اقتصادآنلاین - شادی همایونی؛ در حالی مجلس درآمدهای دولت از محل صادرات نفت را افزایش داده که کارشناسان معتقدند در صورت عدم احیای برجام، تحقق رقم اولیه مورد نظر دولت نیز بعید به نظر می رسد.
اخبار رسیده از مذاکرات چنان اثری بر نمایندگان مجلس داشته که کار را تمام شده پنداشته و بر اساس توافق تصور شده، کلیات بودجه را تغییر دادند.
بودجه خارج شده از کمیسیون تلفیق تغییرات بسیاری دارد که یکی از مهمترین آنها خوشبینی نمایندگان به توافق و افزایش صادرات نفت متعاقب آن است.
در شرایطی که هرگونه تخمین درآمد نفتی برای سال آینده به عقیده تحلیلگران بازار نفت شجاعت می خواهد؛ نمایندگان با خوش خیالی، ۱۰۰ هزار میلیارد تومان دیگر بر درآمدها افزودند.
بر این اساس رقمی که در لایحه بودجه ۱۴۰۱ برای سقف منابع حاصل از صادرات نفت مندرج در ردیف ۲۱۰۱۰۱، میعانات گازی و خالص صادرات گاز مندرج در ردیف ۲۱۰۱۲ و منابع سه‌درصدی ردیف ۲۱۰۱۰۹ قانون بودجه ۳۸۱.۸ هزار میلیارد تومان تعیین شده بود؛ در کمیسیون تلفیق بودجه در مجلس شورای اسلامی، سقف منابع حاصل از صادرات نفت مندرج در ردیف ۲۱۰۱۰۱، میعانات گازی و خالص صادرات گاز مندرج در ردیف ۲۱۰۱۲ و منابع سه‌درصدی ردیف ۲۱۰۱۰۹ قانون بودجه ۴۸۴ هزار میلیارد تومان تعیین شده است.
این پیش بینی در حالی صورت می گیرد که هنوز مشخص نیست ایران در مذاکرات به توافقی دست پیدا می کند و آیا میزان صادرات طبق پیش بینی انجام خواهد شد یا خیر.
در حال حاضر و در حالت خوشبینانه ایران یک میلیون بشکه نفت در بازار خاکستری به فروش می رساند. یعنی از طریق واسطه ها و با تخفیف های فراوان یک میلیون بشکه نفت صادر می کند. بنابراین هرچند قیمت نفت سنگین ایران از سوی اوپک، ۸۵ دلار در بشکه ذکر می شود اما می دانیم که در شرایط تحریم ایران نمی تواند روی این رقم حساب زیادی باز کند و عددی بسیار کمتر از رقم مزبور دست ایران را می گیرد.
به این ترتیب در صورتی که ایران در مذاکرات نتواند به توافقی دست یابد و اگر تحریم ها برداشته نشود؛ تحقق درآمدهای نفتی پیش بینی شده بسیار دور از واقعیت خواهد بود و بودجه سال ۱۴۰۱ عملا به سندی غیرقابل استفاده و کاربرد تبدیل خواهد شد.
اظهار نظر درباره درآمد نفتی شجاعت می خواهد
رضا پدیدار عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی، صنایع و معادن ایران درباره میزان درآمد سال آینده گفت: نمی توان هیچ برآورد درستی از درآمد نفتی سال آینده داشت. ما هنوز در شرایط تحریمی هستیم و در این شرایط اظهارنظر در خصوص میزان درآمد نفتی نیاز به شجاعت دارد.
او تاکید کرد: در شرایط تحریمی که از طریق واسطه در بهترین شرایط حدود یک میلیون بشکه نفت می فروشیم آن هم با قیمت های تخفیف خورده نمی دانم چگونه می توان درآمدهای پیش بینی شده را محقق کرد.
پدیدار تاکید کرد: تنها اگر مذاکرات به نتیجه مطلوب برسد و توافقی حاصل شود می توان گفت به ارقام مصوب شده دست پیدا خواهیم کرد.
