به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایران، «سی سی دی» یا «ناپدید شدن زنبورهای عسل» یک نوع بیماری است که در چند سال گذشته زنبورستان‌های کشور بخصوص شمال غرب را درگیر کرده و مشکلات زیادی نیز برای زنبورداران به وجود آورده است.
این بیماری سال‌های 86 و 87 در برخی مناطق ایران به صورت پراکنده گزارش شد و زنبورداران در اظهاراتشان گلایه‌های بیشتری از رفتار غیرعادی زنبورهایشان داشتند. البته این گزارش‌ها از طریق مراجع ذیربط تأیید یا تکذیب نشده و همچنان در مورد صحت و سقم آن اختلاف نظرهایی وجود دارد و گاه نیز با سکوت برخی ازمراجع ذیربط همراه شده است. ناگفته نماند که برخی از گزارش‌های غیررسمی از تلفات بیش از 50 درصدی زنبورستان‌ها، از ناحیه این بیماری بخصوص در منطقه آذربایجان خبر می‌دهد.
بیماری سی سی‌دی یا ناپدید شدن زنبورهای عسل برای اولین بار اواخر سال 2006 در کلنی‌های زنبورعسل امریکای شمالی گزارش شد. زنبورداران اروپایی پدیده مشابهی را در زنبورستان‌های خود مشاهده کردند. علت این بیماری هنوز بدرستی مشخص نشده و تئوری‌های مختلفی مانند سمپاشی، خشکسالی، امواج رادیویی و مخابراتی، عوامل بیماری‌های قارچی، باکتریایی، انگلی و ویروسی زنبورعسل، تغییرات آب وهوایی و ژنتیکی گیاهان، اثرات میادین مغناطیسی و الکتریکی و سوءتغذیه ازطرف کارشناسان امرعنوان شده که البته هیچ کدام از موارد فوق تاکنون به صورت رسمی تأیید یا تکذیب نشده است.
«زنبورانم رفتند ولی برنگشتند»
«زنبورانم رفتند ولی برنگشتند»؛ جمله‌ای است که این روزها از زبان بسیاری از زنبورداران شنیده می‌شود. آنان تاکنون هیچ گونه دلیل و پاسخ قانع‌کننده‌ای را در مقابل این عمل و رفتارغیرعادی زنبوران خود دریافت نکرده‌اند. مشکلات زنبورداری در ایران بیشتر است اما این مورد حادتر به نظر می‌رسد. در زنبورستان‌هایی که به اصطلاح قربانی و گرفتار بیماری «ناپدید شدن زنبورهای عسل» شده‌اند سکوت محض حاکم شده و از آوای پرواز هم، چندان خبری نیست. مشاهده این گونه زنبورستان‌ها توسط زنبوردارانی که ازطریق شغل زنبورداری امرار معاش می‌کنند، چندان سهل و خوشایند به نظر نمی رسد. در صورت استمرار این بیماری، آینده زنبورداری کشور در هاله‌ای از ابهام قرار خواهد گرفت.
اثرگذاری امواج رادیویی و پارازیت‌ها درمسیریابی زنبورها به لحاظ علمی ثابت نشده
«میرعلی اصغر موسوی»، کارشناس مسئول زنبورعسل در آذربایجان غربی با بیان اینکه اثرگذاری امواج رادیویی و پارازیت‌ها در مسیریابی و ارتباطات زنبورها به لحاظ علمی هنوز ثابت نشده، افزود: اختلال در برگشت زنبورها به کندو بر اثر نوعی بیماری به نام «کنه واروا» است که موجب می‌شود زنبور عسل علاقه خود برای بازگشت به کندو را از دست بدهد. از طرفی زنبور اگر 48 ساعت از کندو بیرون بماند می‌میرد و این خود موجب کاهش جمعیت این نوع حشره باارزش می‌شود. این در حالی است که اگر با این بیماری که ناشی از سم گل‌هاست، مبارزه شود جلوی تلفات زنبورها نیز گرفته می‌شود.
کمبود نقدینگی و فروش عسل از جمله مشکلات زنبورداران
موسوی به مشکلات زنبورداران استان اشاره کرد و افزود: کمبود نقدینگی و فروش عسل از جمله مشکلات زنبورداران استان است، زیرا اگر تعاونی که عسل تولیدی را از زنبوردار خریداری می‌کند، نقدینگی داشته باشد، عسل روی دست زنبوردار نمی‌ماند، اما اکنون چون تعاونی این نقدینگی را ندارد، عسل تولیدی روی دست زنبوردار می‌ماند.
این کارشناس مسئول زنبورعسل در آذربایجان غربی با انتقاد از اینکه تسهیلات به زنبورداران داده نمی‌شود، اگر هم بدهند به صورت یکساله و سرمایه در گردش با درصد بالا(18 تا 20 درصد) است که زنبوردار توانایی پرداخت اقساط آن را ندارد. از سویی دیگرعسل تولیدی زنبوردار به‌دلیل کمبود نقدینگی تعاونی بموقع خریداری نمی‌شود و زنبوردارهم پولی برای پرداخت اقساط ندارد.
کمبود دارو برای مبارزه با بیماری زنبورها
وی کمبود دارو برای مبارزه با بیماری و پرورش زنبورها را از دیگر مشکلات زنبورداران عنوان کرد و یادآور شد: بیمه محصولات زنبورعسل از دیگر مشکلات قشر پرورش دهنده زنبوراست. صندوق بیمه محصولات کشاورزی باید کندوها را بیمه کند تا در مواقع خطر ناشی از بیماری‌ها خسارات را پرداخت کند. گاهی کارشناس بیمه هم برای تعیین خسارت به کندوها سرکشی می‌کند، اما صندوق بیمه کشاورزی خسارت را پرداخت نمی‌کند. از طرفی بیمه تأمین اجتماعی هم باید زنبوردارها را بیمه کند که این سازمان از این کار سر باز می‌زند، به همین دلیل زنبورداران امنیت شغلی هم ندارند.
