دولت هوای خوزستان را دارد؟

 اما روی زمین مسئله متفاوت است . مشکلات امروز خوزستان را کمتر ایرانی است که نشنیده باشد و کمتر انسان منصفی است که نگوید حق این مردم صبور و مقاوم بیش از این هاست . امروز خوزستان از معضل بزرگ ریزگردها لطمه می خورد ، امروز خوزستان تشنه آب است امروز محرومیت در بیشتر نقاط این منطقه به چشم می خورد و همه این ها نشانه ای قوی می سازد از این که دولت ها باید و وظیفه دارند در رفع این مشکلات همه توان خود را به کار گیرند.

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از خراسان، در سال های اخیر، خبر هجوم ریزگردها به خوزستان بارها و بارها به گوشمان خورده بود اما سال قبل و در اوایل بهمن ماه 95 مشکل ریزگردها به یک شکل جدید و بی نظیر خود را نشان داد و همه را غافلگیر کرد و باعث قطعی برق گسترده در این استان شد ، حتی حمید چیت چیان، وزیر وقت نیرو در آن زمان گفت که این معضل بی‌سابقه بوده و توقع نداشتیم؛ ریزگردهای همه ساله این بار با داشتن رطوبت به مقره های برق چسبیده و باعث قطعی برق شده اند .این قطعی برق عملا بسیاری از تاسیسات زیربنایی استان را که حیاتشان به برق ارتباط مستقیم دارد از کار انداخت به گونه ای که آب و سیستم های گرمایشی و تولید نفت و ... همه تعطیل شدند تا مسئولان این بار فکری جدی تر از قبل برای حل معضل ریزگرد در خوزستان کنند، خوزستانی که هفت ماه قبل با شعار " ما که هوا نداریم بازم هواتو داریم " از روحانی در اهواز استقبال کردند و با همین شعار به وی رای دادند و حالا توقع دارند تا دولت دوازدهم هم "هوای" آن ها را  داشته باشد و فکری برای حل این گرد و خاک لعنتی کند.سه شنبه هفته گذشته  به همت شورای اطلاع رسانی دولت و استانداری خوزستان، جمعی از خبرنگاران حوزه دولت که سه شنبه هر هفته در سالن شیک ریاست جمهور تنها حرف های زیبای آقای دکتر نوبخت، سخنگوی دولت را می‌شنیدند عازم خوزستان و شهر اهواز شدند تا ضمن مشاهده مشکلات و تنگناهای موجود بازدیدی نیز از اقدامات صورت گرفته توسط بخش های مختلف دولت برای حل مشکلات خوزستان به ویژه ریزگردها داشته باشند.به جهت محدودیت صفحه، قسمت اول این گزارش را که بیشتر به موضوع مقابله با پدیده ریزگرد و بازدید از اقدامات صورت گرفته درباره دکل ها و پست های برق و نهال کاری و تثبیت خاک در نقاط بحرانی ایجاد کننده ریزگرد در خوزستان می پردازد در ادامه می خوانید و قسمت دوم نیز که به طرح ساخت بزرگترین تصفیه خانه فاضلاب کشور در شرق اهواز و پروژه عظیم حاصلخیز کردن 550هزار هکتار از اراضی بایر و شوره زار خوزستان اختصاص دارد روز آینده منتشر خواهد شد.

دکل ها سر خم نمی کنند

ابتدا به پست برق اهواز2 رفتیم که بزرگترین پست برق خوزستان و یکی از بزرگترین آن ها در کشور به شمار می‌رود.8 بهمن سال قبل ناگهان بیشتر نقاط خوزستان که درگیر ریزگرد شده بود با قطعی برق و آب نیز مواجه شد به گونه ای که دیگر همه مردم ایران و مسئولان ملی پیگیر اخبار بودند. ماجرا از این قرار بود که در اتفاقی کم نظیر و حتی بی نظیر ریزگردها که منشأ داخلی داشتند و از جنس خاک رس بودند این بار برخلاف گذشته تنها نیامده بودند و در مسیر خود با رطوبت بالای هوا مخلوط شدند و به صورت ذرات گل به مقره های پست های برق و دکل های انتقال نیرو چسبیدند و باعث قطع برق گسترده در منطقه شدند.