رشد قیمت خوش خیالی آورد؟
قیمت نفت در ماه های گذشته رکوردهای جدیدی ثبت کرد و بعد از هفت سال به ارقامی نزدیک ۱۰۰ دلار در بشکه نزدیک شد. افزایش مصرف نفت در نیمکره شمالی در فصل زمستان به دنبال رشد تقاضایی که پس از فروکش کردن نسبی شیوع کرونا ایجاد کرده بود؛ سبب پیشی گرفتن تقاضا از عرضه شد.
در ۲ سال گذشته کرونا مصرف نفت را به اندازه ای کاهش داد که سرمایه گذاری در صنایع بالادستی رو به نزول رفت و این اتفاق باعث شد در دوره اوج گیری دوباره تقاضا، عرضه به پای تقاضا نرسد و فاصله این دو رشد قیمت ها را نتیجه دهد.
در کنار این عامل تعیین کننده، جریانات سیاسی در جهان از جمله تنش و درگیری بین روسیه و اوکراین نیز بر بازار نفت سایه انداخت و پیش بینی هایی از رشد قیمت نفت تا ۱۲۰ دلار از سوی برخی تحلیلگران مطرح شد.
روند رو به رشد قیمت ها موضوعی است که بسیاری از مسئولان داخلی را نیز به رشد درآمدهای نفتی سال بعد خوش بین کرده است و گویا نمایندگان بر اساس همین خوش بینی ها، تصمیم به افزایش درآمدهای نفتی در بودجه سال بعد گرفته اند.
اما یک منبع مطلع در گفت و گو با اقتصاد آنلاین گفت: نمایندگان این نکته را در نظر نگرفته اند که در صورت برقرار ماندن تحریم ها، ایران ناچار است نفت خود را به بازارهای خاکستری و بسیار ارزان بفروشد. بنابراین به هیچ وجه درآمدهای مورد نظر محقق نخواهد شد.
قیمت نفت روی ۷۰ تا ۷۵ دلار می ایستد
پدیدار نیز با اشاره به اینکه میزان مصرف نفت خام ۹۶ میلیون بشکه در روز است گفت: گرچه میزان تولید نفت در جهان بیش رقم مصرف است اما نیاز کشورهای تولید کننده به نفت بیشتر شده و بخشی از نفت خام در کشورهای تولیدکننده مصرف می شود . به طور مثال در ایران یک زمانی با یک میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه تولید نیازمان کامل رفع می شد اما امروز با یک میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه نیز در مرز حرکت می کنیم.
او تاکید کرد: در ماه های آینده با گرم شدن نیمکره شمالی میزان مصرف نیز کاهش خواهد یافت و کاهش تقاضا همزمان با رشد تولید، قیمت ها را متعادل تر خواهد کرد بنابراین به نظر می رسد تعادل بین تولید و مصرف در چند ماه آینده برقرار خواهد شد و لذا قیمت به سطح ۷۰ تا ۷۵ دلار باز خواهد گشت.
بر این اساس در صورتی که قیمت نفت بازگشت به عقب تا ۷۰ دلار داشته باشد و ایران اگر همچنان در تحریم باشد؛ میزان درآمدهای نفتی با توجه به تخفیف هایی که ایران ناگزیر است به واسطه ها بدهد، وضعیت مطلوبی نخواهد داشت.
ایران ۲.۵ میلیون بشکه نفت تولید کرد
بر اساس آمار منابع ثانویه، مجموع تولید نفت ۱۳ کشور عضو سازمان اوپک در ماه ژانویه ۲۰۲۲ به ۲۷.۹۲ میلیون بشکه در روز رسید که نسبت به ماه قبل حدود ۶۴ هزار بشکه در روز افزایش یافت. سهم ایران با تولید ۲.۵ میلیون بشکه در روز در ماه مورد بررسی از کل تولید اوپک در این ماه، حدود ۸.۹ درصد است. در مقایسه با ژانویه ۲۰۲۰، تولید نفت ایران از افزایش ۴۰۵ هزاربشکه در روز در ژانویه سال جاری برخوردار است.
