تبعات خطرناک مصرف داروها حتی از نوع گیاهی

 به گزارش اقتصاد آنلاین، سلامتی از عوامل مؤثر در توسعه پایدار هر جامعه است و البته نقش دارو در این میان بسیار اساسی، مؤثر و تعیینکننده است. هرچند مصرف دارو به عنوان آخرین و حساسترین مرحله در چرخه سالمت و بهداشت از مهمترین ارکان درمان بیماریها است؛ اما مصرف بیرویه و خودسرانه دارو یا خوددرمانی با توجه به گسترش ابعاد آن از مشکالت مهم بهداشتی درمانی به خصوص در کشورهای درحال توسعه محسوب میشود.

این عوارض دارویی رو هیچ وقت دست کم نگیر

کشور ما به لحاظ مصرف دارو جزو 20 کشور نخست دنیاست و نرخ مصرف خودسرانه دارو در ایران نسبت به متوسط جهانی ً ۳ برابر اعالم شده است که این موضوع برنامهریزی تقریبا صحیح برای حل این مشکل و در وهله اول اقدام فرهنگی برای تغییر در باورهای مردم در ارتباط با خطرات جبرانناپذیر خوددرمانی و مصرف بیرویه دارو را میطلبد. چه بسیارند افرادی که به دلیل نا آ گاهی حتی داروهای تقلبی و تاریخ گذشته را مصرف میکنند.

علل و عوامل زمینه ساز مصرف خودسرانه داروها

 1 .استفاده قبلی ازدارو و بهبودی نشانه ها 

2 .تجویز مشابه نسخه از سوی پزشک و جزئیبودن نشانه ها 

3 .باالبودن هزینه ویزیت پزشک، شلوغ بودن مطب پزشک 

4 .تحویل نا کــــــــامل داروها توسط داروخـــــانه، موجـــودنبودن داروهای تجویزشده 

5 .اطالع نا کافی بیماران از نحوه و زمان مصرف داروها 

6 .امکان تهیه دارو بدون تجویز پزشک از داروخانه و نبود نظارت کافی بر این امر 

7 .برخوردار نبودن همه افراد جامعه از پوشش بیمه ای 

اشتباهات رایج درباره مصرف دارو

 معموال بیشتر افرادی که خودسرانه دارو مصرف میکنند، آ گاهی اولیهای از داروی مصرفی دارند ولی این آ گاهی به حدی نیست که به استفاده صحیح از دارو و پیشگیری از تداخالت دارویی و نیز عوارض نامطلوب آن منجر شود. به عنوان مثال برخی داروها اثر یکدیگر را تشدید یا خنثی کرده و گاهی ضد هم عمل میکنند. برای مثال در فردی که به بیماری فشار خون باال و بیماری ریوی مبتالست، مصرف داروی کاهشدهنده فشار خون، بیماری ریوی را تشدید میکند. همچنین داروهای کورتونی که برای درمان بیماری مزمن انسداد ریوی تجویز میشود، قند خون را افزایش میدهد و برای مبتالیان به دیابت مضر است. مصرف همزمان داروهای ضد انعقاد خون با داروی ضدالتهاب و تداخل این دو نوع دارو، منجر به خونریزی شدید میشود. دوز باالی داروهای خوابآور یا آرام بخش برای افراد مسن، باعث خوابآلودگی میشود که عدم تعادل حاصل از آن زمینخوردگی یا اتفاقات دیگر را در پی دارد. عملکرد دارو در بدن افراد متفاوت است و دارو برای هر فردی باید به طور اختصاصی تجویز شود. بنابراین هرگز داروی خود را با کسی شریک نشوید و از داروی افراد دیگر استفاده نکنید چون ممکن است عوارض مرگباری داشته باشد.

مصرف نابجای آنتی بیوتیک 

بیشتر افراد در پی یک گلودرد و سرماخوردگی اقدام به  مصرف آنتی بیوتیک و پنی سیلین میکنند. الزم به تذکر است که اغلب سرماخوردگیها دارای منشأ ویروسی هستند و هیچ آنتی بیوتیکی برروی ویروسها مؤثر نیست. مصرف خودسرانه این داروها منجر به تضعیف فلور طبیعی بدن میشود و بدین ترتیب با از بین رفتن میکروارگانیسمهای مفید و ایجاد یک خأل درونی میکروبهای فرصت طلب و عفونی به سرعت در خأل ایجاد شده جایگزین و منجر به عفونت جدیدی میشوند. از آنجا که تمام بیماریهای ویروسی دارای یک دوره بیماری هستند این افراد بدون دارو یا پس از مصرف آنتیبیوتیک و پس از گذشت دوره بیماری بهبود مییابند. با این تصور اشتباه که مصرف دارو منجر به بهبودی آنها شده است.