مقره چیست؟مَقَرّه یا گیره چینی پایه عایقی است که در دکل‌های انتقال برق در محل اتصال کابل‌های برق با دکل به کار می‌رود. این مقره‌ها دو وظیفه عمده دارند: وظیفه اصلی مقره‌ها، ایزوله کردن هادی از بدنه برج است. این مقره‌ها باید بتوانند بدون داشتن جریان نشتی، ولتاژهای بالای خطوط انتقال را از بدنه برج ایزوله کنند. مقره‌ها باید تحمل نیروهای مکانیکی حاصل از وزن هادی‌ها و نیروهای اعمالی ناشی از باد و یخ را داشته باشند. نشستن گردوغبار روی ترانس‌ها و مقره‌ها به همراه رطوبت، موجب حالت عایق مانندی روی تأسیسات برق و در نهایت قطع برق می‌شود.

 سه راهکار جلوگیری از خاموشی ریزگردی

مهندس قنواتی، معاونت بهره‌برداری شرکت برق منطقه‌ای خوزستان در این بازدید برای خبرنگاران توضیح داد که کار تقویت سیستم برق استان برای مقابله با پدیده ریزگردهای مرطوب که بهمن ماه سال قبل تخریب شد و مشکلات زیادی را برای مردم در پی داشت در سه حوزه انجام شده که اولین و سریع ترین کار شست وشوست. در این حوزه برای شست وشوی سریع تر و بهتر مقره های برق ، 15دستگاه جدید شست وشوی مقره خریداری شده و 30دستگاه نیز در حال خریداری است تا نیاز خود را برای استان که 45 دستگاه است، تامین کنیم. از طرفی چون مقره شوهای ما قدیمی بودند و نیاز بود تا هنگام شست وشو برق قطع شود و اقدام مطلوبی نبود بنابراین با گالوانیزه کردن منابع این ماشین ها و استفاده از آب مقطر توانستیم در حالتی که برق جریان دارد کار شست وشو را به انجام برسانیم که در مجموع حدود چهار میلیارد تومان هزینه در پی دارد.کار دوم در این مدت عملیات عایق کاری مقره ها بود و این کار با استفاده از موادی به نام RTV صورت گرفت که از کانادا خریداری شده است و خاصیت آب گریزی و خاک گریزی دارد که پس از پاشیدن روی تاسیسات سبب می شود تا قطعی برق نداشته باشیم. گرد و خاک خوزستان رساناست و نمک به همراه گوگرد و براده آهن دارد و ما این کار را در مناطق حساس تر و با آلودگی بیشتر انجام می دهیم.قنواتی ادامه می دهد: کار شست وشو در خطوط انتقال برق سخت تر است چون دسترسی ها به آسانی صورت نمی گیرد و ما در سومین بخش از اقداماتی که انجام دادیم برای حل این مشکل، مقره های سیلیکونی را جایگزین مقره های سرامیکی کردیم. در این کار تاکنون پنج هزار و 150 زنجیره را تعویض کردیم و برای تعویض حدود چهار هزار و 944 زنجیره نیز قرارداد داریم و در فاز بعدی هم 13 هزار و 200  زنجیره را تعویض خواهیم کرد و برنامه ما تعویض مقره های 60درصد از خطوط در معرض گرد و خاک است. این مقره های سیلیکونی در داخل تولید می شوند و در آینده دنبال این هستیم تا پست های برق سرپوشیده شوند که در آن صورت دیگر مشکلی نخواهیم داشت.پس از سخنان معاون برق منطقه ای خوزستان در میان دکل ها و کابل های برافراشته و درهم تنیده پست برق اهواز2 حرکت کردیم و همزمان شاهد عملیات شست وشو و عایق پاشی نیز بودیم. برای پوشش مقره ها با RTV ابتدا باید به صورت کامل با آب و الکل شسته و خشک شوند و سپس عملیات عایق پاشی صورت بگیرد، این مواد طوسی رنگ گران قیمت هستند  و آن چنان که برچسب روی سطل ها نشان می دهد از کارخانه‌ای در اونتاریوی کانادا وارد شده است.