به گفته موسوی هر کندو زنبورعسل با جمعیت، بین 250 تا 300هزار تومان و عسل تولیدی تا 35 هزار تومان به فروش می‌رسد.
امواج رادیویی و پارازیت‌ها موجب گم کردن مسیر کندو می‌شود
«احمد مهدوی»، عضو انجمن سم‌شناسی و مسمومیت‌های ایران معتقد است که امواج رادیویی و پارازیت‌ها به طور حتم (99 درصد) روی مسیریابی و ارتباطات زنبورها اثر می‌گذارد و موجب گم کردن مسیر کندوهایشان می‌شود. متأسفانه امواج روی پراکنش و زندگی حشرات از جمله زنبورها اثر منفی گذاشته است.
وی یکی دیگر از دلایلی که موجب از بین رفتن جمعیت زنبورها شده را سمپاشی گل‌ها عنوان کرد و گفت: زنبور با نشستن روی گل همراه با خوردن شیره گل، سم آن را نیز می‌خورد و این باعث بیماری و مرگ زنبور می‌شود. پراکنده شدن این سموم در فضای طبیعت موجب حساسیت پرندگان هم شده و در واقع جمعیت زیادی از پرندگان را هم نابود کرده و به انقراض کشانده است.
توجه به اهمیت زنبورداری
«کاظم متین»، کارشناس کشاورزی و پرورش دهنده زنبورعسل در آذربایجان غربی با بیان اینکه متأسفانه اهمیت زنبورداری در کشورآن طورکه باید درک نمی‌شود، افزود: این درحالی است که گرده افشانی گل‌ها و شکوفه درختان همه به عهده زنبورعسل است واگر زنبوری برای این گرده افشانی‌ها نباشد میوه‌ای روی درخت رشد نمی‌کند. بنابراین اگر به این موجود با ارزش بهایی داده نشود، چرخه حیات دچار مشکل می‌شود. از سوی دیگر باید نگاه مردم و مسئولان به عسل به‌عنوان یک شیرینی اصلاح شود زیرا عسل معجونی برای سلامتی بدن است. با این تفاسیر دولت و دست اندرکاران این حرفه، اهمیت چندانی به آن نمی‌دهند و این شغل روبه نابودی می‌رود، درحالی که در این شغل می‌توان کارآفرینی داشت زیرا هزینه چندانی ندارد و با داشتن چند کلنی در طبیعت می‌توان اشتغالزایی کرد.
در مجلس هم از این حرفه حمایت نمی‌شود
وی با اشاره به اینکه در مجلس شورای اسلامی هم از این حرفه حمایت نمی‌شود و تنها وزارت جهاد کشاورزی حامی این حرفه است، اظهار داشت: وزارت جهاد کشاورزی به‌دلیل نداشتن بودجه، کاری نمی‌تواند انجام دهد، حتی بودجه برای برگزاری کلاس‌های آموزشی در این شغل ندارد. در گذشته کلاس‌های گسترده‌ای برای آموزش زنبورداران از سوی فائو برگزار می‌شد اما اکنون دیگر خبری از این کلاس‌ها نیست.
این پرورش دهنده زنبورعسل در آذربایجان غربی به تأثیر پدیده خشکسالی روی زنبورها اشاره کرد و گفت: خشکسالی روی زنبورداری هم تأثیر منفی داشته زیرا زنبورداری نیاز به طبیعت سبز و آب و هوای خوب دارد درحالی که این پدیده اکنون باعث از بین رفتن طبیعت و کاهش جمعیت زنبور عسل شده است.
نظارتی روی عسل‌های تقلبی صورت نمی‌گیرد
متین درباره تفاوت عسل تقلبی و طبیعی، افزود: متأسفانه هیچ نظارتی روی عسل‌های تقلبی که در بازار عرضه می‌شود، صورت نمی‌گیرد و از طرفی ازعسل‌های طبیعی هم حمایتی نمی‌شود.
به گفته وی عسل طبیعی عسلی است که به اصطلاح «رس کرده باشد» به عبارتی حرارت ندیده باشد و بعداز گذشت 6 ماه تا یک سال کدر و مانند روغن، سفید رنگ شود. این عسل در بازار از 40 تا 200هزار تومان به فروش می‌رسد.
این کارشناس زنبورداری با اشاره به اینکه عسل اگر به اصطلاح «شکرک» هم بزند یا «کریستالیزه» هم شود باز خوب است، خاطرنشان کرد: اغلب مشتریان از خرید عسل شکرک زده ممانعت می‌کنند و این مسأله باعث می‌شود خریدار آنها را به زنبوردار بازگرداند. زنبوردار هم مجبور می‌شود عسل‌های شکرک زده را حرارت دهد که با این کار نوعی سم در عسل تولید می‌شود که سرطانزاست.
متین با تأکید بر اینکه آزمایشگاه مناسبی برای ارزیابی مرغوبیت عسل تولیدی در کشور نداریم، یادآور شد: شناخت عسل طبیعی و حتی تولید آن نیاز به آگاهی دادن دارد.
آذربایجان غربی از نظر تولید عسل و کندوی مدرن مقام اول کشوری را دارد. بیش از 6 هزار نفر زنبوردار در این استان فعالیت دارند. همچنین 4 هزار نفر هم به صورت فصلی(بهار و تابستان) به فعالیت زنبورداری می‌پردازند. اقلیم کردستان عراق نیز اولین متقاضی و خریدار عسل آذربایجان غربی است.