مصرف نابجای قرصهای مسکن 

قرصها و داروهای مسکن برای التیام درد استفاده میشوند. استفاده خودسرانه از این داروها میتواند به ناشناخته ماندن علت بیماری و عدم درمان صحیح آن منجر شود. درد از عوارض بالینی یک بیماری است که دارای علل بسیار متنوع و گونا گونی است. چنانچه فرد برای رفع این عارضه مسکن مصرف کند، مانند آن است که بدون آنکه به علت درد پی برده باشد تظاهر بالینی بیماری را مخفی و مسیر تشخیص بیماری را منحرف کرده باشد. مطالعات نشان میدهد که مصرف بیش از حد مجاز استامینوفن یا مصرف طوالنی مدت آن موجب مسمومیت کبدی میشود.

مصرف نابجای ویتامینهای محلول در چربی

 خیلی ها فکر میکنند مصرف بیرویه ویتامین ها مشکلی ایجاد نخواهد کرد به همین دلیل با مراجعه به داروخانه انواع ویتامین و مکمل را درخواست میکنند. در حالی که مصرف بیش از حد ویتامینهای محلول در چربی بهطور قطع برای سالمت آنها ضرر دارد و فقط مقدار اضافه ویتامینهای محلول در آب دفع میشود. به عنوان مثال، ا گر ویتامین C بیش از اندازه مصرف شود، هیچ اتفاق خاصی نمیافتد. مقدار مورد نیاز بدن جذب شده و اضافه آن نیز دفع میشود ولی مصرف بیرویه و خودسرانه ویتامینهایی مثل E، D، A و K که محلول در چربی هستند، میتواند عوارضی برای بدن ایجاد کند. 

داروهای گیاهی

 مصرف خودسرانه داروهای گیاهی عوارض کمتری نسبت به داروهای شیمیایی دارند اما به هیچ عنوان نباید بدون تجویز پزشک مصرف شوند، چرا که بعضی از این داروها دارای ترکیبات شیمیایی هستند و مصرف همزمان آنها با سایر داروها ممکن است موجب تداخل دارویی و عوارض جانبی در فرد شود. با توجه به این که عالقه به مصرف داروهای گیاهی رو به افزایش است و بسیاری از مردم عقیده دارند مصرف این داروها بدون عارضه است، با مصرف بیرویه این نوع فرآوردهها، اختاللهایی در سیستم بدن مصرف‌کننده ایجاد میشود. مثال برخالف تصور عمومی که سرمه برای پیشگیری یا درمان چشم درد در نوزادان استفاده میشود، سرمه میتواند موجب عفونت، انسداد مجرای اشکی، آسیب قرنیه و کوری شود. برای مصرف صحیح این نوع داروها باید فرآوردههای گیاهی بدون شناسنامه دارویی را هرگز مصرف نکنیم و درج نکردن مواردی از جمله مواد مؤثره و میزان آن، تاریخ ساخت، تاریخ انقضا، مجوز وزارت بهداشت بر روی بستهبندی دارو به دلیل نبود اطمینان از محتویات فرآورده به منزله غیر قابل مصرف بودن آن است. به ویژه برای کودکان به دلیل برخی ناخالصیها بهتر است از مصرف دمکردههای خالص خودداری شود و از عصارههایی که به روش استاندارد تهیه شده و دارای مجوز وزارت بهداشت است، استفاده شود. داروهای گیاهی نیز چون دیگر داروها به دلیل عوارض جانبی احتمالی، موارد منع مصرف یا تداخل اثر با داروهای دیگر باید زیر نظر پزشک و پس از تشخیص بیماری مصرف شوند.

خطرات جدی مصرف خودسرانه داروها بــــــروز زوال عقــــــل:

 داروهای شـــــایعی مانند داروهای خوابآور، مسکن و داروهای ضد افسردگی که به طور معمول خودسرانه و بدون تجویز پزشک مصرف میشود، نقش مهمی دراختالل شناختی وکاهش حافظه دارند. بیشتر افراد بر این باورند که در صورت قطع مصرف داروها، حافظه مجددا به حــــــالت طبیعی باز میگــــردد؛ ولی تحقــــــیقات به وضوح نشان میدهد که اثرات منفــــــی داروهــــــــای خودســــــــرانه روی حافــــــظـــه، قابل بازگشـــــت نیــــستند.