مبارزه با ریزگردها در 350هزار هکتار

قرار گرفتن خوزستان در کمربند خشک جهان و روند نزولات جوی در 50سال گذشته و اختلال در عملکرد رودخانه های خوزستان باعث کاهش بیلان آبی و در همان حال افزایش درجه حرارت شده است برآیند این رخداد، خشک شدن و آماده شدن خاک برای جابه جایی توسط بادهای تند است که گاهی توفان ماسه و گاهی ریزگرد ایجاد می کند به گونه ای که وقوع پدیده ریزگردها باعث شده تا اهواز مرکز استان خوزستان از سوی سازمان بهداشت جهانی به عنوان یکی از آلوده ترین شهرهای دنیا مطرح شود. همچنین توفان های گرد و غبار باعث مشکلات زیادی برای کشاورزی و محیط زیست مردم می شود که نابودی مزارع ، برهنه شدن خاک ، صدمه دیدن حیات حیوانی ، وقفه در کار تولید کارخانجات و صنایع ، تعطیلی مدارس ، مسدود شدن جاده ها ، پایین آمدن کیفیت آب آشامیدنی ، از بین رفتن بخش بسیارحاصلخیز خاک ، مهاجرت دسته جمعی از روستاها و مشکلات ایجاد شده در پی آن؛ بیماری های تنفسی و... از جمله این مشکلات به شمار می روند.

از کل مساحت شش میلیون و 400هزار هکتاری خوزستان ، حدود یک میلیون و 200 هزار هکتار آن (20درصد ) عرصه های بیابانی هستند که از این میزان 350هزار هکتار تپه های شنی و ماسه ای روان و 345هزار هکتار نیز عرصه کانون های ریزگرد هستند و در این محدوده 15 شهرستان و 725 روستا وجود دارند . با بررسی های صورت گرفته هفت کانون اصلی ایجاد ریزگرد در استان شناسایی شده اند که عبارت است از :

1-      جنوب هورالعظیم (50هزار هکتار )

2-      شمال خرمشهر (28هزار هکتار)

3-      شرق اهواز (16هزار هکتار )

4-      جنوب شرق اهواز (112هزار هکتار)

5-      بندر امام – امیدیه (86هزار هکتار )

6-      ماهشهر – هندیجان (32هزار هکتار)

7-      شرق هندیجان (19هزار هکتار)

