دروازه‌های ورود اقتصاد ایران به اوراسیا
از آنجا که در ترکیب تیم همراه رییس‌جمهور معمولا چهره‌های بخش خصوصی و مدیران تشکل‌های اقتصادی نیز حضور دارند، تصمیم‌سازی‌های متنوعی در جریان این سفرها میان فعالان اقتصادی ایرانی و چهره‌های اقتصادی کشورهای مقصد در حوزه کسب و کار کوچک و صنایع بزرگ انجام می‌شود که چنانچه این اسناد همکاری در مسیر درست خود به کار گرفته نشوند، عملا سفرهای اقتصادی دولت تاثیری در توسعه صادرات و جذب سرمایه‌گذاری در کشور نخواهد داشت.
روز گذشته سفر رییس‌جمهور ایران و تیم اقتصادی همراه وی به ارمنستان در راس تحلیل‌های رسانه‌یی قرار گرفت و رسانه‌های مختلف بر اساس سیاست‌گذاری‌های کلان خود نسبت به ابعاد مختلف این سفر به اظهارنظر پرداختند. کشوری که دارای روابط تاریخی ریشه‌داری با ایران است و در تاریخ باستانی امپراتوری ایران، همواره جایگاه منحصر به فردی را به خود اختصاص می‌داد و در طول 25سال اخیر هم روابط پایداری را با ایران برقرار کرده است. ضمن اینکه طی سال‌های اخیر هم دامنه وسیعی از دانشجویان ایرانی طی سالیان اخیر دانشگاه‌های این کشور را برای ادامه تحصیل انتخاب کرده‌اند. اما با وجود این روابط تاریخی، مبادلات تجاری و بازرگانی 2 کشور هرگز بر اساس یک دستور کار روشن پیش نرفته است.
جذب سرمایه‌های خارجی در ارمنستان
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از تعادل ، وضعیت اقتصاد کشور ارمنستان تا حدود زیادی به سرمایه‌گذاری ارمنیان خارج از کشور وابسته است. اقتصاد ارمنستان قبل از استقلال صنعت‌محور بود و دامنه وسیعی از صنایع بزرگ و کارتل‌های عظیم در این کشور در حال فعالیت بودند، صنایعی مانند تولید مواد شیمیایی، ماشین‌آلات صنعتی و نساجی. اما وابستگی این صنایع به واردات مواد اولیه از خارج از کشور سبب تضعیف آنها شد. این رویکرد در سال‌های پس از فروپاشی شوروی جای خود را به بازار کسب و کار کوچک و متوسط داد و زمینه برای جذب سرمایه‌های خارجی در این کشور فراهم شد.
این کشور پس از استقلال در سال 1991 از اتحاد جماهیر شوروی، از نظام اقتصادی کمونیستی فاصله گرفت و به سمت اقتصاد سرمایه‌داری حرکت کرد و ساختمان‌سازی و خدمات جای کشاورزی و صنعت را در ارمنستان گرفتند. این کشور اما با آذربایجان و ترکیه دچار تنش است، در زمینه انرژی وابستگی زیادی به روسیه و ایران دارد و منابع آن با فقر روبه‌رو است. همه اینها موجب شده است تا توان این کشور در سرمایه‌گذاری‌های منطقه‌یی با مشکل روبه‌رو باشد. در چنین شرایطی آن دسته از فعالان اقتصادی ایرانی که مایل به فعالیت اقتصادی مشترک هستند، می‌توانند در بخش‌هایی چون گردشکری، صنایع دستی و در کل صنایعی که در زمره فعالیت‌های مرتبط با کسب و کار کوچک قرار می‌گیرند، به فکر سرمایه‌گذاری مشترک باشند.
دروازه ورود به اوراسیا
یکی از صحبت‌هایی که رییس‌جمهور ایران روز گذشته به عنوان یک راهبرد بنیادین در توسعه روابط اقتصادی با ارمنستان مطرح کرد، موضوع استفاده از ظرفیت‌های این کشور برای ورود به بازار بزرگ اوراسیاست که می‌تواند فعالان اقتصادی ایران را به این اتحادیه بزرگ اقتصادی متصل کند. اتحادیه اقتصادی اوراسیا یک مجمع اقتصادی میان گروهی از کشورهای آسیایی و اروپایی است که از ۱۰ اکتبر ۲۰۰۰ آغاز به‌کار کرده است. در مجمع اقتصادی اوراسیا کشورهای بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان، روسیه، تاجیکستان و ازبکستان عضویت دارند.
