به گزارش اقتصاد آنلاین، صبح امروز، چهارشنبه ۲۷اردیبهشت۱۴۰۰، مراسم رونمایی از بسته نجات اقتصاد ایران در اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران برگزار شد؛ در این نشست اقتصاددانان جوان کشور، به ارایه توضیحاتی در خصوص بسته نجات اقتصاد ایران پرداختند. در آغاز این مراسم، چالش‌های اساسی اقتصاد ایران برشمرده شد و در ادامه پژوهشگران اقتصادی به ارایه راهکارهایی برای حل این چالش‌ها پرداختند و در پایان نیز به سوالات خبرنگاران پاسخ داده شد.
خوانساری در ابتدای این نشست اظهار داشت: این نشست جهت پرده‌برداری از یک کار پژوهشی بوده است؛ اندیشکده حکمرانی شریف از ده‌ها رشته مختلف تشکیل شده است و ما سعی کردیم در اتاق بازرگانی تهران از پتانسیل آنها استفاده کنیم تا بتوانیم با ایجاد ارتباط بین کارآفرینان و علم وضعیت فعلی را سامان دهیم.
وی در ادامه با تاکید بر اینکه مباحث اقتصادی بزرگ‌ترین چالش کشور است، خاطر نشان کرد: از نظر ما شاید اگر بیشتر به مباحث اقتصادی پرداخته شود، بتوان آن را به یکی از مطالبات مهم تبدیل کرد. خوانساری در ادامه گفته‌هایش به چالش‌های عمده اقتصاد کشور اشاره کرد که از جمله آنها می‌توان، ریزش سرمایه اجتماعی، مبحث اشتغال و... را نام برد.
چالش‌های اقتصاد ایران
خوانساری در رابطه با این چالش‌ها گفت: در ۱۶سال گذشته ۱۷میلیون نفر به جمعیت سن کار اضافه شد اما متوسط اشتغال ۳میلیون نفر بود؛ سرمایه اجتماعی دچار ریزش شد. در حالی در این سال‌ها متوسط تورم ۱۸درصد بود که میانگین رشد اقتصادی عدد صفر بود. همچنین تحریم‌ها نیز مشکلات زیادی را برای اقتصادی کشور ایجاد کرد. ما در کشور هر ساله ۱۰۰میلیون دلار یارانه انرژی بدون هفدمندی می‌دهیم؛ مضاف بر آن میانگین نرخ تورم منطقه ۶ تا ۹درصد است در حالیکه تورم ایران اکنون با سودان و... در رقابت بوده و جز معدود کشورهایی است که تورمی دو رقمی دارد. در نهایت رتبه ادراک فساد در ایران حتی با کشورهای منطقه هم قابل قیاس نیست.
وی با اشاره بر اینکه تجربه ما نشان داده گفتوگو با سیاستمداران زمانی کارساز است که تبدیل به مطالبه عمومی و مردمی شود، تصریح کرد: در برنامه بنای ایران سعی شده تا به این چالش‌ها پرداخته شود و این موضوع به یک مطالبه عومی بدل شود تا کاندیدها تنها یک شوی تلویزیونی نداشته باشند و به مردم پاسخ دهند در ارتباط با چالش‌ها چه برنامه‌ای دارند.
اعلام آمادگی دانشگاه شریف برای حضور فعال در مسایل کلان کشور
موحدی معاون پژوهشی دانشگاه شریف، در ادامه این نشست اظهار داشت: اینکه ما بتوانیم از جایگاه دانشگاه در مسایل کشور نظرات کارشناسی بدهیم و دانشگه‌ها بتوانند اثرات خود را در مقیاس‌های خرد و کلان کشور نشان دهند، از ایده‌آل‌هایی است که باید به دنبال آن بود. ما باید برای ایده‌آل های کشور برنامه‌های قابل سنجش داشته باشیم و متناسب با اهداف ببینیم که آیا یک مجموعه در عمل به اهداف موفق عمل کرد یا خیر؛ بنای ایران یک گام اولیه برای باز شدن فضای نقد و مذاکره و کفتمان و رسیدن به برنامه‌هایی است که پیروی از آنها می‌تواند برای آینده کشور تعیین‌کننده باشد. من آمادگی دانشگاه را برای حضور فعال در مسایل کلان کشور اعلام می‌کنم.
۴۰روز برای اینکه مردم بتوانند کاندیداها را بشناسند کافی نیست
ملکی، رییس پژوهشکده سیاستگذاری شریف در برنامه رونمایی از بسته نجات اقتصاد ایران(بنا) گفت: ضعف نظام حزبی در کشور این فرصت را از ما گرفته تا کاندیداها نسبت به عملکرد خود پاسخگو باشند؛ به همین دلیل دوره‌های ریاست جمهوری دوره‌های منقطع و کوتاه مدتی است که افراد به پاسخگویی فکر نمی‌کنند. ٣٠ یا ۴٠روز فرصت مناسبی برای شناخت کاندیداها نیست. این دو آسیب سبب شده همه کاندیدها در رقابت‌های انتخاباتی به برنامه‌های شعاری اتکا کنند و این برنامه‌ها نسبتی با عملکرد آنها ندارد.
