مقابله با تحریم اختیارات می‌خواهد
سال‌ها پیش، سید علی نقی خاموشی، رئیس اسبق اتاق بازرگانی ایران که در همان زمان رئیس اتاق مشترک ایران و انگلیس بود در گفت‌و‌گویی که داشت اظهار کرد که در بحران بدهی‌های ارزی ایران در زمان هاشمی رفسنجانی که خطوط اعتباری ایران به‌دلیل بدهی قطع شده بود ما توانستیم با رایزنی‌هایی که انجام دادیم، نه تنها بدهی را استمهال کنیم بلکه خط اعتباری تازه‌ای هم بگیریم.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایران، در واقع بیان خاموشی نشان از قوت و قدرت نهفته بازرگانان می‌دهد. اما حالا اتاق‌های مشترک این توانایی را دارند؟ به نظر می‌آید از زمانیکه ایران وارد تحریم‌های دولت ترامپ شد؛ دایره فشارهای اقتصادی تنگ‌تر شد و حتی برخی از فعالان اقتصادی نتوانستند در بازارهای خارجی بخصوص اروپا دوام بیاورند. اما سؤال این است که اتاق‌های مشترک بازرگانی چگونه می‌توانند در کاهش اثرات تحریم یا جلوگیری از تحریم‌های جدید اثر‌گذار باشند. این موضوع را با 4 رئیس اتاق مشترک بازرگانی چین، ترکیه، فرانسه و سوئیس مورد بررسی قرار دادیم و آنها در یک جواب اشتراک داشتند ؛ اینکه اتاق‌های مشترک هیچ قدرت اجرایی ندارند تا با لحن بخش خصوصی بتوانند مذاکره کنند و اثرات تحریم را برای فعالان اقتصادی کمرنگ کنند. آنها می‌گویند در کشورهایی که دولت روابط خوبی با آنها دارد، اتاق‌های مشترک فعالانه عمل می‌کنند اما در کشورهایی که با ما منازعه دارند بخش خصوصی امکان مذاکره ندارد چرا که دولت به توان و قدرت آنها اعتمادی ندارد.
بخش خصوصی با لحن خود مذاکره کند
مجیدرضا حریری، رئیس اتاق مشترک ایران و چین در پاسخ به این سؤال که بخش خصوصی می‌تواند در بی‌اثر کردن تحریم‌ها اقدامی انجام دهد گفت: سال‌های متمادی است که اتاق‌های مشترک بازرگانی می‌گویند که بخش خصوصی به جهت نقشی که می‌تواند در اقتصاد داشته باشد بتواند با لحن خود در مجامع بین‌المللی صحبت کند، اما هیچ سیاستگذاری به این خواسته ما توجه نکرده است. او ادامه داد: در تمام منازعاتی که علیه ایران است، کشورها مدعی می‌شوند که ما با مردم ایران مشکلی نداریم؛ اگر واقعاً چنین گفته‌ای درست باشد بخش خصوصی می‌تواند از پتانسیل غیر‌دولتی خود استفاده و در جهت توسعه روابط اقتصادی با کشورها حرکت کند. رئیس اتاق مشترک ایران و چین می‌گوید: در تمام مجامع بین‌المللی دولت‌ها شرکت می‌کنند این در حالی است که چنین امری باید برعهده بخش خصوصی واقعی قرار گیرد.
او با بیان اینکه اتاق‌های بازرگانی مشترک و بخش‌های بین‌المللی اتاق بازرگانی بی‌تحرک‌ترین و بی‌اثرترین بخش‌ها در فضای اقتصاد بین‌الملل است، افزود: اتاق‌های مشترک می‌توانند با کشورهایی که با ایران تقابل دارند، وارد مذاکره شوند البته این اتفاق در شرایطی رخ خواهد داد که حاکمیت اجازه دهد بخش خصوصی به‌صورت مستقل گفتمان کند. حریری ادامه داد: اگر به بخش خصوصی و اتاق‌های مشترک وکالت و اجازه داده شود که در فضای بین‌الملل که همه در برابر ایران موضع‌گیری کردند، گفت‌و‌گو کند به طور قطع نتیجه مناسبی به دست خواهد آمد؛ اتاق‌های مشترک ظرفیت بالقوه برای گفتمان دارند که می‌توان آن را بالفعل کرد. او گفت: اعتماد بین دولت و بخش خصوصی باید شکل گیرد و به فعالان اتاق‌های مشترک بازرگانی مأموریت‌هایی داده شود تا آنها قدرت مذاکره پیدا کنند؛ با اینکه بارها این موضوع از سیاست‌گذاران خواسته شده اما بستر چنین اتفاقی فراهم نشده است. رئیس اتاق مشترک ایران و چین تصریح کرد: در تعامل با دنیا اگر مقام فرهنگی بخواهد مذاکره کند باید لحن فرهنگی داشته باشد، مقام نظامی و دیپلماتیک هم باید با لحن حرفه خود صحبت کند؛ الان بخش خصوصی هم می‌تواند با لحن خاص خود مذاکره کند؛ ما باید مانند یک گروه ارکستر عمل کنیم تا سمفونی آن گوش نواز باشد. او با بیان اینکه بخش خصوصی می‌تواند بیشترین ضریب نفوذ کلام را در بعد اقتصادی داشته باشد، گفت: بخش خصوصی دلسوز کشور است و قطعاً نمی‌خواهد به گونه‌ای عمل کند که مغایر با سیاست‌های نظام باشد بدین جهت تقاضای بخش خصوصی این است که اتاق‌های مشترک و تشکل‌های معدنی در مذاکرات صاحب کرسی شوند.
