دلایل عدم تولید انبوه خودروهای الکتریکی در ایران/ لزوم حمایت گسترده از خریداران
روند تولید و فروش خودروهای الکتریکی در جهان حاکی از رشد فزاینده این صنعت به ویژه طی سالیان اخیر است. این در حالی است که ایران به دلایلی همچون نبود زیرساخت مناسب و هزینه تولید بسیار بالا همچنان در تولید انبوه این نوع از خودروها ناکام بوده است.
اقتصاد آنلاین – سجاد رفیع؛ افزایش چالش‌های زیست‌محیطی و همچنین کاهش ذخایر نفتی جهان به ویژه طی سالیان اخیر منجر به حرکت کشورهای مختلف به سمت جایگزینی خودروهای احتراقی شده است. تخصیص بودجه‌های کلان توسط دولت‌ها و شرک‌های مختلف در جهت طراحی و تولید انبوه خودروهای الکتریکی را در همین راستا می‌توان تفسیر کرد. در همین رابطه، علاوه بر کشورهای پیشرفته، شاهد فعالیت گسترده برخی اقتصادهای در حال توسعه از جمله کشورهای اروپای شرقی در این زمینه هستیم. طراحی و ساخت ارزان‌ترین خودروی برقی اروپا توسط یک شرکت رومانیایی، تنها گوشه‌ای از اقدامات صورت گرفته در این حوزه توسط کشورهای در حال توسعه است. در ایران نیز با توجه به تشدید چالش‌های زیست‌محیطی در سالیان اخیر، موضوع توسعه ناوگان حمل و نقل الکتریکی در کانون توجه دولتمردان و سیاستگذاران کشور قرار گرفته است. در همین زمینه، در ادامه به بررسی وضعیت این ناوگان در ایران خواهیم پرداخت.
روند تولید خودروهای الکتریکی در جهان
روند تولید و فروش خودروهای الکتریکی در جهان حاکی از رشد فزاینده این صنعت، به ویژه طی سالیان اخیر است. در همین زمینه، پیش‌بینی‌ها حاکی از فروش 25 میلیون دستگاه خودروی برقی در سال 2025 است. این در حالی است که میزان فروش این نوع خودرو در سال 2015، تنها 600 هزار دستگاه بوده است.
ساخت خودروهای الکتریکی در ایران
کارنامه مراکز علمی ایران در زمینه طراحی و ساخت خودروهای هیبریدی و برقی را می‌توان در قالب چهار محصول شاخص خلاصه کرد.
1) خودروی تمام الکتریکی قاصدک نصیر در سال 1388 و توسط محققان دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی طراحی و ساخته شد. این خودرو پس از هر بار شارژ، توانایی پیمودن 90 کیلومتر مسافت را داشته و حداکثر سرعت آن 90 کیلومتر بر ساعت است.
2) خودروی یوز قابلیت پیمودن 200 کیلومتر مسافت پس از 3 ساعت شارژ را داشته و حداکثر سرعت آن 80 کیلومتر بر ساعت است. محصول دانشگاه آزاد اسلامی را می‌توان مهمترین دستاورد ایران در حوزه خودروهای الکتریکی دانست.
3) خودروی یاس دانشگاه علم و صنعت با ظرفیت دو سرنشین، سومین مورد از این نوع خودرو است. یاس پس از هر بار شارژ، قادر به پیمودن 100 کیلومتر مسافت با حداکثر سرعت 45 کیلومتر بر ساعت خواهد بود.
4) خودروی هیبریدی مپنا در نتیجه ایجاد تغییراتی در پیشران خودروی پژو 405 ساخته شده است. این خودرو دارای یک سامانه برقی - بنزینی بوده و توانایی پیمودن 55 کیلومتر مسافت پس از هر بار شارژ را دارد.
تجاری‌سازی خودروهای الکتریکی در ایران
با وجود طراحی و ساخت انواع خودروهای الکتریکی، همچنان شاهد خلاء تولید انبوه این نوع خودروها در کشور هستیم. در همین زمینه، در ادامه به تشریح دو مورد از مهمترین دلایل این مساله خواهیم پرداخت.
1) نبود زیرساخت‌هایی مانند ایستگاه‌های شارژ باتری از جمله مهمترین دلایل عدم گسترش ناوگان حمل و نقل الکتریکی در کشور است. ایجاد چنین زیرساخت‌هایی علاوه بر سرمایه‌گذاری، نیازمند استفاده گسترده از شبکه برق سراسری است. مساله‌ای که می‌تواند منجر به ایجاد فشار بیش از حد به این شبکه و متعاقبا بروز برخی اختلالات در آن شود. لازم به ذکر است که در حال حاضر کشورهای چین، آمریکا و هلند به ترتیب در صدر کشورهای برخوردار از ایستگاه‌های شارژ خودروهای الکتریکی قرار دارند.
2) واقعیت آن است که تولید خودروهای الکتریکی برای شرکت‌های خودروساز داخلی به دلیل قیمت بسیار بالای باتری و تجهیزات مربوطه، فاقد توجیه اقتصادی است. در همین رابطه، بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، هزینه تولید نوع برقی خودروهایی مانند تیبا و رانا در تیراژ محدود، بیش از 3 برابر نوع بنزینی آن‌ها است. این مرکز در ادامه گزارش خود، علاوه بر اعطای مشوق‌های مالیاتی، بر ضرورت گنجاندن یارانه ویژه خرید خودروهای الکتریکی در بودجه سالانه دولت تاکید می‌کند.
به طور کلی، تولید باتری را می‌توان مهمترین مولفه در فرایند تولید خودروهای الکتریکی دانست. در حال حاضر، فرانسه را می‌توان پیشتاز کشورهای جهان در حوزه فناوری‌های مرتبط با خودروهای هیبریدی و برقی دانست. کشورهای آلمان و کره جنوبی در رده‌های بعدی این فهرست قرار می‌گیرند. در همین رابطه، اکنون شاهد سرمایه‌گذاری گسترده شرکت‌های بزرگ خودروسازی در زمینه طراحی و توسعه باتری خودروهای الکتریکی هستیم که از آن جمله می‌توان به سرمایه‌گذاری 27 میلیارد دلاری شرکت جنرال موتورز در این زمینه اشاره کرد.