ملکی افزود: برنامه متمرکز بر اولویت‌ها است. تاکید ما این است که دولت باید انتخاب کند و بر مسائل اساسی متمرکز شود. ما بر پنج محور تمرکز کرده‌ایم؛ تورم، فقرزدایی، اشتغال، کاهش فساد و... این پنج بخش نمی‌تواند مستقل از هم باشد و باید از انسجام برخوردار شود. ارتباط بین این پنج مولفه در برنامه بنای ایران اندیشیده شده است. این برنامه ممکن است؛ ما به محدودیت منابع، امکانات و... توجه کرده‌ایم و سعی کردیم موانع جدی که بر سر راه کشور است را در نظر بگیریم.
تعارض منافع؛ ترمز توسعه در ایران
علی مروی، مدیر اندیشکده کسب‌وکار شریف در ادامه برنامه رونمایی از بسته نجات اقتصاد ایران(بنا) گفت: دهه٩٠ دهه‌ای بود که آن را از دست دادیم؛ میانگین قدرت خرید ایرانیان حدود ۴٠درصد کاهش یافت. سابقه بنای ایران فراتر از ۵سال است. از اوایل دهه٩٠ که نسل جدید اقتصاددانان آمدند، بخش زیادی از انرژی خود را صرف تعامل با سیاستمداران کردند که هشدارهای زیادی به دولت داده شد اما به آنها توجهی نشد.
به گفته مروی: تعامل با سیاستمداران چنان که باید اثربخش نبود. ترمز اصلی توسعه در کشور تعارضات منافع است نه جهل دانشی سیاست‌گذار. مطالبه‌گری اجتماعی عمومی، این ترمز را خلاص خواهد کرد. مخاطب اصلی بنای ایران عموم مردم است.
مروی با تاکید بر اینکه فقر خشن در کشور در حال گسترش است عنوان کرد: گسترش فقر خشن افراد را بدان وا می‌دارد تا برای رفع نیازهای اولیه به هر کاری دست بزنند و این یعنی تهدید امنیت اجتماعی کشور؛ به همین دلیل فقرزدایی غیر تورمی باید جز اولویت‌های دولت بعدی باشد. حتی اگر حکمرانان ما منکر شوند، درک مردم از فساد، فساد گسترده است و شاخص ادراک فساد ما وضعیت مناسبی ندارد. لازمه موفقیت هر اصلاح اقتصادی همراهی اجتماعی است. با این سطح فساد نمی‌توان همراهی مردم را داشت.
مروی ادامه داد: ما پنج الویت اصلی برای دولت آتی پیشنهاد کردیم؛ ایجاد رشد اقتصادی اشتغال‌زا، مهار پایدار تورم، فقرزدایی غیرتورمی، فساد، ارتقای جایگاه ایران در اقتصاد جهانی.
رییس جمهور آینده یکی از خوش‌شانس‌ترین رییس جمهورهای پس از انقلاب است
صادق الحسینی در برنامه رونمایی از بسته نجات اقتصاد ایران(بنا) گفته‌های خود را اینگونه آغاز کرد: ما در این پنجاه سال اقتصاد ایران را توسعه ندادیم بلکه فقط در حال مصرف و از بین بردن ایران هستیم. دیگر نه منبعی باقی مانده نه فرصتی. اگر جمعیت فعال ایران به نسبت جمعیت غیرفعال کاهش یابد، یکی از پتانسیل‌های مهمی که می‌توانست موتور رشد را روشن کند، از بین خواهد رفت.
این اقتصاددان با اشاره به اینکه شرایط ما به لحاظ بین‌المللی در حال بهبود است، یادآور شد: رییس جمهور آینده یکی از خوش‌شانس‌ترین رییس جمهورهای پس از انقلاب است. اوضاع بین‌المللی ما با شرایط فعلی آمریکا بسیار مناسب است. ما ۴سال فرصت طلایی تا آمدن رییس جمهور آینده آمریکا داریم.
