واگن ملی تا چه حد ملی است؟/استفاده از قطعات واگن‌های موجود برای ساخت
درحالی که شهرداری تهران و معاونت فناوری و اطلاعات ریاست جمهوری از داخلی‌سازی واگن مترو خبر می‌دهند اما مطابق با اخبار، از قطعات واگن‌های موجود درساخت واگن ملی استفاده شده است.
به گزارش اقتصاد آنلاین، «داخلی‌سازی» و « تولید ملی» دو مفهومی که بعد از تحریم‌های پی در پی آمریکا علیه ایران برای نشان دادن عدم وابستگی به کشورهای دیگر و روی پا ماندن با اتکا به خود، عنوان شده و می‌شود.
اما داخلی‌سازی تا چه حد به نفع اقتصاد ایران است؟ اگر داخلی‌سازی صدرصدی یا حتی نزدیک به صددرصد به نفع کشورها بود چرا غول‌های صنعت دنیا بازهم با تکیه بر علم و صنعت دیگر کشورها، بازار تولیداتشان را سرپا نگه می‌دارند؟ پاسخ مشخص است، هزینه داخلی‌سازی برخی قطعات، تجهیزات و غیره از واردات آن بسیار بیشتر تمام می‌شود.
مدتی است که شهرداری تهران و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری از تولید واگن قطارهای مترو صحبت می‌کنند که تا 85درصد داخلی‌سازی شده است. موضوعی که از همان ابتدا از سوی کارشناسان به دلایل اقتصادی که بالا ذکر شد به اضافه در نظرگرفتن کیفیت و کاربری، رد شد.
علی امام، مدیرعامل مترو تهران در گفت‌وگو با اقتصاد آنلاین گفت که در گذشته تا 35درصد واگن مترو داخلی‌سازی می‌شد اما در حال ساخت واگنی هستیم که تا 85درصد داخلی‌سازی شده است!
مطابق با بررسی‌ها سیستم ترمز، چرخ حرکتی، ناوبری، موتور و مدارهای برقی قطارهای مترو از کشورهای دیگر وارد شده و در واگن‌سازی تهران مونتاژ شده و به بهره‌برداری می‌رسد. حالا سوال اینجاست که آیا این قطعات داخلی‌سازی شده‌اند؟ چرا شرکت‌های سازنده این قطعات معرفی نمی‌شوند؟
اخبار رسیده به خبرنگار اقتصاد آنلاین نشان می‌دهد که سازندگان واگن ملی مترو از قطعات واگن‌های دیگر مترو برای ساخت واگن ملی استفاده کرده و موفق به ساخت واگنی تا 85درصد داخلی‌سازی شده نشدند.
موضوعی که محمد علیخانی، رییس کمیسیون عمران و حمل و نقل و محسن هاشمی، رییس شورای شهر تهران آن را تایید نکردند اما امکان داخلی‌سازی هم ندادند.
محمد علیخانی به خبرنگار اقتصاد آنلاین می گوید: بعید می دانم صددرصد و همه اجزای مترو ساخت داخل باشد چون برخی از قطعات بسیار اختصاصی است و نیاز به فناوری‌های بالا دارد و در حال حاضر بعید است این اتفاق بیفتد، اما شروع این کار اتفاق خیلی خوبی است، چراکه باعث می‌شود توان ملی کشور باور شود.
او می گوید: این اتفاق هماهنگی‌ها را در راستای تولید بالابرده چراکه یک مجموعه باید محور قرار می‌گرفت تا کسانی که می‌توانند در این تولید نقش داشته باشند، وارد عرصه شده و اهداف آن را به منصه ظهور برسانند.
علیخانی تاکید می‌کند: قرار نیست در حال حاضر به طور صدرصد این اتفاق بیفتد، در حال حاضر چه در اتوبوس و چه در واگن‌های مترو غالب تجهیزات از خارج از کشور وارد می‌شود و تحریم کار را خیلی سخت کرده است. هم قیمت‌ها به کشور هزینه مالی بسیاری تحمیل می‌کند و هم دسترسی به قطعات مورد نیاز آسان نیست. لذا تلاشی که شروع شده قابل تقدیر است و نباید بگوییم نمی‌شود و باید کمک کنیم روزی این اتفاق بیفتد.
