خشکی زانوها ها هنگام صبح؛ از دلیل تا درمان
زانو بزرگ‌ترین مفصل در کل بدن انسان و یکی از مفاصلی است که بیشترین فشار را متحمل می‌شود. بیشتر افراد، صرف‌نظر از سن، خشکی و سفتی زانو را تجربه می‌کنند و علائم درد و ناراحتی را در صبح در برخی از برهه‌های زندگی خود تجربه می‌کنند.
خشکی و درد صبحگاهی زانوهام از چیه؟
به گزارش اقتصاد آنلاین، در حقیقت، خشکی زانو، یک سوم مشکلات و شکایات اسکلتی عضلانی برای مراجعه به پزشکان را دربر می‌گیرد. عوامل زیادی می‌توانند باعث ایجاد خشکی در زانو شوند، اما آرتروز زانو به عنوان دلیل اصلی خشکی صبحگاهی زانو شناخته می‌شود. این بیماری، شامل انواع دژنراتیو (تحلیل رونده) آرتروز، مانند استئورآرتریت تا انواع التهابی آرتروز، مانند روماتیسم مفصلی (روماتوئید) یا نقرس. هر یک از این مشکلات دلایل، علائم و گزینه‌های درمانی خاص خود را دارد.
اگر احساس خشکی در مفصل زانوها بیش از یک هفته طول بکشد، باید برای درمان آن به پزشک مراجعه شود. فیزیوتراپی، درمان دستی و حرکات ورزشی در رفع علائم خشکی زانو تأثیر زیادی دارند.
علت خشکی صبحگاهی زانوها
خشکی زانو به دلیل التهاب یا آسیب‌دیدگی به اجزای زانو اتفاق می‌افتد. خشکی و سفت شدن زانو همیشه نتیجه‌ی یک مشکل زمینه‌ای است و همیشه باید توسط پزشک مشاهده و بررسی شود. خشکی و سفتی زانو در صبح ممکن است در نتیجه موارد زیر باشد.
آرتروز
آرتریت (التهاب و ورم مفاصل) یا آرتروز یک اصطلاح عمومی برای شرایط متعددی است که باعث التهاب دردناک و خشکی استخوان‌ها و مفاصل زانو می‌شود. آرتروز می‌تواند بر استخوان‌ها و نواحی پر از مایع زانو تأثیر بگذارد و باعث تحریک قابل توجهی شود که می‌تواند باعث خشکی، ناراحتی و درد مزمن صبحگاهی شود. انواع آرتریت یا التهاب مفاصل زانو که باعث خشکی صبحگاهی زانو می‌باشد به شرح زیر است:
آرتروز
آرتروز یا استئوآرتریت زانو یکی از دلایل اصلی خشکی زانو است. این بیماری بیشتر در اثر سایش و پارگی مفاصل زانو به وجود می‌آید و مربوط به سن و فعالیت می‌باشد. استئوآرتریت یا آرتروز زانو نیز ممکن است به دلیل صدمات قبلی زانو و همچنین ناهنجاری‌های موجود از قبل باشد. این وضعیت اغلب افراد بالای ۵۰ سال را تحت تأثیر قرار می‌دهد اما با داشتن شیوه‌ی زندگی بیش‌ازحد فعال و پرتحرک، حتی افراد جوان نیز ممکن است به این مشکل مبتلا شوند.
روماتیسم و سایر آرتروزهای التهابی
روماتیسم مفصلی یکی دیگر از انواع آرتروز می‌باشد که بیماران دچار این عارضه، از خشکی صبحگاهی زانوهایشان رنج می‌برند.
