ریسک بازار چیست و انواع آن کدام اند؟

​ریسک بازار را نمی توان از طریق تنوع‌بخشی حذف کرد.

ریسک خاص یا ریسک غیر نظام‌مند شامل عملکرد اوراق بهادار خاصی می‌شود و ممکن است از طریق تنوع‌بخشی کاهش یابد.

ریسک بازار ممکن است به دلیل تغییرات نرخ بهره، نرخ مبادله ارز، رویدادهای جغرافیایی سیاسی یا رکود ایجاد شود.

آشنایی با ریسک بازار

ریسک بازار و ریسک خاص (غیر نظام‌مند) دو دسته اصلی ریسک سرمایه گذاری را تشکیل می دهند. ریسک بازار که «ریسک نظام‌مند» نیز نامیده می‌شود، از طریق تنوع‌بخشی قابل حذف نیست، اگرچه می‌توان آن را به روش‌های دیگری پوشش داد. منابع ریسک بازار عبارتند از رکود، آشفتگی سیاسی، تغییر نرخ بهره، بلایای طبیعی و حملات تروریستی. ریسک نظام‌مند یا بازار معمولا کل بازار را به طور هم‌زمان تحت تأثیر قرار می‌دهد.

این ریسک را می توان با ریسک غیرنظام‌مند که منحصر به یک شرکت یا صنعت خاص است، مقایسه کرد. در زمینه سبد سرمایه گذاری، ریسک غیر نظام‌مند را که همچنین به عنوان «ریسک خاص»، «ریسک قابل توزیع» یا «ریسک باقیمانده» نیز شناخته می شود می توان از طریق تنوع‌بخشی کاهش داد.

ریسک بازار به دلیل تغییرات قیمت ایجاد می‌شود. انحراف معیار تغییرات قیمت سهام، نرخ مبادله ارز یا قیمت کالاها به عنوان نوسان قیمت شناخته می شود. نوسانات به صورت سالانه رتبه بندی می شود و ممکن است به صورت یک عدد مطلق مانند 10 دلار، یا درصدی از مقدار اولیه مانند 10٪ بیان شود.

ملاحظات ویژه

کمیسیون بورس و اوراق بهادار (SEC) شرکت های سهامی عام در ایالات متحده را ملزم به افشای نحوه ارتباط بهره وری و نتایج عملکرد خود با عملکرد بازارهای مالی می‌سازد. این الزام به منظور توصیف دقیق میزان تاثیرپذیری شرکت‌ها از ریسک مالی تعیین شده است. برای مثال، شرکتی که امکان سرمایه‌گذاری در بازارهای مشتقات یا قراردادهای آتی نرخ مبادله ارز خارجی را فراهم می‌کند، ممکن است بیشتر از شرکت‌هایی که امکان انجام این نوع سرمایه‌گذاری‌ها را ارائه نمی‌کنند، از ریسک مالی تاثیر بپذیرد. این اطلاعات به سرمایه گذاران و معامله گران کمک می کنند تا بر اساس قوانین مدیریت ریسک خود تصمیم بگیرند.

انواع دیگر ریسک

برخلاف ریسک کلی بازار، ریسک خاص یا «ریسک غیرنظام‌مند» مستقیماً با عملکرد یک نوع اوراق بهادار خاص مرتبط است و می توان از طریق تنوع‌بخشی به سبد سرمایه گذاری خود را در برابر آن محافظت کرد. مثالی از ریسک غیرنظام‌مند شرکتی است که اعلام ورشکستگی می‌کند و در نتیجه سهام آن برای سرمایه‌گذاران بی‌ارزش می‌شود.

رایج ترین انواع ریسک های بازار عبارتند از ریسک نرخ بهره، ریسک سهام، ریسک ارز و ریسک کالا.

ریسک نرخ بهره نوساناتی را پوشش می دهد که ممکن است با نوسانات نرخ بهره ناشی از عوامل بنیادینی مانند اعلامیه های بانک مرکزی در زمینه تغییر سیاست پولی همراه باشند. این ریسک بیشتر به سرمایه گذاری در اوراق بهادار با درآمد ثابت، مانند اوراق قرضه مرتبط است.

ریسک سهام، ریسکی است که در تغییر قیمت سرمایه‌گذاری‌های سهامی وجود دارد.

ریسک کالا تغییرات قیمت کالاهایی مانند نفت خام و ذرت را پوشش می دهد.

ریسک ارز یا ریسک نرخ مبادله ارز از تغییر ارزش یک ارز نسبت به ارز دیگر ناشی می شود. سرمایه‌گذاران یا شرکت‌هایی که دارایی‌هایی در کشور دیگری دارند در معرض ریسک ارز قرار دارند.