او در در پاسخ به این پرسش که این واگن از قطعات واگن‌های موجود ساخته شده است، اضافه می‌کند: در این واگن سعی بر این است که وجه قطعاتی که ساخت داخل است بر قطعاتی که وارد می شود غالب باشد چرا که در گذشته بیشتر قطعات وارد می‌شد. خیلی از قطعات مهم واگن سفارش داخلی است این توان در داخل وجود دارد و از لحاظ فنی هم مسئله بررسی شده است.
از قطعات واگن‌ها برای تست استفاده می‌کنند نه کلک!
محسن هاشمی نیز معتقد است؛ اینکه بگوییم واگن ملی، به این معنی نیست که صددرصد واگن داخل ساخته شود چون اصلا امکان پذیر نیست و از نظر اقتصادی به صلاح نیست. سال‌هاست اتوبوس در داخل تولید می‌کنیم اما فقط به 50درصد داخلی‌سازی رسیدیم.
او به خبرنگار اقتصاد آنلاین می‌گوید: بعضی از افراد در شرکت مترو یا برخی از کارشناسان به دلیل جریان دانش بنیانی که در کشور شکل گرفته به این نتیجه رسیدند که همه قطعات واگن را در داخل بسازیم که حرف درستی است و شاید هم بتوانیم بسازیم اما امکان دارد این ساخت اقتصادی نباشد.
رییس شورای شهر تهران توضیح می‌دهد: یعنی امکان دارد قطعه‌ای در داخل ساخته شود اما قیمت تمام شده‌اش سه برابر قیمت خارجی آن در بیاید. باید بعدا از نظر اقتصادی تصمیم گرفته شود که چه حجم و چه درصدی از واگن واقعا داخل ساخته شود.
هاشمی با بیان اینکه در ایران چهار شرکت واگن سازی وجود دارد و همه بین 30 تا 60درصد داخلی‌سازی دارند، می‌گوید: مثلا واگن‌های دو طبقه تهران کرج در زمانی که بنده مدیرعامل بودم کاملا ساخت داخل بودند و فقط سیستم بوژی «برق مترو» را از خارج می‌آوردیم، در نتیجه بالای 50درصد ساخت داخل در واگن‌های دو طبقه داریم.
عضو کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای شهر تهران ادامه می‌دهد: در مورد واگن های مترو نیز در حد 30 درصد تا 35 یا 40 درصد داخلی‌سازی داریم اما نکته این است برای این که بتوانیم واگن ساخته شود باید از خارج وام گرفته شود اما خارجی‌ها وام نمی‌دهند تا برای کشور ما شغل ایجاد شود، وام می‌دهند تا در کشور خودشان شغل ایجاد شود.
رییس شورای شهر تهران اضافه می‌کند: پس باید حتما یکسری از جنس‌ها را از خارج وارد کنند تا آن کشور راغب شود به ما وام بدهد. درعین حال شرکتی که وام دهنده است همه قطعات را نمی‌سازد و مجبور است بخشی از آن را از یک کشور دیگر بیاورد که در قراردادها به آن «تد کانتری» می‌گویند.
هاشمی ادامه می‌دهد: پس اگر بخواهیم وام خارجی بگیریم بهترین کاری که می‌توانیم بکنیم این است که قانون ساخت داخل که 51درصد است را اجرا کنیم اما اگر به ما وام ندادند تا 30 یا 35درصد هم داخلی‌سازی قابل قبول است. با این روش 30درصد کشور وام دهنده، 30درصد کشور وام گیرنده و 30درصد هم کشور ثالث که قطعات را می سازد، در پروژه شراکت خواهند داشت.
محسن هاشمی در پاسخ به این پرسش که گفته شده برای ساخت واگن ملی، از قطعات واگن‌های موجود استفاده می‌شود، می‌گوید: کاری که می‌کنند این است که مثلا یک قطعه را می‌سازند و آن را روی واگن موجود گذاشته و تست می‌کنند. بعد یک قطار می‌سازند که تعدادی از قطعات آن را داخلی نکردند در نتیجه از واگن‌های موجود بر می‌دارند و استفاده می کنند. این کار برای کلک زدن نیست و یک روش برای رسیدن به هدف اصلی و تست قطعات دیگر است.