برخلاف سایر اشکال آرتریت و التهاب مفاصل، آرتریت روماتوئید (روماتیسم مفصلی) زانو، یک بیماری خود ایمنی سیستمیک است که در اثر ساییدگی و پارگی متداول در مفصل ایجاد نمی‌شود. این حالت معمولاً به صورت متقارن روی مفاصل تأثیر میگذارد. روماتیسم مفصلی باعث تخریب غضروف مفصلی یا مفصل می‌شود. همچنین می‌تواند بر بافتی که مفصل را احاطه کرده و آن را نرم و روان میکند، تأثیر بگذارد. اگر سطح مفصل و غضروف روان نباشد، می‌توانند شروع به ساییده شدن روی هم و در نتیجه باعث فرسایش آن‌ها شود.
نقرس و سایر بیماری‌های ناشی از ذرات کریستالی
این بیماری در اثر وجود انواع مختلف ذرات کریستالی در داخل مفاصل ایجاد می‌شود. بلورهای اسید اوریک، باعث ایجاد نقرس میشوند، در حالی که ذرات بلوری پیرو فسفات کلسیم باعث ایجاد شبه نقرس میشوند. این ذرات کریستالی مسئول درد، خشکی، تورم و التهاب مفاصل از جمله مفاصل زانو، مچ پا و کف پا هستند.
با مصرف داروهای خاصی میتوان حملات حاد را کنترل کرد و رژیم‌های غذایی نیز ممکن است به این عارضه کمک کنند. در مواردی که مفصل زانو به شدن آسیب‌دیده است، عمل جراحی تعویض کامل مفصل زانو اغلب می‌تواند برای مدت طولانی فرد را از درد و ناراحتی رهایی بخشد.
عفونت
التهاب در زانو که به دلیل عفونت باشد، بسیار نادر است اما می‌تواند زمانی که باکتری‌ها از طریق یک بریدگی وارد زانو شوند رخ دهد. در این شرایط بورسای مملو از مایع و کپسول مفصلی می‌توانند آلوده و ملتهب شوند. گاهی اوقات، تشخیص علت خشکی در زانوی عفونی شده نیز دشوار است، زیرا این علت معمولاً بیشتر با درد تشدید شوند همراه است که باعث می‌شود حتی حرکات ظریف و ریز زانو نیز غیرقابل تحمل شود.
آسیب‌دیدگی مینیسک زانو
آسیب‌دیدگی مینیسک زانو اغلب همراه با صدمه دیگری به زانو اتفاق می‌افتد، بخصوص در صورت وجود هرگونه حرکت پر فشار، پیچ‌خوردگی شدید یا ضربه مستقیم مانند برخورد به یک جسم سخت. در افراد مسن، اگر غضروف مفصل زانو به دلیل بالا رفتن سن نازک و فرسوده شده باشد، ممکن است در حین انجام فعالیت طبیعی دچار پارگی مینیسک زانو شوند. علائم این آسیب‌دیدگی شامل درد، خشکی صبحگاهی و تورم است. در این شرایط زانو به‌راحتی درست کار نمی‌کند و ممکن است گیر کند، قفل شود یا خالی شود.
علل دیگر
در برخی از شرایط از جمله موارد زیر، خشکی زانوها ممکن است برای فرد احساس ناراحتی ایجاد کند:
شکستگی: یک شکستگی می‌تواند شامل یک استخوان شکسته باشد. شکستگی‌های پاتلا (کشکک زانو) شایع‌ترین موارد شکستگی هستند و معمولاً در نتیجه‌ی ضربات مستقیم و سخت یا افتادن به ویژه در بیماران مسن‌تر است. علاوه بر مشکل حرکتی در شکستگی زانو، بیمار احساس خشکی مفصل زانو را نیز تجربه میکند.
کشیدگی بیش‌ازحد عضلات و رباط‌ها: در موارد نادری، کشیدگی عضلات زانو و به تأخیر انداختن درمان منجر به خشکی مفصل زانو می‌شود. هر یک از چهار رباط‌های زانو ممکن است در فعالیت‌هایی که باعث خم شدن، پیچ‌خوردگی، حرکت ناگهانی یا ضربه مستقیم میشوند، دچار کشیدگی بیش‌ازحد و در نتیجه آسیب‌دیدگی گردند. ورزش‌هایی که غالباً با کشیدگی رباط‌های زانو همراه هستند شامل فوتبال، اسکی و راگبی می‌باشند.
