدف از این نامه صرفا برنامه‌ریزی مناسب و پیش‌بینی راهکارهای لازم جهت تامین هرچه بهتر ماسک و جلوگیری از بروز مشکلات احتمالی بوده است.
با این وجود در طی دو هفته گذشته برخی از شهروندان در شهرهای مختلف با مشکل کمبود ماسک مواجه بوده‌اند؛ در واکنش به گزارش‌های منتشر شده در رسانه‌ها در زمینه مشکل تامین و توزیع ماسک، وزارت صنعت، معدن و تجارت در اطلاعیه‌ای با رد هر گونه کمبود در تولید و تأمین ماسک مورد نیاز مردم و کادر درمانی، از وجود ۱۸ میلیون عدد ماسک در انبارها خبر داد و اعلام کرد: این وزارتخانه آمادگی دارد تا در هر نقطه از کشور که وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اعلام کند، مقادیر انبوه ماسک را تحویل دهد. در این اطلاعیه همچنین با اشاره به تلاش همه‌جانبه تولیدکنندگان، واحدهای صنفی و نهادهای عمومی و مردمی در جهت تامین اقلام بهداشتی مرتبط با مقابله با ویروس کرونا اعلام شده است: در عین حال محموله‌های صادراتی ماسک نیز، منتظر اخذ مجوز از سازمان غذا و دارو هستند؛ ضمن اینکه واحدهای تولیدی نیز آمادگی دارند تا بسرعت با تغییر خطوط تولیدی خود، اقدام به افزایش تولید به میزان ۲ برابر رقم فعلی کنند.
این در حالی است که اکنون پیکان انتقادات مشکلات توزیع ماسک به سمت وزارت صمت به عنوان متولی این امر نشانه رفته است، در شرایطی که کمتر از یک ماه پیش موضوع توزیع ماسک به خوبی مدیریت می‌شد، آیا طرح اجباری شدن استفاده از ماسک و افزایش یکباره تقاضاست که این چنین بر بازار تاثیرگذار بوده است یا خیر؟
علاوه بر این مساله تهیه ماسک کودک که پیش از این از طریق بسیاری از داروخانه‌ها امکان پذیر بود، در حال حاضر با مشکل مواجه شده است، یکی از فروشندگان ماسک در این باره به اقتصادآنلاین پاسخ داد: از حدود دو هفته قبل امکان تهیه انبوه ماسک یکبار مصرف کودک را نداشته‌ایم و به همین دلیل ماسک‌های پارچه‌ای کودکانه را جایگزین کرده‌ایم. البته این نکته هم گفتنی است که در معدود داروخانه‌هایی که امکان تهیه ماسک کودک همچنان وجود دارد، قیمت ماسک‌ها که پیشتر ۲۵۰۰ تومان بود، به ۳ هزار تومان افزایش یافته است.
همچنین مشاهدات میدانی اقتصادآنلاین بیانگر آن است ماسک‌های سه لایه که پیش از این با قیمت ۲۰۰۰ تا ۲۵۰۰ تومان قابل تهیه بود، از دو هفته قبل به این سو به قیمت ۳ هزار تومان در سطح بازار و داروخانه‌ها به فروش می‌رسد.
ماسک در داروخانه‌ها توزیع شود
بهمن صبور نایب رییس انجمن داروسازان استان تهران در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر با اشاره به وجود ۳۰۰۰ داروخانه خصوصی در استان تهران، گفت: سیستم توزیع ماسک در داروخانه‌ها به مراتب شفاف‌تر و نظارت‌ها نیز قوی‌تر است. اما، بعد از شیوع کرونا، ماسک به قیمت مصوب دولتی به داروخانه‌ها ندادند که در اختیار مردم قرار دهیم.
وی با بیان اینکه قیمت مصوب دولتی برای ماسک ۸۰۰ تومان اعلام شد اما یک عدد هم به داروخانه ها ندادند، افزود: اگر داده‌اند، مدارک و مستندات بدهند. در حالی که با طرح ادعاهای واهی در رسانه ملی، بین مردم و داروخانه‌ها و تولید کنندگان، اختلاف می‌اندازند. وی با اعلام اینکه در دوران ابتدایی شیوع کرونا تلاش کردیم از طریق بسیج اصناف حدود ۱.۵ تا ۲ میلیون عدد ماسک با قیمت ۱۶۰۰ تومان در اختیار مردم قرار دهیم، افزود: این ماسک‌ها در سطح داروخانه‌های استان تهران توزیع شد. قیمت کارخانه برای هر عدد ماسک، ۱۳۰۰ بود. در پخش ۱۴۳۰ تومان و برای مصرف کننده، ۱۶۰۰ تومان تعیین شد.
صبور با انتقاد از اینکه سیستم توزیع ماسک در اختیار وزارت صمت قرار گرفته است، ادامه داد: ماسک یک کالای سلامت محور است و نباید در جایی غیر از داروخانه عرضه شود. در حالی که تعزیرات برای گران فروشی ماسک در مکان‌هایی غیر داروخانه‌ها هیچ مداخله‌ای نمی‌کند، اما سراغ داروخانه‌هایی می‌آیند که ماسک با قیمت مصوب دریافت نکرده‌اند.
اگرچه در شرایط فعلی و موج دوم شیوع کرونا، مساله تامین ماسک هنوز امری غیرممکن نیست، اما این واقعیت انکارناپذیر است که درست از ابتدای اجباری شدن استفاده از ماسک، تهیه ماسک‌های یکبار مصرف با مشکلاتی مواجه شده است، موضوع به آسانی در دسترس نبودن ماسک‌های یکبار مصرف در کنار افزایش قیمت یکباره آن باعث شده تا برخی از شهروندان در شرایطی که آمار قربانیان کرونا در داخل کشور بار دیگر افزایشی شده، استفاده از ماسک را چندان جدی نگیرند؛ در چنین وضعیتی هم وزارت صمت به عنوان متولی تامین و توزیع ماسک و هم وزارت بهداشت به عنوان ناظر بر این امر باید نسبت به شرایط پیش آمده و تامین ماسک رایگان برخی از اقشار نیازمند در شهرهای مختلف کشور پاسخگو باشند.