مسمومیتهای دارویی:

 عــــوامل مختـــــلفی موجــــب مسمـــومیت دارویی میشود که مهــــمترین علت آن مســــمومیتهای دارویی، خــــوددرمانی است. عده زیـــــادی از بیمـــــاران هنگامی که مریض میشوند، خودسرانه نوعی از داروها را برای خود تجویز میکنند. به عنوان مثال، شخصی که داروهای ضد انعقاد خون مصرف میکند، ا گر خودسرانه مصرف داروی ضدالتهاب را نیز شروع کند نتیجه تداخل این دو نوع دارو، خونریزی شدید است. بیمارانی که از بیخوابی رنج میبرند، دوز باالیی از داروهای خوابآور یا آرامبخش را مصرف میکنند. این داروها برای افـــــــراد مســــن، باعث خوابآلـــــودگی میشود که زمیـــــنخــــــــوردگی یا اتفاقاتی دیگر را در پیدارد یا در مواردی پزشک برای آنها مسکن از نوع مشتقات مرفین تجویز میکند و در حالیکه دچار یبوست شده اند، برای رفع مشکل خود اقدام به خوردن مقدار باالیی از قرصهای ملین انرژیزا میکنند، در نتیجه حجم باالیی از مواد معدنی بدن را از دست داده که منجر به ضعف و اتفاقات نا گوار دیگر میشود.

ـــــــروز رفتــــــــارهای ناهنــــــــجار و احتــــمال خودکشـــــــی: 

تحقیقات نشـــــــان میدهـــد مصرفزیــاد و خودســــــــرانه دارو احتمـال بروز خودکشـی را افزایــــــــش میدهد. این در حــــالی است کـه تا کنـــــــون تصـور میشـــــد تنها مصــرف خــــــودســـــرانه داروهــــای اعصـاب موجب بـروز ایـن رفتــــــارها در افــــــراد میشـود،امـا تحقیقـات اخیـر نشـان داده، مصـرف انواع داروهــــا میتوانـد عوارضی مانند بروز رفتارهای ناهنجار و خودکشـی را به دنبال داشته باشد. چنانـــــچه هرگونه دارویی به مقـدار زیـاد و بـدون تجویـز پزشـک مصرف شـود، میتوانـد منجـر به تغییـر رفتـار و بروز رفتارهـای ناهنجـار در افـراد شـود.

پوکی استخوان:

 نتایج تحقیقات نشان میدهد کــــــه مصــــــرف زیـــــــــــاد داروهای سوءهاضمه و ترشــــــی معده خطــــــر بروز پوکی استخوان را در پی دارد. افرادی که بهطور منظم برای مدت پنج سال از این داروها استــــفاده میکنند، ۴۴ درصد بیشتر در معرض خطر شکستگیهای استخوان لگن قرار دارند. این داروها ممــــــکن اســــت مانع از جذب کلســـــیم توســــــط بدن شـــــــود در حالی که جذب کلسیم برای داشتن استخوانهای سالم و محکم ضروری است. 

خونریزی دستگاه گوارش

یکی دیگر از مهمترین عوارض مصرف خودسرانه و زیاد داروهـــــــــای مسکن، خونریزی دستگاه گوارش است. افرادی که سن زیادی دارند و کسانی که به سایر ً باید با در بیماریها مبتال هستند، حتما نظر گرفتن عـــــوارض ناشی از مصـــــرف این داروها تحت نظر پزشک اقدام به استفاده از آنها کنند. عالوه بر این، مصــــرف همزمان مسکنها با داروهـــــــای دیــــــــــگر مانند داروهـــــــای ضـــــدانعقــــــادی، همچنــــــــــین دوز بالـــای مسکنها و مصرف همزمان چند مسکن با هم نیز میتواند احتمال روبهرو شدن با عوارض را افزایش دهد. دیکلوفنا ک همراه با آسپـــیرین میتواند احتمال بروز عـــــــــوارض گوارشی مانند خونریزی را افزایــــش دهد. لذا این داروها ً باید با داروهای کاهنده اسیدمعده حتما مانند امپرازول استفــــــاده شوند که البته این کار نیز باید زیر نظر پزشک معالج و با توجه به شرایط فرد انجام شود.