چه آینده‌ای در انتظار "بورس" است؟

یک کارشناس ارشد بازار سرمایه معتقد است: «اگر بورس بخواهد بر همین منوال ادامه دهد این عدد به حدود 20 درصد افت سالیانه خواهد رسید.» امسال سال خوبی برای بورس نبود، از طرفی به نتیجه نرسیدن مذاکرات هسته ای شوکی را به سرمایه گذاران وارد کرد و از طرفی دیگر کاهش قیمت نفت بسیاری از شرکت های درون بازار را به ضرر رساند. بازارهای موازی بورس هم حال و روز خوبی نداشتند. تنها در ماه بهمن سرمایه گذاران بازار ارز 2.1 درصد و فعالان بازار سکه 4.5 درصد ضرر کردند. با این حساب می گویند شاید سال آینده سال بدی برای بورس نباشد. احتمال کاهش نرخ سود سپرده بانکی و همچنین نامناسب بودن بازارهای موازی برای سرمایه گذاری شاید بتواند شرایط خوبی را برای رشد بورس به وجود بیاورد. در این میان نباید هم از تاثیرات نتیجه مذاکرات هسته ای که مهم ترین عامل تاثیرگذار بر بازار سهام است غافل بود. حمید میرمعینی کارشناس بازار سهام گفت: «شاخص بازار سهام از ابتدای سال تا به امروز 18 درصد افت کرده است. اما این 18 درصد فقط زیان خود شاخص است.» وی توضیح داد: «سرمایه گذارانی که به طور میانگین بر روی شاخص سرمایه گذاری کرده باشند به این میزان ضرر کرده اند اما عمدتا این شاخص به دلیل آن که شاخص گویایی از عملکرد خود بازار نیست، می توان گفت سرمایه گذاران بیش از این مقدار متحمل ضرر و زیان شده اند.» میرمعینی افزود: «حال اگر بخواهیم شاخص را مبنا قرار دهیم، به میزان عدم النفعی که سرمایه اگر در بورس سرمایه گذاری نمی شد متحمل شده با حساب سود بدون ریسک در سپرده گذاری برابر با 20 دردصد است.» وی ادامه داد: «یعنی روی هم رفته 38 درصد زیان. زیرا علاوه بر افت سرمایه نبود سود 20 درصدی، عدم النفع آن بوده است.» میرمعینی تاکید کرد: «البته این میزان در صنایع مختلف متفاوت است. در برخی بیشتر بوده و شاید هم کمتر. اما اگر مجموعا شاخص را ملاک تعیین کننده قرار دهیم (که ملاک گویایی هم برای ارزیابی عملکرد سرمایه گذاری ها نیست) هر سرمایه گذار 38 درصد تا به امروز ضرر کرده است.» وی عوامل گوناگونی را برای روند رو به افت امسال بازار نام برد و گفت: «از همه مهمتر عامل سیاسی است و بعد کاهش قیمت نفت. به علاوه این که خود شرکت ها به دلیل آن که اقتصاد وارد فاز رکودی شده بود سودهایشان سودهای رشدی ای نبود.» این تحلیلگر اقتصادی افزود: «برای سال آینده عمده شرکت ها که الان سودهای پیش بینی شده را گفته اند محافظه کارانه عمل کرده اند.» میر معینی به خروج غیر حرفه ای ها از بازار اشاره کرد و گفت: «پس از بالا گرفن تنش ها غیر حرفه ای ها از بازار خارج شدند و حرفه ای ها هم دیگر با این قیمت های پایین دست به فروش سهم هایشان نمی زنند.» وی ادامه داد: «از آن موقع تقریبا بازار روند مثبتی داشته و با توجه به اینکه قیمت نفت هم روند رو به رشدی را پی گرفته و کف قیمت را پشت سر گذاشته شرایط مساعدتری بر بازار حاکم است.» این کارشناس بازار سرمایه با تاکید بر آنکه عمده مسئله بازار، نگاه به مذاکرات هسته ای است اظهار کرد: «در صورتی که مذاکرات به نتایج قابل قبولی دست یابد، بازار سرمایه پتانسیل این را دارد که با بازده چندین ماهه مثلا در حدود دو ماه تا سه ماه، تمام ضررها را جبران کند.» وی تصریح کرد: «اما ما در سال 94 به دلیل سال سخت اقتصادی و قیمت پایین نفت نباید انتظار تحول خارق العاده ای از اقتصاد داشته باشیم.» وی با تاکید بر اینکه نباید بگذاریم بازار دوباره دچار هیجان شدید شود، گفت مسئولیت جلوگیری از ورود بازار به قیمت هایی حبابی بر عهده سرمیاه گذاران و متولیان است. این کارشناس بازار بورس توضیح داد: «متولیان باید برای حالت هایی که بازار دچار هیجان یا وحشت می شود سناریو داشته باشند. اگر بازار رویکرد مثبت داشته باشد باید از الان متولیان بازار سرمایه خودشان را آماده کنند که زیاد بازار دچار