در ادامه حضورمان در استان خوزستان به بحرانی ترین کانون ایجاد ریزگرد یعنی 42هزار هکتار از کانون شماره چهار که در 10کیلومتری جنوب شرق اهواز قرار دارد رفتیم که مهم ترین و سریع ترین اقدامات برای مقابله با ریزگردها نیز در همین بخش انجام شده است.منطقه، شلوغ تر از آنی بود که گمان می کردیم و کارگران و ماشین آلات زیادی مشغول کار بودند تا پروژه ها سر وقت به بهره برداری برسد. این جا قرار است به صورت بیولوژیک با گرد و غبار مبارزه شود و بیولوژیک هم یعنی کاشت نهال در 30هزارهکتار و قرق چرای دام در 12هزارهکتار از این اراضی فوق بحرانی. اقدامی که به نظر می رسد با سرعت در حال انجام است اما برای نهال کاری و ایجاد پوشش سبز در منطقه نیاز به آب و آبیاری است. در این خصوص موسسه جهاد نصر که بزرگ ترین موسسه عمرانی وابسته به وزارت جهاد کشاورزی محسوب می شود از سال گذشته و با اوج گیری بحران، مامور به تامین آب منطقه برای کاشت نهال شد پروژه ای که به گفته مهندس  شمایلی، مدیرعامل این موسسه روزهای آخر خود را طی می کند و طی دو هفته آینده تحویل منابع طبیعی خواهد شد.او می گوید برای آبیاری نهال ها و مرطوب سازی زمین، با توجه به اضطراری که وجود داشت مجبور شدیم با استفاده از امکانات موجود در کارون، کانالی را به طول 44 کیلومتر احداث کنیم که 20متر مکعب آب را در ثانیه به مرکز کانون فوق بحرانی ریزگردها می برد. شمایلی می افزاید: یک بخش هم رها سازی آب روی زمین یا مرطوب سازی است که هم تثبیت خاک را انجام می دهد و هم باعث رشد بذرهای زیر خاک می شود و پوشش گیاهی ایجاد می کند. این کانال حدود 95درصد پیشرفت داشته  و تا اوایل دی ماه این کار تمام می شود ضمن این که برآورد مالی ما برای ساخت کانال و تاسیسات مربوطه حدود 150میلیارد تومان بوده است.

بازگشت به پوشش طبیعی منطقه

در ادامه مهندس مطیعی، مدیرکل اداره آبخیزداری و منابع طبیعی استان خوزستان و مجری بیولوژیک طرح مهار ریزگردها نیز به جمع ما پیوست و در حالی که در میان بوته های کاشته شده سال گذشته که به نظر می رسیدند حال و روز خوبی بعد از یک سال دارند قدم می زدیم، برای خبرنگاران توضیح داد: در این 42هزار هکتار منطقه فوق بحرانی ریزگرد، چهار هزار نفر در 28 روستا زندگی می کنند و ما از اسفندماه گذشته که کار را شروع کردیم سعی داشتیم با مشارکت مردم، کار را جلو ببریم. جاهایی که امکان کاشت و نگهداری توسط مردم بود بر مردم تکیه کردیم تا مردم کشت کنند و امروز این عرصه ها بهره بردارعرفی دارد و خود مردم هستند همچنین برای پنج هزار هکتار به 48 میلیارد تومان نیاز بود که خوشبختانه دولت تا به حال این مبلغ را در اختیار ما گذاشته است.مطیعی در پاسخ به سوال من که پرسیدم گونه های گیاهی که کاشتید از چه نوع هستند و آیا مخالفتی با منطقه ندارند، اظهار کرد: ما برای کمک به طبیعت کهور پاکستانی ، آتریپلکس، گز شور و اکالیپتوس را کاشتیم که خود این ها زادآوری دارند و بوته های منطقه هم وقتی آب بیاید رشد می کنند که مطلوب ما هم همین گونه های بومی منطقه هستند ضمن این که برخی از این گیاهان در آینده علوفه دام خواهند بود. سال گذشته مصوب شد که از اسفند 95 تا اسفند 96 ما هفت هزار هکتار کاشت کنیم و با وجود این که تاریخ کاشت ما از پاییز شروع می شود و تا آخر فروردین به پایان می رسد اما در 45 روزی که فرصت بود حدود پنج هزار هکتار را کاشت کردیم ضمن این که کار ما این جا سه ساله است و بعد فقط حفاظت می کنیم.مطیعی تاکید کرد : اولویت اول ما برگشت پوشش گیاهی طبیعی خودمان است. اگر طبیعت این استعداد را داشته باشد با قرق کردن و بارندگی این اتفاق صورت می گیرد اما اگر مشکل بزرگ تر باشد باید به طبیعت کمک کنیم که درختکاری می کنیم یا بوته می کاریم البته سال اول است که شروع کردیم و اگر 30هزار کاشت داشته باشیم و 12هزار هم قرق چرا کنیم خود منطقه استعداد برگشت پوشش گیاهی را دارد.مدیرکل اداره آبخیزداری و منابع طبیعی استان خوزستان و مجری بیولوژیک طرح مهار ریزگردها تاکید می کند که اصلا این ادعا که مشکل سال قبل تکرار نمی شود غلط است چون پوشش گیاهی به مرور زمان ایجاد می شود و حداقل سه سال نیاز است تا پوشش گیاهی مستقر شود و زادآوری داشته باشد ضمن این که طبق مصوبه قانون برنامه ششم کل 350هزار هکتار باید ظرف پنج سال تثبیت شود.در همان جا و پس از سخنان مهندس مطیعی سراغ یکی از مردم بومی منطقه به نام آقای مرادی رفتم که در حوزه تثبیت خاک و مقابله با ریزگردها فعال است. وی با بیان این که ما امسال هزار و 200 هکتار را کشت و نزدیک به دو هزار هکتار مالچ پاشی کردیم، می افزاید: بیشتر کارگران ما که حدود 150نفر به صورت مستقیم و حدود 250نفر در این منطقه به صورت غیر مستقیم کار می کنند از مردم روستایی همان بخش هستند. او می گوید مردم محل اگر گرد وخاک بماند خیلی مشکل خواهند داشت و برای رفع این مشکل همه نوع همکاری می کنند حتی همین زمین 200هکتاری که کاشت نهال انجام شده را خود یکی از اهالی داده است  . مردم این جا دنبال این کار هستند و شغل ایجاد شده برای حدود هزار نفر کمک بزرگی بوده است ضمن این که سبز شدن زمین برای چرای دام در آینده نیز بسیار موثر است و طوری کاشت نهال صورت می گیرد که بین دو ردیف پنج تا هشت متر فاصله باشد که باعث می شود در آینده کشت و زرع نیز انجام شود.