هم‌افزایی بخش خصوصی در روابط با چین و روسیه
حریری درباره روابط ایران و چین و تأثیر‌گذاری‌ای که اتاق مشترک داشته است، افزود: ما با چین هیچ مشکلی نداریم و دولت‌ها در تقابل با یکدیگر نیستند. در چین برخلاف کشورهای اروپایی هم صدایی وجود دارد. در اروپا اگر دولت سخت‌گیری کند با مذاکره با بخش خصوصی اروپا می‌توان فشارها را کم کرد اما در چین چنین شرایطی وجود ندارد، بدین جهت بخش خصوصی باید توان خود را برای افزایش تعامل با کشورهای اروپایی بیشتر کند. او تأکید کرد: ما باید توان خود را برای مذاکره با کشورهایی بگذاریم که آنها با ما منازعه دارند لذا گفت‌و‌گوی بخش خصوصی ایران با چین و روسیه که روابط خوبی با دولت دارند، فایده‌ای ندارد؛ بخش خصوصی در این شرایط تنها مسیر هم‌افزایی را طی می‌کند.
وظیفه ما مذاکره نیست
شریف نظام مافی؛ رئیس اتاق مشترک ایران و سوئیس درباره اینکه اتاق‌های مشترک توانسته‌اند در کم اثرتر کردن تحریم‌ها فعالیتی انجام دهند گفت: اتاق‌های مشترک برای مذاکره با سایر کشورها و فعالیت‌های سیاسی ایجاد نشده اند؛ وظیفه اتاق‌های مشترک اطلاع‌رسانی برای تجار است. او با بیان اینکه اتاق‌های مشترک هیچگونه قدرت اجرایی برای مذاکره ندارند و فعالیت کاری‌شان محدود است، می‌گوید: ما سیاست‌گذار نیستیم و تنها برخی از فعالیت‌های اجرایی را که بخش خصوصی نیاز دارد انجام می‌دهیم. بر این اساس اگر فعال اقتصادی به اتاق مشترک رجوع کند و خواهان اطلاعات باشد یا بخواهد در ایران یا سوئیس سرمایه‌گذاری کند، مشاوره می‌دهیم. نقش اتاق‌های مشترک راهنمایی کردن است تا مسیر تجارت بین‌الملل بدرستی هدایت شود. رئیس اتاق مشترک ایران و سوئیس افزود: تجارت با سوئیس به جهت تحریم کمرنگ شده است اما شرکت ها و کارخانه‌های این کشور در قیاس با سایر کشورهای اروپایی کمترین خروج را از ایران داشته‌اند، ولی در گذشته و تا قبل از تحریم‌ها میزان صادرات بخش خصوصی به سوئیس زیاد نبود (به صورت محدود خشکبار) و بعضاً عمده صادرات ما به این کشور نفت بود که از سوی دولت انجام می‌شود.