آسیب‌های ناشی از ورزش: ماهیچه‌هایی که بدون تهویه مناسب و کشش مناسب کار می‌کنند می‌توانند سفت و ضعیف شوند. این عارضه می‌تواند تمام قسمت‌های پا از جمله زانو را خشک کند.
وضعیت قرارگیری بدن: ورزش می‌تواند علائم سفتی و خشکی زانو را ایجاد کند، اما کم‌تحرک بودن نیز می‌تواند منجر به خشکی مفاصل شود. شرایطی مانند پروازهای طولانی یا کارهای پشت میزی که در آن‌ها فرد برای مدت زمانی طولانی بی‌تحرک و در حالت نشسته است، می‌توانند منجر به خشکی زانوها شود.
علائم متداول خشکی زانو
صرف‌نظر از علت، ممکن است علاوه بر علائم خشکی صبحگاه زانوها، علائم دیگری را نیز تجربه کنید:
درد
تورم
ایجاد مایع در مفصل (آب آوردن زانو)
قرمزی یا گرمی ناحیه در هنگام لمس آن
عدم تحمل وزن خود بر روی زانو
احساس ناپایداری: یا “خالی کردن” زانو
صدا دادن زانو در هنگام حرکت
ناهنجاری قابل مشاهده‌ای در فرم و حالت زانوها
اگر متوجه خشکی در زانو و هر یک از این علائم همراه بالا شدید، سریعاً به پزشک متخصص مراجعه کنید.
درمان
پس از تشخیص علت خشکی صبحگاهی زانو با انجام معاینات فیزیکی، مشاهده علائم و عکس‌برداری از مفصل زانو، روشهای درمانی زیر توسط متخصص زانو برای بیمار توصیه می‌شود. شدت خشکی و آسیب مفصل زانو در کوتاه یا طولانی شدن فرایند درمان اثر میگذارد:
درمان دارویی
داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) بدون نسخه‌یا قابل تهیه فقط با نسخه‌ی پزشک، یکی از اصلی‌ترین داروها برای کمک به موارد خشکی زانو به دلیل درمان آرتروز هستند.
درمان‌های دیگری نیز برای کمک به تسکین درد زانو، خشکی و تورم موجود می‌باشند، از جمله مسکن‌هایی نظیر استامینوفن و تزریق کورتیکواستروئیدها و اسید هیالورونیک در مفاصل. اگرچه در حال حاضر تزریق کورتیکواستروئید اغلب انجام می‌شود، اما اثرات طولانی مدت آن‌ها هنوز در دست بررسی است. استفاده از گرما و سرما درمانی نیز می‌تواند به تسکین علائم کمک کند. گرمای همراه با رطوبت را میتوان برای خشکی مفصل زانو و یخ درمانی را برای کاهش درد مفاصل و تورم امتحان کرد. فقط حتماً با پزشک خود همکاری کنید تا بهترین راهکارهای درمانی را برای شما در نظر بگیرد.
فیزیوتراپی
خوشبختانه، اشکال زیادی از درمان‌های فیزیوتراپی وجود دارد که می‌تواند علائم خشکی زانو را برطرف کنند، در نتیجه درد شما را تسکین داده و دامنه حرکتی شما را گسترش میدهند. متخصصین فیزیوتراپی کار خود را با ارزیابی دقیق وضعیت شما شروع می‌کنند. این شامل بررسی وضعیت سلامت عمومی شما، فعالیت‌های روزانه و ماهیت علائم شما می‌باشد. ارزیابی خود مفصل و توانایی حرکتی آن نیز بخش مهمی از روند ارزیابی شما خواهد بود، زیرا با این کار میتوان دقیقاً مشکل اساسی و زمینه‌ای را مشخص کرد. این تشخیص منجر به توصیه انواع خاص و مناسبی از درمان خواهد شد، مانند:
تمرینات کششی. تمرینات و حرکات کششی، به عضلات آسیب‌دیده و بافت‌های پیوندی کمک میکند تا به طول و دامنه حرکت قبلی خود برگردند. این تمرینات همچنین برای سفت‌تر شدن مفاصل آرتریتی (دچار التهاب) نیز مفید است.
