نقشه راه صادرات فولاد در۲۰۲۱
چشم‌انداز صادرات فولاد را باید از زاویه بازار جهانی رصد کرد. بازیگرانی که مصرف بالایی دارند یا سرمایه‌گذاری هنگفتی برای تولید فولاد رقم زده‌اند، می‌توانند بر عرضه و تقاضای فولادی تاثیرگذار باشند.
چین مهم‌ترین متغیر در بازار فولاد جهان است. این کشور که طی سه دهه اخیر ابعاد متفاوتی از رشد اقتصادی را تجربه کرده، در بسیاری از بازارها از جمله بازار کامودیتی و محصولات یکی از بزرگترین مصرف‌کنندگان است. تقاضا در بازار فولاد در سالی که گذشت متاثر از افت رشد اقتصادی در چین، تحت تاثیر قرار گرفت. این کشور گرچه در ابتدای سال۲۰۲۰ به‌دلیل مسائلی نظیر بیماری کرونا با کاهش رشد اقتصادی روبه‌رو شد اما در ادامه سال در اثر سیاست‌های اصلاحی قوی، نه تنها به رشد مثبت اقتصادی بازگشت که معدل کلی رشد اقتصادی سال را نیز مثبت کرد. کاهش مصرف فولاد نیز تا حدی جبران شد و از مرز ۹۳۹ میلیون تن عبور کرد. این کشور که سال گذشته دقیقا ۹۹۶ میلیون تن فولاد تولید کرد، چیزی نزدیک به ۵۷ میلیون تن نیز صادرات داشت. در عین حال تحلیل انجمن تولیدکنندگان فولاد چین (CISA) بر عبور تولید این کشور از سطح یک میلیارد و ۶۰ میلیون تن و مصرف بازار چین از سطح یک میلیارد تن در سال ۲۰۲۱ متمرکز است. بنابراین نباید انتظار داشت در بازار سنگ‌آهن شاهد کاهش قابل‌ملاحظه تقاضا باشیم، چرا که برای پوشش اضافه تولید فولاد نیاز به این ماده حیاتی است، هر چند افزایش واردات آهن قراضه در سال ۲۰۲۱ مقداری از عطش چین جهت واردات و مصرف سنگ‌آهن می‌کاهد.
در بسیاری از بازارهای دیگر هم این وضعیت وجود دارد و چشم‌انداز مصرف فولاد صعودی به‌نظر می‌رسد. برای نمونه در بازار شرق آسیا می‌توان سطح چشمگیری از تقاضا برای خرید فولاد را مشاهده کرد. کره جنوبی، چین، ژاپن و مالزی از مهم‌ترین بازیگرانی هستند که به‌نظر برای تولید، مصرف و حتی خرید فولاد برنامه‌های جدی‌تری دارند.
برنامه چین احتمالا بر محور کربن‌زدایی از صنایع داخلی و بهبود وضعیت آلایندگی قرار گیرد و با انتقال بخشی از زنجیره تامین به کشورهای حاضر در طرح BRI (belt road initiative)، تولید فولاد را ارتقا دهد. این فولاد که عمدتا با هدف جذب در بازار داخلی چین تولید خواهد شد، حمایت و سرمایه‌گذاری حکومت مرکزی چین را به‌عنوان پشتوانه خود داراست.
ژاپن نیز به‌دلیل تعویق المپیک و موکول شدن برگزاری این مسابقات مهم به میانه سال ۲۰۲۱، کماکان یکی از خریداران عمده فولاد است و احتمالا تلاش خواهد کرد تا پایان نیمه اول سال با خرید فولاد به توسعه زیرساخت‌های خود اقدام کند.
کره جنوبی هم که در سال گذشته میلادی بخشی از برنامه‌های خود را به دلایل عمدتا اقتصادی پیگیری نکرد، احتمالا در سال ۲۰۲۱ باز می‌گردد و سرمایه‌گذاری بالایی را به سمت احداث کارخانه‌های تولید فولاد در خارج از کشور روانه می‌کند.
مالزی دیگر بازاری است که در شرق آسیا کاندیدای افزایش تقاضا در حوزه فولاد است. این موضوع به‌دلیل تمرکز این کشور روی صنعت ساختمان و اجرایی شدن برنامه ساخت دومین برج بلند جهان در کوالالامپور است. مالزی در نظر دارد این برج را که در ساخت آن نیاز بسیار زیادی به فولاد است، به شکلی سریع و منظم پیش برد که همین موضوع به رشد تقاضا در بازار فولاد منجر می‌شود.
بنابراین در مجموع ایران باید توجه بالایی به این بخش از جهان به‌عنوان مشتریان جدی فولاد داشته باشد.
در اروپا با توجه به وضعیتی که بر اقتصادهای این منطقه از جهان حاکم است، نمی‌توان چشم‌انداز چندان پررونقی را مشاهده کرد. بازار انگلستان متاثر از وضعیتی که شرکت تاتااستیل و ادغام آن دارد، با چالش‌هایی روبه‌رو است و شواهد از کاهش تقاضا برای مصرف فولاد در این کشور حکایت دارد. به عکس، در آلمان شرایط مناسب است و افق پیش‌روی مصرف در بازار آلمان مثبت و امیدوارکننده است.
در خاورمیانه نیز تقاضا و رشد آن قابل‌توجه است. تصور نگارنده این است که طی سال پیش رو سه بازار امارات، عربستان و عمان جزو بازارهایی هستند که بیشترین افزایش تقاضا را تجربه خواهند کرد.
از آن سو بازار قطر یکی از بازارهایی است که به‌دلیل تمرکز بالا روی برگزاری جام جهانی ۲۰۲۲، در حال تکمیل زیرساخت‌های ملی است. بنابراین در اغلب بازارهای خاورمیانه برای ایران فرصت‌های خوبی نهفته است و بازیگران داخلی باید برای کسب هرچه بیشتر سهم از این بازارها، تمرکز و برنامه‌ریزی کنند.