هیجان کاذب نشود و مانند دوره های قبل حباب تشکیل نشود.» وی افزود: «رشد بازار باید منطقی باشد. اگر بخواهد خیلی سریع پیش برود و شیب رشد خیلی زیاد شود با همان شیب هم احتمال برگشت وجود دارد و ریسک بازار را افزایش می دهد.» تاثیر کاهش نرخ سود بانکی بر بازار میرمعینی در خصوص احتمال کاهش نرخ سود سپرده بانکی در سال آینده گفت: «موافق نیستم که نرخ سپرده بانکی کاهش می یابد. زیرا کاهش و یا افزایش این نرخ تابعی از شرایط اقتصادی است. در شرایط اقتصادی نامناسب یا شرایطی که آمادگی جهش تورم را دارد، نمی توانیم انتظار کاهش نرخ سود بانکی را داشته باشیم. این عامل در افزایش قیمت ها غیر قابل کنترل خواهد بود.» وی اظهار کرد: «به علاوه که بازارهای موازی در صورتی که نرخ سود بانکی کاهش پیدا کند به سرعت رشد می کنند و جایی برای رشد بازار سرمایه ای که می تواند به صورت بنیادی تحولات بنیادی را ایجاد کند باقی نمی گذارند.» بنا به گفته این کارشناس بازار بورس؛ "باید به صورت منطقی و حساب شده برنامه کاهش نرخ سود بانکی اعمال شود. به نظر نمی رسد که دولت این کار را بی مهابا انجام دهد. زیرا رشد شدید سایر بازارها را تقویت می کند." وی در پاسخ به این سوال که با وضعیت بد بورس چگونه می توان پول های سرگردان یا بلوکه شده در بانک را به بازار آورد گفت: «باید بر روند رشد شاخص اعنماد سازی شود.» میرمعینی افزود: «مسئولین جدید بازار سرمایه تغییرات کوچکی در جهت واقعی تر کردن بحث معاملات و شاخص بازار انجام داده اند. برداشتن یا کاهش حجم مبنا در معاملات سهام شرکت ها اتفاق خوبی بود که در هفته گذشته افتاد.» وی ادامه داد: «ما انتظار داریم که به مرور زمان باقی محدودیت هایی که وجود دارد از جمله محدویت حد نوسان هم ملایم تر برداشته شود که بتواند عمق بازار را به صورت واقعی در معاملات نشان دهد. خود شاخص هم نماگر مناسبی از عملکرد بازار سرمایه باشد.» آینده بازار وی در خصوص آینده بازار سرمایه گفت: «با این حال علی رغم این تغییرات کوچک، تا الان سند استراتژیکی برای بازار داده نشده است. با آنکه مسئولین جدید بازار سرمایه، نشست های خوب و کارشناسی ای با فعالان مختلف بازار برگزار کرده اند اما هنوز خروجی ای تحت عنوان برنامه توسعه و یا وضعیت سال آینده بیرون نیامده است.» این تحلیلگر بازار ادامه داد: «در کل به نظر می آید که با برنامه و اعتماد سازی برای سرمایه گذاران و این اطمینان که می توانند بازده ای بالاتر از باقی بازارهای داشته باشند پول های سرگردان یا بلوکه شده به بازار باز خواهد گشت. اما باید این اطمینان سوددهی به جای ضرر در بازار وجود داشته باشد تا الان این اتفاق نیافتاده است. هم باید نظر مسئولین اقتصادی جلب شود و هم نظر سرمایه گذاران.» میرمعینی در خصوص وضعیت بازار در آخرین ماه سال گفت: «قیمت ها به نقطه ای رسیده است که فروشنده ها کاهش پیدا کرده اند. مگر اینکه نیاز ضروری به وجوه نقد وجود داشه باشد که در این قیمت ها سهمی فروخته شود.» وی ادامه داد: «با توجه به جذابیت قیمتی به وجود آمده، نشانه هایی هم از ورود خریداران در بعضی سهام ها دیده شده است. با این حال علی رغم آنکه پیش بینی شرکت ها از سود آینده خوب نبود اما به نظر نمی آید که شاخص خیلی پایین تر از عدد کنونی برود. زیرا تمام این عوامل اثرات خودش را قبلا در قیمت ها گذاشته و به نظر نمی آید که بیشتر از این قیمت ها کاهش پیدا کند.» به گفته این کارشناس بازار اگر از این به بعد اخبار خوب سیاسی و اقتصادی متناسب با برنامه های درست دولت و متولیان به بازار برسد، جایگاه بازار مشخص تر خواهد شد. به گفته وی جایگاه بازار سرمایه ما اینجا نیست و باید جایگاه مترقی تری در این نظام اقتصادی داشته باشد کما اینکه در تمام کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته و حتی کشورهای منطقه بازار سرمایه بسیار نقش جدی تری در اقتصاد ایفا می کند.