اقتصادآنلاین - جواد هاشمی؛ هرچند قدمت حضور ایران در صنعت خودرو به چند دهه می‌رسد اما آنچه که در عمل رخ داده با ظرفیت‌هایی که در روزهای ابتدایی از آنها صحبت می‌شد، فاصله‌ای طولانی دارد. اگرچه ایران در سال‌های گذشته با وجود تحریم و فشارهای بین‌المللی توانست صنعت خودرو خود را سرپا نگه دارد و همچنان بخش مهمی از تقاضای داخلی از طریق تولید سخودروسازان ایرانی تامین می‌شود، اما چه در حوزه کیفیت محصولات، چه در زمینه سودآوری شرکت‌ها و چه در بازارهای بین‌المللی ایران با رقبای آسیایی خود فاصله‌ای بسیار بزرگ دارد.
زیان انباشته و بدهی گسترده خودروسازان، تولید خودروهای جدید با ضررهای قطعی، نبود محصولات ایرانی در بازارهای بین‌المللی و تیراژی بسیار پایین‌تر از کمپانی‌های مشهور و حتی تازه وارد، تنها بخشی از مشکلات کلانی است که صنعت خودرو ایران با آنها مواجه است. با این وجود اما امیرعلی امیری – کارشناس اقتصادی صنعت خودرو – معتقد است نه تنها نباید از ظرفیت‌های موجود در ایران ناامید شد که حتی در صورت استفاده درست از آنها می‌توان نام ایران را به عنوان قدرت اول منطقه‌ای این حوزه معرفی کرد.
او در گفت و با اقتصاد آنلاین به گوشه‌ای از ظرفیت‌های منحصر به فرد ایران در میان کشورهای منطقه اشاره کرد و افزود: برای آنکه بتوانیم نگاهی دقیق به جایگاه ایران در صنعت خودرو داشته باشیم باید چند عامل را بررسی کنیم. نخست منابع انسانی. ایران چه از نظر تعداد نیروی تحصیل کرده در این بخش و چه از نظر افراد با تجربه کار تخصصی خودرو در منطقه منحصر به فرد و حتی در جهان جز رتبه‌های برتر به شمار می‌رود، بسیاری از کشورها اساسا چنین ظرفیتی را ندارند.
این کارشناس خودرو ادامه داد: دومین شاخص مهم در این بخش، زیربناهای صنعتی ایران است. ما در طول دهه‌های گذشته جز تنها کشورهایی بوده‌ایم که توان زیرساختی خود را حفظ کرده و امکان بهره‌برداری از آنها را به وجود آورده‌ایم. عامل سوم ثروت زیرزمینی و ظرفیت‌هایی در حوزه انرژی و مواد معدنی است که باز هم ایران ذخایر بسیار غنی در این بخش دارد.
امیری با اشاره به وضعیت برخی رقبای منطقه‌ای ایران در حوزه اقتصاد، تشریح کرد: بسیاری از کشورهای منطقه، اساسا در این ساختار امکان نقش آفرینی ندارند. در میان اقتصادهای موجود ما باید به شرایط ترکیه و عربستان سعودی توجه کنیم. ترکیه از نظر زیربناهای صنعتی در سال‌های گذشته پیشرفت‌های قابل توجهی داشته است اما از نظر ذخایر گرانبهایی مانند نفت و گاز و مواد معدنی اساسا دستش خالی است. در مقابل، عربستان سعودی از نظر ذخایر یک کشور غنی به شمار می‌رود اما اساسا در حوزه زیرساخت‌ها هیچ پیشرفتی نداشته است.
او اضافه کرد: ایران تنها کشوری است که هم ذخایر قابل اتکا دارد و هم زیرساخت‌هایش قابل قبول است. از سوی دیگر از نظر نیروی انسانی متخصص و همچنین نیروی کار ارزان قیمت نیز توان رقابت با بسیاری از کشورها را خواهد داشت. فرض کنید یک کمپانی بزرگ برای تولید محصولات خود به ایران بیاید. ما از سوی می‌توانیم نیروی کار مناسب در اختیارش قرار دهیم و از سوی دیگر با سوبسیت هدفمند انرژی که تنها در اختیار ایران است، کاری کنیم که محصول نهایی این شرکت ارزان تر از رقبایش تمام شود. صرف همین اتفاق باعث می‌شود که شرکت‌های بزرگ برای حضور در ایران با یکدیگر وارد رقابتی بزرگ شوند که در نهایت به سود ماست.
این کارشناس صنعت خودرو با تاکید بر اینکه برای نقش آفرینی ایران در زنجیره تامین جهانی خودرو، باید نگاه کلان به این صنعت تغییر کند، بیان کرد: ما ۴۰ سال است که به دنبال تولید و عرضه برند خود هستیم اما توجه نمی‌کنیم که در چنین بازاری از یک طرف با شرکت‌های بزرگ و غول‌های خودرو باید رقابت کنیم و از سوی دیگر حضور در این بازارها به نگاه عمیقی احتیاج دارد که ما نداریم. جایی مرسدس و فولکس و تویوتا برای سال‌های طولانی در آن حضور داشته‌اند، برای شرکت‌های ایرانی جایی بسیار دشوار برای رقابت است.
امیری ادامه داد: مزیت نسبی ما در کوتاه مدت ورود به عرصه تولید قطعات نیمه ساخته و پر اهمیت در زنجیره تولید است تا جایی که بتوانیم بگوییم که درصدی از محصول نهایی تولید شده، در خاک ایران و از سوی شرکت‌های ایرانی تولید شده است. در چنین بستری می‌توان سودی کلان از یک بازار بزرگ را نصیب کشور کرد و پس از آن با حضور در بازارهای جدید، نام ایران را مطرح کرد. پس از چند سال از آغاز چنین روندی، شرکت‌های ایرانی در بازارهای جهانی حرف‌های زیادی برای گفتن خواهند داشت و ما آماده رقابت با دیگر کمپانی‌ها می‌شویم.
وی در پاسخ به این سوال که آیا در شرایط تحریم، اساسا امکان مشارکت اینچنینی برای شرکت‌های ایرانی وجود دارد، توضیح داد: تمام این صحبت‌ها و مقدمات به شرط آن است که ما تحریم‌ها را کنار بزنیم و اف‌ای تی اف را امضا کنیم. ثبات برای سرمایه‌گذاران بیشترین اهمیت را دارد و این ثبات تنها زیرسایه لغو تحریم‌ها و پیوستن به اقتصاد جهانی ممکن خواهد شد. اگر از ظرفیت یا پیشرفتی صحبت می‌شود، اهمیت دارد که تصمیم گیران کشور شرایط را به شکل دقیق در نظر داشته باشند و ضمن حفظ حقوق و تاکید برای خواسته‌های کشور، مقدمات لغو تحریم‌ها و حضور در عرصه‌های بین‌المللی را فراهم کنند.
امیری خاطرنشان کرد: اگر اقتصاد ایران بدون محدودیت در عرصه‌های بین‌المللی فعال شود، ظرفیت‌ها بالقوه و بالفعل ما آنقدر زیاد است که هیچ یک از کشورهای منطقه توان رقابت با ایران را نخواهند داشت. از این رو نگاه کلان به آینده صنعت خودرو می‌تواند کاملا مثبت و روشن باشد اما به شرط آنکه مقدمات مهم فراهم شوند و ما در تصمیماتی که برای صنعت خودرو می‌گیریم، ضمن درک دقیق واقعیت‌ها، راه را برای پیشرفت و توسعه هموار کنیم.
