شورش معامله‌ گران اوراق قرضه / اتفاقات ۲۰۱۳ تکرار می‌ شود؟

اقتصادآنلاین - صبا نوبری؛ به گزارش اقتصادآنلاین و به نقل از اکونومیست بازارهای اوراق قرضه جهانی، در حال بیدارشدن از یک خواب عمیق هستند. فدرال رزرو این هفته اعلام کرد برنامه گسترده خرید اوراق خود را متوقف خواهد کرد. در همین زمان، سرمایه‌گذاران اوراق قرضه، در حال واکنش نشان دادن به افزایش تورم‌اند: در میان یک گروه از ۳۵کشور متوسط بازده ۵ساله اوراق قرضه طی سه ماهه گذشته، ۰.۶۵درصد افزایش یافته است. این افزایش نه تنها در کشورهای نوظهور، بلکه در کشورهای ثروتمندتر همچون استرالیا و بریتانیا نیز در حال رخ دادن است. 

این تحرکات ناگهانی، به ناچار نگرانی از آشفتگی و تلاطم در بازار، نظیر آنچه که در سال ۲۰۱۳ در رشد شدید بازدهی اوراق قرضه رخ داد، را افزایش داده است. البته تغییراتی که امروز در بازار اوراق قرضه درحال رخ دادن است، با گذشته بسیار متفاوت است.

قبل از شروع پاندمی کرونا، به دلیل ثبات تورمی که وجود داشت، نرخ بهره در سراسر جهان پایین بود. با شروع کرونا، اکثر بانک‌های مرکزی قول دادند که نرخ‌ بهره را مدت طولانی‌تری پایین نگه دارند تا به بهبود اقتصاد کمک کرده و حتی بسیاری اعلام کردند اوراق قرضه خریداری کرده و نرخ بازده آن را پایین می‌آورند. 

مهم‌ترین دلیل تغییرات امروزه بازار، افزایش نرخ تورم است. از میان ۳۸کشور عضو سازمان همکاری و توسعه اقتصادی که گروهی از کشورهای ثروتمند است، نرخ  تورم در سپتامبر،  به ۴.۶درصد افزایش یافته است. افزایش قیمت غذا و انرژی تنها بخشی از ماجرا است. حتی اگر آن را کنار بگذاریم، رشد تورم ۳.۲درصد بوده است که باز هم بالاترین میزان طی ۲دهه گذشته است.

بانک‌‌های مرکزی برای ماه‌ها،  اعلام می‌کردند که تورم بالا گذرا بوده و ناشی از محدودیت‌های طرف عرضه است. اما اتفاقاتی که در بازار اوراق افتاد، نشان می‌دهد سرمایه‌گذاران فکر می‌کنند بانک‌های مرکزی بسیار کند عمل می‌کنند. 

اخیرا برخی از بانک‌های مرکزی، سیاست‌های پولی سخت‌گیرانه‌تری اعمال کرده‌اند. برزیل هفته گذشته نرخ بهره را ۱.۵درصد افزایش داد. بانک‌های مرکزی کانادا و استرالیا پیش‌بینی‌هایی مبنی بر اینکه نرخ بهره پایین خواهد ماند را رها کردند. بانک مرکزی انگلستان هنوز تصمیم نگرفته که نرخ بهره را بالا ببرد یا خیر. برخی سیاستگذاران هم هنوز مقاومت می‌کنند، برای مثال رییس بانک‌مرکزی اروپا، تاکید کرده که افزایش نرخ بهره در سال‌ آینده نامحتمل است. 

شبح دور شدن بانک‌مرکزی از بازار اوراق و عواقب آن که تغییرات نرخ بهره است، برخی سرمایه‌گذاران را که اتفاقات سال ۲۰۱۳ را در خاطر دارند، نگران کرده است. همان زمانی که بانک‌مرکزی آمریکا به طرز ناشیانه‌ای اعلام کرد که برنامه خرید اوراق خود را کاهش خواهد کرد. تصمیمی که وحشت ناشی از آن منجر به شوک رشد و شکست برخی اقتصادهای نوظهور شد؛ بخصوص آن‌هایی که بدهی‌های سنگین دلاری داشتند.

 اما امروز شرایط شبیه سال ۲۰۱۳ نیست، یک تفاوت این است که تغییراتی که امروز در بازار اوراق در حال رخ دادن است سطحی‌تر از گذشته است. افزایش بازدهی که در اوراق قرضه ۵ساله دولت اتفاق افتاده، کمتر از نصف آن چیزی است که ۸سال قبل اتفاق افتاد.

نرخ واقعی بازده اوراق، پس از محاسبه تورم انتظاری، هنوز ۱-درصد است که همچنان با رکوردهای پیشین کاهش فاصله دارد و حتی با اینکه بازدهی اوراق قرضه دولتی کوتاه مدت افزایش می‌یابد، تغییر اندکی در اوراق بلندمدت‌تر دیده می‌شود. 

تفاوت دیگر امروز با سال ۲۰۱۳، نبود وحشت مالی است. روند فزاینده مخارج بدهی می‌تواند منجر به عدم پرداخت بدهی و فرار سرمایه شود. اما بسیاری از اقتصادهای نوظهور، ذخایر ارز خارجی غنی دارند که آن‌ها را انعطاف پذیر می‌سازد.

هیچ نشانه‌ای از مشکل در بازارهای سرمایه دیده نمی‌شود، و قیمت سهام این هفته رکورد زد. 

سهام بانک‌ها نیز امسال ۲۸درصد افزایش یافته، زیرا افزایش نرخ بهره، سود آن‌ها را بالا می‌ببرد و در این بین بازارهای اوراق همچنان برای کسب و کار باز است. در ماه اکتبر، بازارهای نوظهور بیرون چین، دست به انتشار سطوح نزدیک به رکود از اوراق بدهی شرکتی و دولتی زدند. 

پس جایی برای هشدار نیست، بازارها معتقدند که بانک‌های مرکزی باید نرخ بهره را سریعتر افزایش دهند و نه اینکه کنترل تورم را از دست بدهند. 

با این حال همچنان باید به وظیفه خطیر بانک‌های مرکزی اشاره کرد. آن‌ها وظیفه دارند در زمان پاندمی کرونا که پایان آن نامعلوم است، سیاست‌های فوق انبساطی پولی را در میان قیمت‌های بسیار بالای دارایی‌ها، بدهی‌های سنگین و تورم فراتر از نرخ هدفگذاری‌شده، عادی سازی کنند. رشد شدید نرخ بهره به مانند ۲۰۱۳ نزدیک نیست، ولی نباید یک آشفتگی در بازار اوراق قرضه را غیرمحتمل دانست.