اتاق ایران و ترکیه تجار دو کشور را به هم وصل کرد
رضا کامی، رئیس اتاق مشترک ایران و ترکیه درباره اینکه اتاق‌های مشترک در کمرنگ‌تر کردن تحریم چه نقشی می‌توانند ایفا کنند گفت: یکی از وظایف اتاق‌های مشترک، ایجاد ارتباط با کشور هدف برای فعالان و تجار اقتصادی است، ما باید به سمتی حرکت کنیم تا رقابت‌های تجاری طرفین را افزایش دهیم و در پی فرصت باشیم تا تجار ایرانی فعالیت بهتری در بازارهای بین‌المللی داشته باشند. او ادامه داد: اتاق مشترک ایران و ترکیه برای توسعه روابط و کم اثر کردن تحریم‌ها فعالیت‌های متعددی انجام داده است که به علت شرایط تحریمی نمی‌توان به آن اشاره کرد؛ کمک‌ها به‌گونه‌ای بوده که فعالان اقتصادی که تمایل به حضور و همکاری با تولیدکنندگان و تجار ترکیه دارند بتوانند مذاکره و روابط را فارغ از تحریم‌ها دنبال کنند. کامی با بیان اینکه ایران و ترکیه بدون مشکل با یکدیگر همکاری می‌کنند و تحریم نتوانسته روابط دو کشور را کمرنگ کند، گفت: در حال حاضر به خاطر شیوع ویروس کرونا و رعایت پروتکل‌ها مرز بین ایران و ترکیه بسته است و تجار نمی‌توانند روابط خود را دنبال کنند و این امر هیچ ارتباطی با تحریم ندارد. او افزود: با باز شدن مرز ترکیه مشکلات حل خواهد شد و دو کشور تجارت را آغاز خواهند کرد بدین جهت اتاق مشترک ایران و ترکیه توانسته در گسترش همکاری‌ها اثرگذاری زیادی داشته باشد. رئیس اتاق مشترک ایران و ترکیه خاطرنشان کرد: از سال‌های گذشته ارتباطات خوبی بین تجار و فعالین اقتصادی دو کشور ایجاد شده و همین امر سرمایه گذاری‌های مشترکی را رقم زده است؛ لذا ما باید سعی خود را داشته باشیم تا این روابط پررنگ بماند و بعد از باز شدن مرزها با تمام توان نسبت به توسعه صادرات و همکاری‌ها گام برداریم.
اروپا، بازار امریکا را به ایران ترجیح می‌دهد
مهدی میرعمادی، رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و فرانسه درباره اینکه آیا اتاق‌های مشترک در کمرنگ کردن تحریم‌ها می‌توانند نقشی ایفا کنند گفت: امریکا در تحریم‌های جدید خود علیه ایران به‌گونه‌ای برای کشورهای اروپایی خط و نشان کشیده است که اروپایی‌ها جرأت همکاری با شرکت‌های ایرانی‌ها را ندارند؛ شرایط به گونه‌ای است که ما حتی نمی‌توانیم از کشورهای اروپایی آمبولانس وارد کشور کنیم این در حالی است که آمبولانس در بین کالاهای بشر دوستانه است اما اروپایی‌ها ریسک صادرات آمبولانس را قبول نمی‌کنند. او ادامه داد: در مورد دارو هم چنین مشکلی وجود دارد، دارو در صورتی می‌تواند به ایران صادر شود که ابتدا به سوئیس برود (امریکا در این بخش به‌صورت کامل بر سوئیس تسلط دارد) و در صورت تأیید امریکا مجوز صادرات می‌گیرد؛ این نشان می‌دهد که دایره تحریم بسیار تنگ شده است و کار کردن در چنین شرایطی بسیار سخت و حتی غیر ممکن است. رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و فرانسه تصریح کرد: شرایط پیش آمده تحریمی به گونه‌ای است که هیچ کس نمی‌تواند کاری انجام دهد و زمانی اتاق‌های مشترک امکان فعالیت در عرصه بین‌الملل را پیدا می‌کنند که به جهت سیاسی شرایط مناسب باشد. او با بیان اینکه هیچ راه بانکی برای ارسال پول وجود ندارد، افزود: وقتی امکان جابه‌جایی پول نیست هر گونه مذاکره هم جواب نمی‌دهد، یک فعال اروپایی یا تولیدکننده اروپایی چگونه بعد از فروش کالای خود می‌تواند پول بگیرد؟ هیچ راهی وجود ندارد؛ حتی با چین هم نمی‌توان از طریق بانک مبادلات را دنبال کرد.
برای عملیاتی شدن پروژه اینستکس تلاش زیادی کردیم
میرعمادی گفت: برندهای معروف اروپایی در امریکا بازار بزرگی دارند به گونه‌ای که تنها یک برند 8 میلیارد دلار درآمد از بازار امریکا دارد لذا آنها به خاطر بازار 30 تا 35 میلیارد دلاری ایران حاضر نیستند بازار امریکا را رها کنند به همین دلیل حاضر هستند با تحریم‌های امریکا همراه شوند.
او ادامه داد: اتاق مشترک ایران و فرانسه برای عملیاتی شدن پروژه اینستکس تلاش زیادی کرد تا مبادلات پولی و مالی از این طریق میسر شود اما با وجود همراهی وزارت امور خارجه این امر عملیاتی نشد چرا که امریکا می‌خواهد همه چیز تحت کنترل خودش باشد. رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و فرانسه می‌گوید: اما فشارهای امریکا باعث یک اتفاق خوب در کشور شده و آن این است که ما به سمت تولید داخل روی آورده‌ایم. امیدواریم این روند در کشور ادامه پیدا کند تا بتوانیم با همکاری مجموعه‌های داخلی از فشارهای تحریم عبور کنیم.
