مچ‌اندازی گازی کرملین و کاخ سفید
عملیات ساخت خط لوله نورداستریم۲ را می‌توان یکی از پرچالش‌ترین پروژه‌های زیرساخت انرژی دانست که به جنگ همه‌جانبه تجاری و سیاسی میان ایالات متحده و روسیه ختم شده است.
به گزارش روزنامه فایننشال تایمز، روسیه جای‌گذاری خط لوله انتقال گاز نورداستریم۲ به آلمان را که بیش از یک سال است در مواجهه با تحریم‌های سفت و سخت ایالات متحده متوقف شده است این هفته از سر می‌گیرد. شرکت گاز پروم (Gazprom) که تحت کنترل کاخ کرملین اداره می‌شود، لوله‌گذاری این خط لوله را از روز جمعه در بخشی از دریای بالتیک که در اختیار دانمارک است، آغاز خواهد کرد. به‌رغم اقدامات واشنگتن برای فلج کردن پروژه‌ای که آن را سیاسی و تفرقه‌افکنانه می‌خواند، پنج شرکت بزرگ بخش انرژی اروپا مسوولیت تامین بودجه و سرمایه‌گذاری آن را انجام می‌دهند.
مخالفت شرق اروپا با نورداستریم۲ و بی‌توجهی آلمان
ایالات متحده آمریکا با حمایت لهستان و سایر کشورهای شرقی اتحادیه اروپا ادعا می‌کند این خط لوله، یک پروژه سیاسی برای افزایش وابستگی کشورهای اروپایی به مسکو و دور زدن خطوط لوله انتقال گاز اوکراین طراحی شده است. البته پرواضح است که روسیه و آلمان این گونه فکر نمی‌کنند و می‌گویند خط لوله نورداستریم۲ یک ابتکار کاملا تجاری برای تامین حجم بیشتری از تقاضای گاز در آینده اروپا است. در واقع بی‌توجهی آلمان به دیدگاه کشورهای شرق اروپا و آمریکا این خط لوله ۵/ ۹ میلیارد یورویی را مدت‌هاست به یکی از داغ‌ترین مباحث در مورد موضوعات ژئوپلیتیک قاره اروپا و توسعه روابط بین مسکو و کشورهای اتحادیه اروپا تبدیل کرده است.
آن گونه که روزنامه فایننشال تایمز عنوان می‌کند، در این میان تصمیم دولت دونالد ترامپ برای وضع تحریم علیه این خط لوله استراتژیک، همزمان با تقویت صادرات گاز ایالات متحده به اروپا، بحث‌های زیادی را حول مساله حق اروپا در انتخاب منابع تامین انرژی خود و روابط تجاری گسترده‌تر با ایالات متحده ایجاد کرد. این تحریم‌ها در واقع باعث شد تا تکمیل و بهره‌برداری از خط لوله نورداستریم۲ بیش از تاریخ برنامه‌ریزی شده اولیه طول بکشد که قرار بود در اواسط سال ۲۰۲۰ به پایان برسد. در نتیجه این تاخیر حالا شرکت گازپروم روسیه مجبور شده برنامه‌ای مشخص برای جبران خسارت پیمانکاران خارجی این پروژه عظیم تنظیم کند؛ این در حالی است که واشنگتن اعلام کرده خود را متعهد به اعمال محدودیت‌های لازم برای جلوگیری از تکمیل یا استفاده از این خط لوله در اروپا می‌‌داند.
ناز مسراف، مدیر بخش اروپا در گروه مشاوره اوراسیا (Eurasia Group) با اشاره به تلاش‌های واشنگتن برای متوقف کردن پروژه مشترک اروپا و روس‌ها عنوان کرد: «بی‌تردید تحریم‌های ایالات متحده اجرای پروژه را به تاخیر می‌اندازد اما نمی‌تواند تکمیل آن را متوقف کند. در نهایت، مسکو با کمک برلین، راه‌هایی برای دور زدن تحریم‌های آمریکا پیدا خواهد کرد.» کار در این خط لوله استراتژیک ۱۲۳۰ کیلومتری در دسامبر ۲۰۱۹ به‌طور ناگهانی متوقف شد. یکی از پیمانکاران اصلی نورداستریم۲، شرکت لوله‌گذار سوئیسی آلسیز (Allseas) این پروژه را رها کرد تا از خطر تحریم‌هایی که ایالات متحده برای مجازات شرکت‌های مشارکت‌کننده در ساخت این خط لوله در نظر گرفته است، در امان بماند. این اتفاق در حالی رخ داد که تقریبا لوله‌گذاری ۹۴ درصد طول مسیر آن انجام شده بود و گازپروم را مجبور کرد تا کشتی‌های لوله‌گذار خود را عازم منطقه عملیات ساخت و ساز و ۱۲۰ کیلومتر باقی‌مانده را در بستر دریا جای‌گذاری کند.
