تجاوز به حریم رودخانه بهانه توجیه سدسازی/نادیده گرفتن توسعه پایدار علت وقوع سیلاب در پایین دست خوزستان است

اقتصادآنلاین - لیلا میبان؛ بارندگی های سال آبی جاری که از مهرماه آغاز شده است، استان خوزستان را رسما از دوره خشکسالی خارج کرده است. هرچند که بارندگی باعث پرآب شدن رودخانه ها و تالاب بزرگ هورالعظیم و دیگر تالاب های این استان شده است و مساله وقوع ریزگرد را در ماه های گذشته بسیار کمرنگ کرده است، اما باران همچنان به خوزستان خسارت وارد می کند. این استان با ثبت 435 میلی متر بارش، یکی از رکوردداران بارش باران در سال آبی جاری بوده است. اتفاقی که جدای از پرآبی رودخانه ها، مشکلات بسیاری را در هفته های گذشته برای این استان به همراه داشته است. 

دشت آزادگان و شهر رفیع، شهرهای پایین دست رودخانه های دز و کرخه، متحمل بیشترین خسارات مادی طی بارندگی هفته های اخیر شدند. 

آنچه مهم است، پذیرش قبول مسئولیت از جانب نهادهای مسبب بروز چنین پدیده ای است. گزارش های میدانی اقتصادآنلاین از شهرهای دشت آزادگان، هویزه و رفیع حاکی از آن است که چند عامل مهم در بروز سیلاب های اخیر و وارد شدن خسارت به این شهرها اثرگذار بوده اند. 

در کوتاه مدت عدم رهاسازی به موقع آب پشت سدها قبل از شروع بارندگی های گسترده در این استان، علی رغم پیش بینی ماهواره های هواشناسی و همچنین سیل بندهای فرسوده و قدیمی که با وجود هشدارهای اعلام شده از سوی سازمان هواشناسی در ترمیم و بازسازی آنها تعجیلی صورت نگرفته است از جمله عواملی بودند که در وقوع سیلاب هفته های گذشته اثرگذار بده اند.

در بلند مدت نیز نقش سدسازی های گسترده که در خشکی اراضی پایین دست اثرگذار بوده اند، از جمله عوامل موثر در وقوع سیلاب بوده است. 

در هفته های گذشته وزارت نیرو بارها بر تجاوز به حریم رودخانه ها و ساخت و ساز غیراصولی تاکید کرده است. پاوان، کانال خبری این وزارتخانه در جدیدترین اخبار خود با انتشار تصاویری از  تجاوز به حریم رودخانه های خوزستان، برداشت خاک از سیل بندها و مسدود شدن نهرها در اطراف هورالعظیم را مهمترین علت ووع سیل در پایین دست ذکر کرده است. پاوان در ادامه با بیان این نکته که "بیشترین خسارت‌های مالی و آب‌گرفتگی هفته‌های اخیر در خوزستان به دلیل رعایت نکردن حریم و بستر رودخانه‌ها و کشت‌های غیرمجاز در حاشیه رودخانه‌ها و تالاب‌ها است" نقش سدها را در این اتفاق کاملا نادیده گرفته است. 

سدسازی ها به بهانه توسعه کشاورزی در بالادست خوزستان، کشاورزی در پایین دست را نادیده گرفته است. خشک شدن آب و کاهش عرض رودخانه باعث حرکت مردم به سمت رودخانه برای تامین منابع آبی شده است. در واقع نادیده گرفتن نقش اصول ابتدایی آمایش سرزمین، توسعه پایدار در سدسازی ها که ارزیابی آثار کوتاه مدت و بلند مدت محیط زیستی، وضعیت اقتصادی و معیشتی ساکنین اراضی پایین دست را نیز لحاظ می کند، باعث وقوع سیلاب هایی در این مناطق شده است. با وجود این تاثیر واضح سدسازی ها بر تغییر کاربری اراضی در پایین دست همچنان کم رنگ می شود و وزارت نیرو با این بهانه مسئولیت خود را در این اتفاقات باز هم نادیده می گیرد.  

استان خوزستان به دلیل داشتن بخش مهمی از منابع آبی، نفتی و گازی کشور، یکی از استان های استراتژیک در ایران است که منابع طبیعی آن با اشتباهات انسانی و تشدید سدسازی ها در دهه های اخیر به طرز چشمگیری به خطر افتاده است.