تکنیک‌های موبیلیزاسیون مفصل– تکنیک‌های موبیلیزاسیون مفصل می‌تواند به بهبود دامنه‌ی حرکتی زانو بدون درد و افزایش عملکرد شما کمک کند. همچنین با استفاده از این تکنیک‌های دستی، ممکن است از برای برطرف شدن بافت زخم داخلی استفاده کنید، این بافت زخم می‌تواند بر اثر آسیب‌های قدیمی ایجاد شود و باعث ایجاد خشکی مزمن شود.
عصا و بریس‌های زانو (زانوبند طبی) می‌توانند در کاهش خشکی و درد مفاصل ناشی از آرتروز مفصلی زانو و بهبود عملکرد آن نقش داشته باشند. یک دوره زمانی وجود دارد که در آن درد زانو ناتوان کننده است اما زمان مناسبی برای جراحی نیست، بنابراین در این زمان، دستگاه‌های کمکی می‌توانند به کاهش و کنترل علائم کمک کنند.
مدالیتههای فیزیوتراپی: علاوه بر حرکات کششی، درمان دستی و ماساژ، استفاده از مدالیتههای فیزیوتراپی در کاهش شدت درد و خشکی مفصل زانو مؤثر است. بر اساس نیاز بیمار و یا علت خشکی زانو، متخصص فیزیوتراپی ممکن است از یک یا چند دستگاه فیزیوتراپی برای بیمار استفاده کند. از رایجترین مدالیتههای فیزیوتراپی برای خشکی زانو، میتوان به روش های شاک ویو تراپی و تحریک الکتریکی عصبهای زانو (TENS) اشاره کرد. تمامی این روشها در مطب انجام می‌شود. تعداد جلسات درمانی برای هر بیمار ممکن است متفاوت باشد.
طب سوزنی: برخی از متخصصین فیزیوتراپی، استفاده از طب سوزنی را عاملی مؤثر برای کاهش درد و خشکی مفصل زانو میدانند. سوزن‌های مورد استفاده در این درمان، نقاط درد را تحت تأثیر قرار میدهند و باعث آزاد شدن عصبهای انتقال‌دهنده‌ی درد و اندورفینها (مسکن طبیعی بدن) میشوند.
رژیم غذایی: داشتن برنامه غذایی مناسب و کاهش وزن در کنار جلسات فیزیوتراپی به روند درمان کمک میکند. تغذیهی مناسب علاوه بر افزایش گردش خون بهتر به تقویت عضلات نیز کمک میکند و کم کردن وزن از میزان احتمال آسیب و یا هرگونه علائم درد می‌کاهد. پزشک شما ممکن است تغییراتی را در رژیم غذایی شما توصیه کند. ایجاد تغییراتی در رژیم غذایی همچنین ممکن است به کاهش مقدار اسید اوریک در بدن که منبع درد نقرس و یا آرتروز می باشد، کمک کند
ورزش برای خشکی صبحگاهی زانو
برای انجام بسیاری از فعالیت‌های روزانه از جمله پیاده‌روی و نشستن باید زانویتان را خم کنید. اگرچه سفت شدن عضلات پا می‌تواند باعث شود که زانو خشک یا دردناک شود. حتی سفت شدن عضلات فلکسور باسن یا عضلات سرینی می‌تواند منجر به این علائم در زانو شود. فیزیوتراپیست ها می‌توانند تمرینات و حرکات درمانی زیادی را به شما آموزش دهند که می‌تواند به کاهش خشکی و درد در زانو کمک کند و این امکان را برای شما فراهم کند تا راحت‌تر آن را خم و راست کنید. در اینجا تمریناتی ارائه‌شده است که معمولاً برای درمان خشکی و درد زانو استفاده می‌شود:
کشش عضلات پشت ساق پا در حالت ایستاده
نحوه انجام کشش عضلات پشت ساق پا در حالت ایستاده:
برای شروع، هر دو پا را روی پله‌ی پایین راه‌پله قرار دهید.
