بهمن اقتصادی در حال غلتیدن به سمت آلمان / صنعت زدایی آلمان دامن جهان را می‌گیرد؟

اقتصادآنلاین – اکرم شعبانی؛ به گزارش اکونومیست، تقریبا ۸۰ سال بعد، ولادیمیر پوتین ممکن است به بخشی از آنچه مورگنتائو – که والدینش هر دو در آلمان متولد شده بودند – در ذهن داشت، دست یابد. رییس‌جمهوری روسیه با استفاده تسلیحاتی از گاز طبیعی که پایگاه صنعتی قدرتمند آلمان به آن متکی است، چهارمین اقتصاد بزرگ جهان و سومین صادرکننده بزرگ کالایی جهان را تحت تاثیر قرار داده است. این در حالی است که همزمان چین، بزرگترین شریک تجاری آلمان که سال گذشته ۱۰۰ میلیارد یورو (۱۰۱ میلیارد دلار) کالای آلمانی از جمله خودرو، تجهیزات پزشکی و مواد شیمیایی خریداری کرد، در بحبوحه کاهش شدید رشد اقتصادی قرار دارد. یک مدل کسب و کار ملی که تا حدی بر پایه انرژی ارزان یک حکومت استبدادی و تقاضای فراوان از سوی دیگر ساخته شده، با یک آزمایش سخت مواجه است.

عواقب آن می‌تواند برای شرکت‌های سهامی آلمانی وخیم باشد: سهام‌های شناخته‌شده آلمان در میان آشفتگی بازار امسال بیش از سایر همتایان خود متضرر شده‌اند و سالانه ۲۷ درصد بر حسب دلار افت کرده‌اند که تقریبا دو برابر افت شاخص فوتزی۱۰۰ بریتانیا یا شاخص اس‌اندپی۵۰۰ آمریکا است. زیگفرید راسوورم رییس انجمن صنایع آلمان ماه گذشته هشدار داد: صنعت ما در معرض تهدید است. او گفت که وضعیت برای بسیاری از مشاغل «سمی» به نظر می‌رسد و از طریق زنجیره‌های عرضه جهانی شده، سم می‌تواند به بقیه جهان صنعتی که به شدت به تولیدکنندگان آلمانی متکی است، سرایت کند.

بزرگترین مشکل صنعت آلمان هزینه مارپیچی انرژی است. به گفته انجمن صنایع آلمان، قیمت برق برای سال آینده ۱۵ برابر و قیمت گاز ۱۰ برابر شده است. در ماه جولای، صنعت ۲۱ درصد کمتر از ماه مشابه سال گذشته گاز مصرف کرد. این بدان دلیل نیست که شرکت‌ها انرژی را به طور کارآمدتری مصرف می‌کنند. در عوض، این سقوط به دلیل کاهش «معمول» در تولید بوده است. از ماه ژوئن، اتاق فکر موسسه کیل برای اقتصاد جهانی، پیش‌بینی خود را از رشد تولید ناخالص داخلی در سال ۲۰۲۲ با ۰.۷ درصد کاهش به ۱.۴ درصد رسانده است. اکنون انتظار می‌رود که اقتصاد در سال ۲۰۲۳ سیاست‌های انقباضی را ادامه داده و تورم با ۸.۷درصد از سال جاری فراتر برود.

شرکت‌های کوچکتر در این میان بیشترین آسیب را می‌بینند. بر اساس یک نظرسنجی که در ماه جولای برگزار شد، از ۱۰۰ شرکت چندملیتی متوسط از میتلزاستند آلمان، شرکت‌های کوچکتر بیش از شرکت‌های بزرگتر با مشکلات دست و پنجه نرم می‌کنند. تقریبا یک چهارم شرکت‌هایی که کمتر از ۱۰۰۰ کارمند دارند، سفارشات خود را لغو یا رد کرده یا قصد انجام این کار را دارند، این در حالی است که ۱۱ درصد شرکت‌هایی که بیش از ۱۰۰۰ کارمند دارند، با چنین مشکلی مواجه هستند. در کشوری که بیش از ۳هزار نوع نان وجود دارد، حدود ۱۰ هزار تولیدکننده نان در آلمان پس از جنگ بی‌سابقه با مشکل مواجه هستند. آنها حتی اگر با هزینه‌های بالاتر آرد، کره و شکر و همچنین نانواها کنار بیایند، به برق و گاز برای گرم کردن تنور و استفاده از دستگاه‌های خمیرکن نیاز دارند. یک فروشنده در نانوایی‌های زنجیره‌ای وایدمان با قدمت ۱۲۷ ساله در برلین گزارش می‌دهد که این شرکت به شدت با کمبود نیرو مواجه است و سعی می‌کند با خنک نگه داشتن اجاق‌های خروجی و پخت همه نان‌ها در دفتر مرکزی، در مصرف انرژی صرفه جویی کند.