درآمدهای نفتی از بودجه جدا شود
صادق الحسینی افزود: ما باید تورم را به طور محسوس کاهش دهیم و رشد اقتصادی را افزایش دهیم. در اولین قدم درآمد نفتی باید از بودجه دولت جدا شود. ما با هر شرایطی بود در سال٩٩، نشان دادیم می‌توان نفت را از بودجه حذف کنیم. ما تنها کشور جهان هستیم که تقریبا ۵٠سال تورم دو رقمی داریم. دلیل آن هم همین است که نتوانستیم درآمدهای نفتی را از بودجه جدا کنیم. اصلاح نظام مالیاتی باید از برنامه‌های رییس جمهور بعدی باشد. سازمان نظام مالیاتی باید از زیر مجموعه وزارت اقتصاد و سازمان تامین اجتماعی باید از وزارت رفاه جدا و یک سازمان جدید شود. این سازمان جدید باید بتواند سیستم مالیات را در کشور راه‌اندازی کند. اغناسازی افکار عمومی برای اصلاح یارانه‌های انرژی از سال ١۴٠٢ از دیگر برنامه‌های ماست. از سال ١۴٠٢ ما درآمدهای ناشی از نظام مالیاتی و نظام یارانه‌ای را باید در بودجه ببینیم. در کنار این دو اصلاح نظام بانکی از روز اول دولت بعدی باید آغاز شود.
به گفته صادق الحسینی در کنار این سه اصلاح روابط خارجی از دیگر بندهای ماست. ایران باید روی مزیت رقابتی خود حساب باز کند. طبق این برنامه تورم از سال دوم به زیر ١۵درصد می‌رسد و ما می‌توانیم انحصارات را حذف کنیم و اقتصاد ایران را آزاد کنیم. قیمت‌گذاری دولتی باید از سال سوم به طور کامل حذف شود. باید بتوانیم فقر را کنترل کنیم.
رهیافت بسته نجات اقتصاد ایران(بنا) در مورد تحریم‌ها
صادق الحسینی ادامه داد: رفع تحریم‌ها در این مرحله به برنامه اقتصادی کاندیدها مربوط نیست. برنامه ما به شکلی است که ایران غیرقابل تحریم شود. ما سعی داریم تراز تجاری‌مان صفر شود.برنامه سعی دارد از طریق دیپلماسی راه، ایران را به شاهراه منطقه تبدیل کند و کشورهای دیگر را به این راه وابسته کند.
وی افزود: عناصر کلیدی برنامه با اینکه تحریم‌ها رفع شده‌اند یا خیر، ارتباطی ندارد و سعی شده اقتصاد با برنامه‌هایی اجرا شود که ارتباطی به تحریم‌ها ندارد و اقتصاد غیرقابل تحریم شود. غیرقابل شدن تحریم یعنی اثر تحریم از روی اقتصاد کاهش می‌یابد. زیرا تراز تجاری صفر شده و دیگر نمی‌توان کشور را تحریم کرد. دیپلماسی راه نیز یک بازدارندگی برای کاهش منفعت تحریم‌هاست.
ایران باید ریل‌محور شود
آرش رییس نژاد در برنامه رونمایی از بسته نجات اقتصاد ایران(بنا) گفت: چهار سال آتی چهار سالی است که ایران زیر ضرب فشارهای بین‌الملی نیست. به همین دلیل فضا برای خیزش مجدد ایران آماده است. سیاستی که آمریکا در سال آینده نسبت به چین اجرا می‌کند، تحت فشار قرار دادن مسیرهای دریایی و آزاد کردن مسیرهای زمینی است که این برای ایران یک فرصت است. کشورهایی که دسترسی دریایی ندارند و بازارهای آماده دارند و چین این کشورها را هدف قرار داده است. ما می‌توانیم با تبدیل ایران به کشوری ریل محور نقطه ثقل جاده ابریشم شویم.
رییس نژاد ادامه داد: حتی روسیه نیز برای دور زدن تنگه‌ها نیازمند ایران خواهد بود. پس چه بخواهیم چه نخواهیم ایران در مرکز چهارراه‌ها بین‌المللی قرار می‌گیرد. وقتی کشور به عنوان نقطه ثقل شاهراه‌های جهان قرار گیرد، حذف‌ناشدنی خواهد بود. در این چهار سال رئیس جمهورهای آینده می‌توانند امنیت مثبت را به دست آورد.
تقویت ایران در مذاکرات بین‌المللی
علی مروی، در ادامه توضیح داد: اگر تحریم‌ها به شکل موثر رفع شود، سرعت رشد اقتصاد ایران بیشتر خواهد بود؛ اما این بدان معنا نیست که تداوم تحریم‌ها دست ما را کامل می‌بندد. اصلاحات در بنای اقتصاد ایران مستقل از تحریم‌ها است. ما یک بده بستان بین عملکرد اقتصاد داخل و دستاوردهای بین‌المللی خواهیم داشت. با عملکرد بودجه ٩٩ طبیعتا توان ما در مذاکرات بین‌الملی کاهش خواهد داشت. اصلاحات اقتصادی در این برنامه مستقل از تحریم خواهد بود و ما را در مذاکرات بین‌المللی تقویت خواهد کرد.