رایزنی های بین المللی برای حل مشکل ریزگردها

اما موضوع ریزگرد تنها منشأ داخلی نداشته و به کشورهای همسایه به ویژه عراق نیز مربوط است . در این زمینه با غلامرضا شریعت، استاندار خوزستان نیز گفت وگو کردم و وی درباره اقدامات بین المللی صورت گرفته اظهار کرد: ما در این زمینه از دولت درخواست کرده ایم و معاون اول رئیس جمهور، آقای جهانگیری هم گفت من هیچ دیداری با نخست وزیر عراق حیدر العبادی نداشتم که در این زمینه صحبت نکرده باشم و از ایشان نخواهم که اقدامی درباره ریزگردها انجام دهند . خانم دکتر ابتکار هم یک بار سفری برای پیگیری این موضوع به عراق داشتند و خودم در دیدار با استاندار بصره مطرح کردم . مقامات سازمان ملل آمدند، سفیر عراق در ایران را دعوت کردیم. همه این ها طرح و خواسته شده  است تا اقدامات لازم انجام شود . همچنین سعی کردیم خود را مجهز کنیم مثلا رادار هواشناسی را مجهز و دوکاناله کنیم تا بتوانیم ریزگردها راکه در عراق در حد 30سانتی متر بلند می شود تشخیص دهیم و پیش بینی کنیم .دو روزی که ما در اهواز بودیم هوا بسیار مطبوع و خالی از گرد و غبار بود اما طبق گفته مردم باید در ماه آینده منتظر این پدیده مخرب باشیم ، پدیده ای که با وجود آثار مخربش در سال گذشته دیگر غیرمنتظره نیست و مسئولان باید آماده باشند هرچند اقدامات صورت گرفته نشان می داد این فکر وجود دارد و این امیدواری را می توان به مردم منطقه داد که این بار ریزگرد نتواند همچون سال قبل همه چیز را فلج کند.