گازپروم نورداستریم۲ را از سر می‌گیرد
آژانس انرژی دانمارک نیز حالا در بیانیه‌ای اعلام کرده است مدارک لازم برای تایید عملیات لوله‌گذاری در آب‌های سرزمینی این کشور و از سرگیری فرآیند آن از ۱۵ ژانویه سال جاری را دریافت کرده است. گازپروم از کشتی لوله‌گذار فورچونا (Fortuna) و دو شناور پشتیبانی برای اجرای فاز آخر نصب زیرساخت‌های نورداستریم۲ استفاده می‌کند که توانایی لوله‌گذاری حدود یک کیلومتر در روز را دارند. در چنین شرایطی به پایان رساندن عملیات لوله‌گذاری، بسته به شرایط آب و هوایی می‌تواند حداقل حدود ۴ ماه طول بکشد. البته وب‌سایت اویل پرایس در گزارشی از روند ساخت نورداستریم ۲ می‌گوید در زمستان هم توان عملیاتی فورچونا احتمالا پایین‌تر از توان اسمی آن خواهد بود و هم احتمالا در بسیاری از روزها حتی به دلیل شرایط آب و هوایی امکان کار کردن آن نیز مهیا نباشد. اویل پرایس با توجه به چنین شرایطی عنوان می‌کند که به همین دلیل منطقی نیست انتظار داشته باشیم تا پیش از ماه مه یا آوریل ۲۰۲۱ این پروژه به اتمام برسد.
تحریم‌های سازمان‌یافته آمریکا علیه خط لوله
براساس تحریم‌های جدید آمریکا که در این ماه تصویب شد، از این پس شرکت‌هایی که حتی عملیات لوله‌گذاری را بیمه یا تایید فنی و عملیاتی کنند، هدف مستقیم تحریم‌ها قرار می‌گیرند که این امر تلاش‌های گازپروم را برای تکمیل این پروژه عظیم پیچیده‌تر خواهد کرد. شرکت ارزیابی ریسک نروژی DNV GL از ناظران اصلی نورداستریم۲، اعلام کرد تمام فعالیت‌های بازرسی مربوط به خط لوله را متوقف کرده و نمی‌تواند پایان آن را تایید کند. بیانیه‌ای مطبوعاتی که در وب‌سایت پروژه نورداستریم۲ منتشر شده، عنوان می‌کند که در حال حاضر در موقعیتی قرار ندارد که بتواند درباره تاثیرات احتمالی تحریم‌های جدید ایالات متحده اظهار نظر کند. ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه اما وعده داده است خط لوله بدون هیچ توجهی به مخالفت‌های واشنگتن به پایان خواهد رسید.
حمایت اروپایی‌ها از نورداستریم۲ و چالش‌های بایدن
خط لوله نورداستریم۲ در کنار خط لوله بزرگ نورد استریم ۱ که پیش‌تر ساخته شده و در حال حاضر عملیاتی است، اجرا می‌شود و سالانه ۵۵ میلیارد متر مکعب صادرات گاز روسیه به اروپا را افزایش می‌دهد. در حالی که این خط لوله به‌طور کامل در مالکیت شرکت گازپروم است، اما تقریبا نیمی از هزینه‌های ساخت آن توسط پنج غول انرژی اتحادیه اروپا تامین شده است: رویال داچ شل (Royal Dutch Shell)، یونیپر (Uniper)، او ام وی (OMV)، وینترشال (Wintershall) و انژی (Engie).
دولت آلمان نیز به شکلی جدی از اجرای این طرح پشتیبانی و حمایت می‌کند. یک مقام در وزارت خارجه آلمان به روزنامه فایننشال تایمز گفته است: «نورداستریم۲ یک پروژه تجاری است که توسط کنسرسیومی متشکل از شرکت‌های خصوصی اداره می‌شود و طبق اطلاعات ما، مجوزهای لازم برای ادامه لوله‌گذاری صادر شده است.»
ناز مسراف بر این باور است که جو بایدن با توجه به تمایلش برای بازسازی روابط با اروپا که در دوران زمامداری ترامپ، آسیب‌های بسیاری دیده، احتمالا مصالحه‌جویانه‌تر با آن برخورد خواهد کرد. او در پایان عنوان کرد: «بایدن نسبت به ترامپ توجه بیشتری به حساسیت اروپایی‌ها و به ویژه آلمان در مورد نورداستریم۲ خواهد داشت، چرا که او به دنبال تقویت روابط میان اعضای پیمان ترانس آتلانتیک است.»
مسراف بر این باور است که تحریم‌های آمریکا در دوران بایدن بیشتر به‌عنوان اهرم فشاری برای همکاری با دولت آلمان در زمینه محدودیت‌های بهره‌برداری و عملیاتی‌سازی بیشتر نورداستریم۲ خواهد بود. به نظر می‌رسد واشنگتن همچنین این تحریم‌ها را ابزاری برای نشان دادن نگرانی‌های خود در مورد خط لوله گاز اوکراین قلمداد می‌کند.
حالا باید دید یکی از بحث‌برانگیزترین پروژه‌های زیرساخت انرژی در تاریخ معاصر بالاخره به چه سرنوشتی دچار خواهد شد. روسیه که حمایت آلمان را نیز با خود دارد می‌تواند به کمک اروپایی‌ها، آمریکا را شکست دهد یا تحریم‌ها و فشارهای آمریکا در دوران بایدن نیز به همین شدت خواهند بود و سلطه‌جویی این کشور برای کسب سهم بازار بیشتر ادامه خواهد داشت؟
