چرا عربستان یارانه ۹میلیون تومانی می‌دهد و ایران نه؟

اقتصاد آنلاین – سیده زهرا محمودی؛ دیروز خبری جالب در فضای مجازی دست به دست می‌شد؛ در این خبر ذکر شده بود که دولت عربستان سعودی روز دوشنبه ۱۳ تیرماه برای مقابله با افزایش قیمت‌ها در این کشور، ۲۰ میلیارد ریال سعودی معادل پنج میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار منابع مالی برای کمک به شهروندان اختصاص داد. بنابراین، هر خانوار عربستانی ماهانه به‌طور متوسط بیش از ۲۸۰ دلار یارانه نقدی دریافت می‌کند که معادل ۱۰۵۵ ریال عربستان و حدود ۹ میلیون تومان ایران است. در پی این موضوع، این سوال مطرح شد که چرا عربستان، چنین مبالغ بالایی یارانه پرداخت می‌کند و ایران نه؛ اقتصاد آنلاین برای پاسخ به این سوال به سراغ میثم هاشمخانی رفته است که در ادامه مشروح این گفت‌وگو را خواهید خواند.

هاشمخانی در ابتدا با اشاره به اینکه برنامه پرداخت نقدی منظم به خانوارها در عربستان از سال ۲۰۱۷ شروع شده و موضوع جدیدی نیست، گفت: در واقع بخشی از درآمد نفتی عربستان مستقیم به خانوارها پرداخت می‌شود و خود خانوارها تصمیم می‌گیرند آن را به چه شکل هزینه کنند؛ حدودا هم ۶۰درصد خانواده‌ها این پول را در عربستان دریافت می‌کنند. خانواده‌های متوسط، زیر متوسط و کمی بالاتر از متوسط در عربستان یارانه نقدی دریافت می‌کنند.

وی ادامه داد: اتفاقی که اخیرا افتاده، افزایش این رقم بوده است و الان تصمیم‌گیری شده متناسب با افزایش قیمت نفت، رقم یارانه نقدی هم بالاتر برود. در عین حال، نکته مهم این است که در رسانه‌ها این طور بیان شده که این تصمیم برای مقابله با رشد قیمت‌هاست؛ در حالی که یارانه نقدی از ۵سال قبل در عربستان وجود داشت و رقم آن هم قابل توجه بوده و اکنون تنها مقدار آن کمی افزایش یافته است. موضوع دیگر آن است که تورم در عربستان طی یک سال اخیر زیر ۳درصد بوده و این کشور جز کشورهایی بوده که تورم خود را در یک سال اخیر به خوبی کنترل کرده و این گفته که عربستان به خاطر رشد قیمت‌ها، مبلغ یارانه نقدی را افزایش داده است، دقیق نیست.

این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: مساله بعدی دلاری بودن این یارانه است؛ در ایران مشکل همین است؛ از آنجا که تورم زیاد است و عدد پرداخت نقدی ثابت است، یارانه نقدی به سرعت توسط تورم بلعیده می‌شود. اما در عربستان از آنجا که عدد به دلار است و واحد پول عربستان نیز در برابر دلار تغییر قیمتی نداشته، عدد به دلار پرداخت می‌شود و چون بخشی از درآمد نفتی عربستان است که بین شهروندان توزیع می‌شود و قیمت نفت هم به دلار است بنابراین منبع درآمد هم دلاری است و قدرت خرید هم افت نکرده است.

میثم هاشمخانی اضافه کرد: نکته دیگر بحث ساختار پرداخت نقدی مستقیم در دنیا است. باید گفت چه در عربستان و چه سایر کشورهایی که این سیستم پرداخت را دارند که می‌توان آمریکا در دوره کرونا را مثال زد، یارانه به صورت مستقیم به مردم اعطا شده است؛ مثلا در آمریکا طی کرونا به هر فرد، حدود ۳۲۰۰دلار یارانه نقدی توسط دولت پرداخت شد. در بسیاری کشورها در دوره کرونا این برنامه انجام شد. تک تک این کشورها این نظر را دارند که پرداخت نقدی به مردم بسیار شفاف‌تر است و این امکان را به مردم می‌دهد که به چه صورت آن را هزینه کنند.

وی توضیح داد: . اما نکته مهم مساله ایران است؛ ساختار پرداخت نقدی ما متصل به فروش نفت نیست؛ ایده‌ال آن بود که به فروش نفت متصل می‌شد؛ در این صورت بسیاری از برنامه‌هایی که اسما به نام قدرت خرید مردم بود ولی رسما سواستفاده بود جمع می‌شد. اما متاسفانه باید گفت که این پرداخت به فروش نفت و گاز متصل نیست. طبیعتا اگر پرداخت یارانه نقدی داشتیم و یا مبلغ یارانه با تورم بالا می‌رفت، انتقادی به آن وارد نبود.

این کارشناس اقتصادی در پایان با اشاره به اینکه که دولت ساختار شفاف برای پرداخت نقدی ندارد، یادآور شد: هم آمار افرادی که یارانه نقدی دریافت می‌کنند، بسیار مبهم است و مشخص نیست ملاک حذف و... خانوارها چیست و هم منابع مالی برای پرداخت یارانه‌ها شفاف نیست. باتوجه به افزایش‌هایی که در قیمت برق و گاز صنایع بوده، می‌توان گفت این یارانه نقدی می‌تواند ارقام بالاتری داشته باشد  و اگر دولت بخواهد شفاف برخورد کند، باید گزارش مالی دقیقی بدهد و بگوید از رشد هزینه‌ها و... چقدر منابع مالی به دست آورده و عددی که به مردم پرداخته می‌شود از کجاست. ایده‌آل آن است که هدف دولت از افزیش قیمت‌ها پر کردن جیب خودش نباشد و پول‌هایی که به دست می‌آید را به صورت مستقیم به مردم پرداخت کند.