در نشست‌های این مجمع درباره مسائلی ازجمله گردشگری، انرژی، همکاری‌های مالی، اقتصادی و آموزشی بحث و تبادل نظر می‌شود. ایران نیز در بعضی از نشست‌های آن حضور دارد. آرسن غازاریان رییس اتحادیه تجار و تولید‌کنندگان ارمنستان با اشاره به ویژگی‌های بازار کسب و کار ارمنستان به این نکته اشاره می‌کند: «نه تنها صاحبان بنگاه‌های کوچک ایرانی می‌توانند به ارمنستان برای تجارت و سرمایه‌گذاری وارد شوند، بلکه صاحبان صنایع بزرگ هم که ممکن است علاقه‌مند باشند که از ارمنستان به عنوان دروازه ورود به بازار بزرگ اتحادیه اوراسیا استفاده کنند، می‌توانند از ظرفیت‌های بازار کسب و کار این کشور بهره ببرند.»
غازاریان در ادامه با اشاره به روابط ریشه‌دار بازرگانان ایرانی و ارمنی می‌گوید: «من ایمان دارم که بازرگانان ایرانی به چنین فرصت‌هایی راغب هستند به خصوص اینکه ایرانیان سابقه طولانی مدتی در تجارت با ارمنستان داشته‌اند و بازرگانان ایرانی می‌دانند که می‌توانند به قوانین ارمنستان و شرکای تجاری این کشور اعتماد داشته باشند، همچنین صاحبان صنایع ارمنی هم روابط اقتصادی ریشه داری با بنگاه‌های ایرانی دارند.» رییس اتحادیه تجار و تولید‌کنندگان ارمنستان در ادامه خواهان گسترش روابط صادراتی بازرگانان 2کشور شده است و نخستین قدم این ارتباطات را آشنایی با فرصت‌های اقتصادی دو کشور ارزیابی می‌کند.
سنت‌های غنی و روح کارآفرینی
اما صنعت توریسم و گردشگری جزو صنایع مهم و پردرآمد در این کشور محسوب می‌شود و نقش مهم و حیاتی در اقتصاد ارمنستان دارد. بیشترین توریست این کشور از روسیه است. به‌طوری که بر اساس آمار سال 2016 نزدیک به 44 درصد آنها را کشور روسیه به خود اختصاص داده است. در سال 2015 کشورهای اروپایی مانند آلمان، اتریش، انگلستان و فرانسه سهم بزرگی از گردشگران ارمنستان را به خود اختصاص داده‌اند. یکی از پویاترین بخش‌های صنعت توریسم در ارمنستان مسافرت‌های کاری به این کشور است. موقعیت جغرافیایی ارمنستان توسعه روابط فعال با روسیه، کشورهای CIS (کشورهای مستقل مشترک‌المنافع که اتحادیه‌یی شامل برخی از جمهوری‌های مستقل اتحاد جماهیر شوروی سابق است)، اتحادیه اروپا، ایالات‌متحده امریکا، گرجستان، ایران و کشورهای خاورمیانه را تشدید می‌کند. ارمنستان عضو سازمان تجارت جهانی و دیگر سازمان‌های بین‌المللی است. این کشور دارای سنن غنی و روح کارآفرینی است. از نظر تاریخی ارمنستان در کانون تقاطع فرهنگ‌ها، بین غرب و شرق، اروپا و آسیا، توسعه یافته است. این امر تا حدی توضیح می‌دهد که چرا ارمنی‌ها نه‌تنها به خاطر استعداد استثنایی در کارآفرینی مشهور هستند؛ بلکه توانایی ایجاد روابط کسب وکار با شرکایی از کشورهای مختلف نیز از ویژگی‌های بارز آنها است.