سرمایه گذاران می توانند از استراتژی های پوشش ریسک برای محافظت خود در برابر نوسانات و ریسک بازار استفاده کنند. سرمایه گذاران با هدف قرار دادن اوراق بهادار خاص می توانند قراردادهای اختیار فروش را برای محافظت خود در برابر حرکت نزولی خریداری کنند و سرمایه گذارانی که می خواهند ریسک سبد بزرگی از سهام را پوشش دهند، می توانند از قراردادهای اختیار معامله شاخص استفاده کنند.

اندازه گیری ریسک بازار

سرمایه گذاران و تحلیلگران برای اندازه گیری ریسک بازار از روش ارزش در معرض خطر (VaR) استفاده می کنند. مدل‌سازی ارزش در معرض خطر نوعی روش مدیریت ریسک آماری است که زیان احتمالی سهام یا سبد سرمایه‌گذاری و همچنین احتمال وقوع آن زیان بالقوه را اندازه‌گیری می‌کند. در حالی که روش ارزش در خطر کاملا شناخته شده است و به طور گسترده استفاده می‌شود، به مفروضات خاصی نیاز دارد که دقت آن را محدود می‌سازد. به عنوان مثال، در این مدل چنین فرض می‌شود که ترکیب و محتوای سبدهای سرمایه‌گذاری در حال بررسی در طول یک دوره مشخص بدون تغییر باقی می‌ماند. اگرچه این مسئله ممکن است برای افق های زمانی کوتاه مدت قابل قبول باشد، اما ممکن است دقت اندازه‌گیری آن برای سرمایه گذاری های بلند مدت‌تر کاهش پیدا کند.

بتا نیز معیار ریسک مهم دیگری در این زمینه است، زیرا نوسان یا ریسک بازار یک اوراق بهادار یا سبد سرمایه‌گذاری را در مقایسه با کل بازار اندازه گیری می کند. این معیار در مدل قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای (CAPM) برای محاسبه بازده مورد انتظار یک دارایی استفاده می شود.

تفاوت بین ریسک بازار و ریسک خاص چیست؟

ریسک بازار و ریسک خاص دو دسته اصلی ریسک سرمایه گذاری را تشکیل می دهند. ریسک بازار که «ریسک نظام‌مند» نیز نامیده می‌شود، از طریق تنوع‌بخشی قابل حذف نیست، اگرچه می‌توان آن را به روش‌های دیگری پوشش داد و همزمان بر کل بازار تأثیر می‌گذارد. در مقابل، ریسک خاص برای یک شرکت یا صنعت خاص منحصر به فرد است. ریسک خاص که به عنوان «ریسک غیر نظام‌مند»، «ریسک توزیع‌پذیر» یا «ریسک باقیمانده» نیز شناخته می شود، ممکن است از طریق تنوع بخشی کاهش یابد.

برخی از انواع ریسک بازار چیستند؟

رایج ترین انواع ریسک بازار شامل ریسک نرخ بهره، ریسک سهام، ریسک کالا و ریسک ارز هستند. ریسک نرخ بهره نوساناتی را که ممکن است همراه با نوسانات نرخ بهره ایجاد شوند پوشش می دهد و بیشتر به سرمایه گذاری در اوراق بهادار با درآمد ثابت مرتبط است. ریسک سهام، ریسکی است که در تغییر قیمت‌های سرمایه‌گذاری سهامی وجود دارد و ریسک کالا تغییرات قیمت‌های کالاهایی مانند نفت خام و ذرت را پوشش می‌دهد. ریسک ارز یا ریسک نرخ مبادله ارز از تغییر ارزش یک ارز نسبت به ارز دیگر ناشی می شود. این ریسک ممکن است سرمایه‌گذارانی را که دارایی‌هایی در کشورهای دیگر دارند، تحت تاثیر قرار دهد.

ریسک بازار چگونه اندازه گیری می شود؟

یکی از معیارهای پرکاربرد برای ارزیابی ریسک بازار، روش ارزش در معرض خطر (VaR) است. مدل‌سازی ارزش در معرض خطر یک روش مدیریت ریسک آماری است که زیان احتمالی سهام یا سبد سرمایه‌گذاری و همچنین احتمال وقوع آن زیان بالقوه را اندازه‌گیری می‌کند. در حالی که روش ارزش در معرض خطر کاملا شناخته شده است، به مفروضات خاصی نیاز دارد که دقت آن را محدود می‌سازند. بتا یکی دیگر از معیارهای ریسک مهم است، زیرا نوسان یا ریسک بازاری یک نوع اوراق بهادار یا سبد سرمایه‌گذاری خاص را در مقایسه با کل بازار اندازه گیری می کند. این معیار در مدل قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای (CAPM) برای محاسبه بازده مورد انتظار دارایی‌ها استفاده می شود.