نظرسنجی دیگری که اخیرا توسط انجمن صنایع آلمان از ۶۰۰ شرکت متوسط انجام شد، نشان داد که تقریبا از هر ده شرکت، یک شرکت به دلیل هزینه‌های بالای ورودی، تولید را قطع یا کاهش می‌دهد. حدود ۹ نفر از هر ۱۰ نفر عنوان کردند که افزایش قیمت انرژی و مواد خام یک چالش بزرگ برای آنهاست. از هر پنج نفر یک نفر به انتقال بخشی از یا کل تولید خود به کشور دیگری فکر می‌کند. دو پنجم این آمار اعلام کردند که سرمایه‌گذاری در روش‌های تولید سبزتر باید در انتظار بماند.

کسب‌وکارهای انرژی‌بر بزرگتر مانند مواد شیمیایی یا فولاد با مشکل مشابهی روبرو هستند که نیاز به رقابت با کشورهای دیگر که هزینه انرژی کمتر است را تشدید می‌کند. غول شیمیایی بسف که از گاز طبیعی هم برای انرژی و هم به عنوان ورودی استفاده می‌کند، تولید خود را کاهش داده و ممکن است نیاز به کاهش بیشتر تولیدات هم داشته باشد. شرکت فولادسازی تیسنکراپ هم نیمی از ارزش بازار خود را از ماه ژانویه از دست داده است.

شرکت‌های بزرگ چندملیتی اغلب کارخانه‌هایی در کشورهای دیگر دارند که انرژی آنها ارزان‌تر است. اما بسیاری از آنها از جمله بسف با مجموعه وسیعی به اندازه یک شهر در لودویگشافن، با این وجود به تولیدات زیاد در خانه ادامه می‌دهند. حتی اگر هزینه‌های مواد خام نسبتا کاهش یابد، فشار هزینه‌ها از بین نخواهد رفت. به ویژه، شرکت‌ها برای دور بی‌رحمانه مذاکرات دستمزد سالانه با اتحادیه‌های قدرتمند آلمان آماده می‌شوند. آنهایی که بین آی‌جی‌متال بزرگترین اتحادیه آلمان، و کارفرمایان در صنعت خودروسازی قدرتمند هستند، ممکن است از دور خارج شوند. فردیناند دودنهوفر از اندیشکده مرکز تحقیقات خودرو پیش‌بینی می‌کند: آی‌جی‌متال چیزی کمتر از ۸ درصد افزایش را نمی‌پذیرد.

انتقال بیشتر افزایش هزینه‌ها به مصرف‌کنندگان سخت‌تر می‌شود. هاکل، یک تولید کننده بزرگ دستمال‌های توالت، پس از ناتوانی در انتقال هزینه‌های زیاد تولید به مشتریان، درخواست ورشکستگی داده است. پس از چندین سال تجارت موفق، تعداد سفارشات خودروسازان در حال کاهش یافتن است چرا که تورم تبدیل به سوراخی در کیف پول خریداران خودرو شده است. آقای دودنهوفر پیش‌بینی می‌کند که تا دو یا سه سال آینده وضعیت به همین شکل خواهد بود. شرکت‌های خودروسازی نمی‌توانند به راحتی فرآیندهای تولید را اصلاح کنند. در عوض، آنها هزینه‌ها را با کاهش هزینه‌های اداری، تحقیق و توسعه کاهش می‌دهند. همانند میتلز‌استند، تلاش‌های دیرهنگام صنعت خودرو برای تجسم مجدد خود برای عصر خودروهای برقی و خودران احتمالا در نتیجه با شکست مواجه خواهد شد. برخی احتمالا تولید خود را به کشورهای کم هزینه منتقل خواهند کرد.

هولگر اشمیدینگ اقتصاددان ارشد بانک خصوصی برنبرگ پیش‌بینی می‌کند که با توجه به بالا ماندن قیمت انرژی برای مدتی، ۲ تا ۳ درصد از شرکت‌های صنعتی آلمان که از فرآیندهای تولید انرژی‌بر استفاده می‌کنند به خارج از کشور نقل مکان خواهند کرد. سهم بیشتری از بنگاه‌های صنعتی تولید خود را در زمستان امسال و سال آینده کاهش خواهند داد. غول فولادی آرسلور میتال اعلام کرده است که قصد دارد دو کارخانه را در شمال آلمان تعطیل کند و به کارکنان خود مرخصی بدهد. همچنین بزرگترین تولیدکننده آمونیاک و اوره در آلمان، دو ورودی مهم شیمیایی، کارخانه‌های آمونیاک خود را در زاکسن – آنهالت تعطیل کرد.

در اثبات اینکه چگونه چنین حرکاتی در زنجیره‌های تامین موج می‌زند، این تعطیلی باعث کمبود موتورهای دیزلی اد بلو AdBlue شده، یکی از محصولاتی که برای تمیز کردن موتورهای کامیون‌های دیزلی و اتصال آلمان به بازارهای خارج از کشور کمک می‌کند. استفان کوتس از موسسه کیل از قبل هشدار داده بود که «بهمن اقتصادی به سمت آلمان در حال غلتیدن است» و در مدت زمان کوتاهی این انعکاس توسط مشتریان جهانی شرکت‌های آلمانی احساس خواهد شد.