در مقایسه با ماه دسامبر ۲۰۲۱، بالاترین افزایش تولید در ماه مورد بررسی متعلق به کشورهای نیجریه (۸۱ هزاربشکه در روز)، عربستان سعودی (۵۴ هزاربشکه در روز)، امارات متحده عربی(۴۴ هزاربشکه در روز) و ایران (۲۱ هزار بشکه در روز)، است. از حیث میزان تولید نفت، ایران همچنان در رتبه پنجم بعد از کشورهای عربستان سعودی، عراق، امارات متحده عربی و کویت قرار دارد.
بالاترین قیمت نفت سنگین ایران طی دو سال اخیر مربوط به ماه مورد بررسی و حدود ۸۵.۶ دلار در هر بشکه بوده که نسبت به ماه قبل، حدود ۱۰.۹ دلار در هر بشکه (معادل ۱۴.۶ درصد) افزایش یافته است. در همین مدت متوسط بهای نفت سبد اوپک نیز با ۱۱ دلار در هر بشکه افزایش طی یک ماه، به ۸۵.۴۱ دلار در هر بشکه در ژانویه سال‌جاری رسید.
رضا پدیدار عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی، صنایع و معادن ایران در خصوص وضعیت بازار نفت گفت: به دنبال پاندمی کرونا در ۲ سال اخیر و کاهش مصرف، سرمایه گذاری در بخش بالادست صنایع نفتی کاهش پیدا کرد. در سال ۲۰۲۱ که مقداری از شیوع کرونا کاسته شد و فعالیت های تولیدی و سفرها تا حدودی از سر گرفته شد؛ تقاضا برای نفت افزایش یافت اما تولید با افتی که در سرمایه گذاری تجربه کرده بود از تقاضا عقب افتاد و یک فاصله ای بین تولید و مصرف اتفاق افتاد.
به گفته او در این دوره هرچند بخش قابل توجهی از ذخایر استراتژیک و تجاری نفت نیز مصرف شد اما باز هم تقاضا از عرضه جلوتر است و همین مساله قیمت نفت را متاثر کرده است.
پدیدار با بیان اینکه حذف ایران از بازارهای رسمی صادرات نفت به واسطه تحریم ها نیز بر این اتفاق اثر قابل توجهی داشته است. خاطرنشان کرد: در همین شرایط پیش بینی ها در خصوص افزایش تولید نفت در عربستان و عراق نیز در سطح مورد انتظار محقق نشد و عملا کشورهای عضو اوپک که مجموعا ۱۲ کشور را در بر می گیرد؛ قرار بود مجموع تولید خود را به حدود ۳۰ میلیون بشکه در روز ارتقا دهند که این اتفاق نیفتاد.
او اظهار کرد: قیمت نیز تابعی از عرضه و تقاضاست. بنابراین با رشد تقاضا و عدم توسعه عرضه همپای مصرف، رشد قیمت برای نفت اتفاق افتاد. عملا مسائلی همچون نابسامانی های سیاسی و اجتماعی در کشورهای جهان مانند درگیری بین روسیه و اوکراین در این بازار حاشیه ساز شده است. اما این عوامل جانبی نمی تواند نقش تعیین کننده ای در قیمت نفت داشته باشند.
پدیدار متذکر شد: در ماه های آینده با گرم شدن نیمکره شمالی میزان مصرف نیز کاهش خواهد یافت و کاهش تقاضا همزمان با رشد تولید، قیمت ها را متعادل تر خواهد کرد بنابراین به نظر می رسد تعادل بین تولید و مصرف در چند ماه آینده برقرار خواهد شد و لذا قیمت به سطح ۷۰ تا ۷۵ دلار باز خواهد گشت.