زیرساخت‌های توسعه کسب و کار
ارامنه خارج از ارمنستان که به آنها دیاسپورای ارمنی (diaspora) گفته می‌شود نقش مهمی در اقتصاد این کشور ایفا می‌کنند. بسیاری از معرف‌های دیاسپورای ارمنی تجار و بازرگانان موفقی در روسیه، امریکا، فرانسه و دیگر کشورهای جهان هستند. اقتصاد ارمنستان یک الگوی رشد ثابت را نشان می‌دهد.
برخی از شاخه‌های به‌شدت در حال توسعه اقتصاد در این کشور معدن کاری، فلزکاری، دارو، ساختمان‌سازی، مهندسی مکانیک، تکنولوژی ارتباطات به علاوه صنایع مربوط به جواهر و شیمی است. بخش خدمات نیز بسیار توسعه یافته است. تولیداتی که معمولا در کارگاه‌های کوچک و بنگاه‌های خرد تولید می‌شوند و بعد از خوشه‌سازی وارد بازارهای فروش می‌شوند.
ارمنستان یک سیاست سرمایه‌گذاری مطلوب دارد؛ این سیاست رشد ثابت سرمایه‌گذاری‌های مستقیم خارجی را در اقتصاد ارمنستان توسعه می‌دهد. ارمنستان دارای یک زیرساخت درست برای توریسم و کسب و کار است؛ زیرساخت‌هایی مانند هتل‌های باکیفیت، چندین مرکز نمایشگاه‌های بزرگ بین‌المللی، سیستم حمل و نقل توسعه یافته و مدرن. مراکز اصلی توریسم کسب و کار در ارمنستان شهرهای ایروان، دلیجان و جرماک هستند.
فضای سرمایه‌گذاری خارجی در ارمنستان
سیاست‌های تجارت و سرمایه‌گذاری در ارمنستان نسبتا آزاد بوده و درهای این کشور به روی سرمایه‌گذاری‌های خارجی باز است. گرچه موانع مهم همچنان وجود دارند؛ مخصوصا میزان زیاد فساد اداری در این کشور. در گزارش بانک جهانی در مورد انجام کسب و کار در سال 2015، ارمنستان بین 183 اقتصاد در جهان در رتبه چهل وسوم قرار داشت. بهبودهای قابل توجه در فضای کسب و کار این کشور شامل راحتی شروع کسب و کار و تجارت فرامرزی می‌شود. در ارمنستان در مقابل شرکت‌های خارجی و ارمنی رفتار یکسانی وجود دارد. قانون خصوصی‌سازی در سال 1997 در این کشور (که در سال 1999 اصلاح شد) بیان می‌کند شرکت‌های خارجی در مقابل شرکت‌های ارمنی حقوق یکسانی برای شرکت در فرآیندهای خصوصی‌سازی دارند.
وام به کسب و کارهای کوچک و متوسط
یونی بانک در ارمنستان (Unibank) اعطای وام به کسب و کارهای کوچک و متوسط را یکی از اهداف استراتژیک این بانک اعلام کرده است. هدف از اعطای اینگونه وام‌ها این است که کسب و کارها توسعه پیدا کنند و مشاغل بیشتری ایجاد شود.
به تازگی موسسه مالی بین‌المللی IFC و بانک توسعه و تجارت دریای سیاه (BSTDB) مبلغ 5 میلیون دلار اعتبار در اختیار یونی بانک ارمنستان قرار داده‌اند تا صرف اعطای کردیت به صاحبان کسب و کارهای کوچک بشود. این تسهیلات ویژه کسب و کارهای کوچک و متوسط نه‌تنها برای فعالان اقتصادی ارمنستان که برای سایر سرمایه‌گذاران نیز کاربرد دارد؛ چراکه در این کشور رفتار یکسانی در مقابل بنگاه‌های اقتصادی خارجی و ارمنی وجود دارد. بنابراین آن دسته از صاحبان کسب و کار و سرمایه که مایل به گسترش بازارهای صادراتی خود هستند، می‌توانند به فضای کسب و کار ارمنستان هم بیندیشند؛ کشوری که بنا به اظهارات حسن روحانی دروازه ورود ایران به بازارهای اتحادیه اوراسیا محسوب می‌شود.