مروی همچنین با اشاره به مشکلات سازمان تامین اجتماعی گفت: اصل چالش کنونی ما خود سازمان تامین اجتماعی است. با روند افزایش هزینه‌ها و کاهش ورودی‌ها به صندوق، شاهد خواهیم بود که کسری‌های شدیدی داشته باشیم. این شرایط قایل تداوم نیست. اصلاحات پارامتریک یکی از اقدامات موثر است که باید انجام شود. این اصلاحات باید با اصلاحات ساختاری ترکیب شود. نظام چندلایه رفاهی بدون اطلاح نظام درآمدی اصلاح نخواهد شد.
رییس نژاد همچنین در باره دیپلماسی راه که در این برنامه بدان پرداخته شده است، تصریح کرد: در این که جایگاه ایران همواره مهم بوده است شکی نیست؛ اما این موضوع حتما نیازمند کنشگری ایران است. برای کنشگری باید ذهنیت راهبردی داشت. ما هنوز ذهنیت راهبردی نداریم. الان داریم تلاش می‌کنیم چینی‌ها در چابهار حضور یابند؛ این در صورتی است که باید در جاسک حضور داشته باشند.
ساختار مجلس؛ ریشه فساد در ایران
صادق الحسینی با تاکید بر بحث فساد در ایران خاطر نشان کرد: در مطالعات ما در خصوص گستردگی فساد در ایران، به چند حقیقت اصلی رسیدیم. فساد در میان مدیران میانی بسیار بالاست و ثروت‌هایی عجیب در مدیران میانی شاهد هستیم. علت این امر را واکاوی کردیم و فهمیدیم سهم مجلس در ایجاد این ساختار بسیار جدی است. مدیران میانی را نمایندگان انتخاب می‌کنند و در آنها نفوذ می‌یابند تا برای دوره‌های بعد تامین مالی انتخابات برای دوره‌های بعد را داشته باشند.
وی ادامه داد: انتخابات در ایران باید در گام اول استانی شود تا امکان تامین مالی بدین شکل از بین برود. انتخابات شورای شهر هم باید انتخابات کلیدی محلی کشور شود. اختیارات مجلس در ماجرای استیضاح وزرا یا تغییر قانون بودجه باید سلب شود. ساختار این چنینی مجلس ریشه فساد ساختاری در کشور است. در کنار این امور در برنامه بنای اقتصاد ایران از سال ١۴٠١ حذف انحصارات و مجوزها را داشته باشیم. ریشه‌های فساد یا ساختاری است یا اقتصادی. فساد اقتصادی ناشی از حضور بیش از حد دولت در اقتصاد است که در این برنامه برای آن راهنماهایی اندیشیده شده است.
تورم ایران ناشی از شکاف تقاضا نیست
مجید شاکری، از دیگر اقتصاددان‌های حاضر در این نشست بود؛ وی با تاکید بر اینکه پایداری بدهی در ایران بسیار قابل توجه است، گفته‌های خود را آغاز کرد. در بودجه ١۴٠٠ رشد اسمی عجیبی در بودجه داشتیم. در بنای ایران برای دو سال نخست به صورت جدی روی موضوع توسعه شهری به عنوان ابزاری که امکان موادسازی دارایی دولت و حل مساله کسری بودجه را داشته باشند، توجه شده است. تورم در ایران ناشی از شکاف تقاضا نیست. بلکه ناشی از شوکی در طرف عرضه است. در این ساختار شما نمی‌توانید کنترل تورم را خارج از رشد شروع کنید. فارغ از این که تحریم‌ها باشند یا نه، داشتن یک برنامه معطوف به رشد اقتصادی، نه فقط برای رشد در ایران، بلکه مستلزم برای رشد در خاورمیانه بسیار ضروری است.
باید از بحث‌هایی زرد سیاسی که درد مردم را نادیده می‌گیرند، فاصله بگیریم
علی مروی در پایان گفت: شرایط اقتصاد را باید طوری رقم زد که جلوی فرار سرمایه را بگیریم؛ آن هم به صورتی که سرمایه‌گذاری در ایران جذاب شود و سرمایه‌گذاری در خارج جذابیتی نداشته باشد. ما برای توسعه زیرساخت‌های خود نیازمند سرمایه هستیم. بنای ایران با هدف آنکه دولت بعدی چه کند، طراحی شده است. گفتوگو و آشتی ملی زمانی شکل می‌گیرد که مسائل واقعی طرح بحث شود. باید از بحث‌های زرد سیاسی که درد مردم را نادیده می‌گیرند دست برداریم و بر دردهای واقعی جامعه متمرکز شویم. اگر مسیر افزایش آگاهی‌بخشی و تعامل بیشتر تقویت شود، خود به خود در مسیر آشتی ملی حرکت خواهیم کرد.