پاهای خود را طوری حرکت دهید که پاشنه‌های پاهایتان در لبه‌ی پله آویزان باشد.
بگذارید پاشنه‌های شما به آرامی به سمت زمین بیفتد تا زمانی که احساس کشش در عضلات پشت ساق پای خود کنید. اگر احساس ناپایداری کردید، می‌توانید با تکیه‌ی یک دست به نرده، به کار خود ادامه دهید.
کشش را به مدت ۲۰ تا ۳۰ ثانیه نگه دارید و سپس به حالت شروع برگردید.
برای به دست آوردن بهترین نتیجه، این مراحل را تا زمانی تکرار کنید که عضلات پشت ساق پا را سه تا پنج بار کشش داده باشید.
حرکت لانژ برای کشش عضلات فلکسور باسن
برای انجام این ورزش:
· روی زانوی چپ زانو بزنید و ساق پای راست خود را روی زمین نگه دارید. اگر احساس می‌کنید که کف زمین برای پای عقبی‌تان بسیار سخت است، سعی کنید این کشش را روی یک تشک ورزشی انجام دهید.
· پای راست خود را به عقب خود بکشید. کف پای راست خود را به سمت سقف نگه دارید.
· هر دو دست را روی زانوی چپ خود بگذارید و بدن خود را به جلو هل دهید. در این حالت، بالاتنه و سر خود را در تراز نگه دارید.
· باید این کشش را در باسن و پای چپ خود احساس کنید. این حالت را برای ۲۰ ثانیه نگه دارید. پاها را عوض کنید و حرکت را تکرار کنید.
کشش عضلات چهار سر
برای انجام این ورزش:
دست چپ خود را مستقیماً در مقابل خود بلند کنید. این به شما کمک میکند تعادل خود را حفظ کنید. اگر حفظ تعادل در حین انجام این حرکت برای شما بسیار دشوار است، می‌توانید تمرین را با تکیه دادن دست به پشت صندلی یا دیوار انجام دهید.
زانوی چپ را خم کرده و مچ پای چپ خود را بگیرید. پای چپ خود را به پشت خود برگردانید. با دست خود روی مچ پا، سعی کنید پا را به سمت بالا و عقب بکشید.
در حین انجام این حرکت، سعی کنید بالاتنه و سر خود را در تراز قرار دهید. ۳۰ ثانیه این حالت را نگه دارید. پاها را عوض کنید و سپس حرکت را تکرار کنید.
پی آر پی
اگر خشکی مفصل زانو به علت آرتروز باشد، تزریق پی آر پی نیز گزینهی مناسبی برای درمان است. شاید اسم این درمان برای برخی از افراد ناشناخته و ترسناک به نظر برسد. تزریق پی آر پی زانو، درمانی کاملاً ایمن و صد در صد طبیعی است. در این روش مانند آزمایش خون از خود بیمار خون گرفته می‌شود. سپس طی مراحلی خون بیمار در دستگاهی برای جدا کردن پلاکت‌های غنی از خون قرار داده می‌شود. تزریق این محلول به تحریک و ترمیم بافت آسیب‌دیده زانو کمک میکند و به مرور زمان میزان درد و خشکی زانو کمتر می‌شود.
