تهرانی‌ها چقدر ماهی می‌خورند؟

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از همشهری، از آخرین تحقیقی که در زمینه میزان مصرف ماهی در میان خانوارها انجام شد یک دهه می‌گذرد و آمار به‌روزی در این زمینه در دست نیست اما نتایج آخرین تحقیقی که روی 295خانوار از مناطق 22گانه تهران انجام شد نشان داد علاقه و اولویت خرید خانوارهای تهرانی به‌ترتیب به گوشت مرغ، گوشت گوسفند، گوشت گاو و پس از آن ماهی است که در میان ماهی‌ها نیز اولویت انتخاب با قزل آلا، ماهیان دریایی (صید) و سپس ماهی پرورشی است. مهم‌ترین دلیل این اولویت‌بندی را می‌توان قیمت بالای ماهی و میگو دانست که در کنار فاکتور ذائقه میزان مصرف انواع آبزیان را نسبت به گوشت و مرغ پایین‌تر نگه داشته است. قیمت بعضی انواع ماهی در سال‌های اخیر با گوشت قرمز برابری کرده و برخی حتی بالاتر بوده است. در چنین شرایطی فرهنگ غذایی خانوارهای ایرانی که به جز استان‌های ساحلی شمال و جنوب هرگز مبتنی بر مصرف آبزیان نبوده، دست به انتخاب می‌زند و با توجیه صرفه اقتصادی، ماهی را به نفع گوشت قرمز و مرغ -که تعداد غذاهای بیشتری را می‌توان با آنها تهیه کرد- از سبد خرید خانوار حذف می‌کند. نتایج تحقیق یادشده نشان داد میانگین خرید ماهی هر خانوار 11بار در سال و 5.1کیلوگرم در هر نوبت است. 55کیلو ماهی در سال آمار بدی نیست و نشان می‌دهد یک دهه پیش تهرانی‌ها به‌طور میانگین هرماه 4.5کیلوگرم و هر هفته یک کیلوگرم ماهی مصرف می‌کرده‌اند، اما آیا امروز هم تهرانی‌ها می‌توانند این آمار را تکرار کنند؟

یک کیلو ماهی 250هزار تومان

گفته می‌شود قیمت آبزیان نسبت به پارسال 40تا50درصد افزایش داشته است. اگر این آمار را بپذیریم در مقایسه با رشد 60تا70درصدی گوشت قرمز، مرغ و تخم‌مرغ و افزایش بیش از 100درصدی قیمت دیگر اقلام خوراکی و غیرخوراکی در مدت 10‌ماه گذشته، خیلی هم زیاد به‌نظر نمی‌رسد، اما مشاهدات نشان می‌دهد واقعیت بازار چندان با درصد ارائه شده منطبق نیست و افزایش قیمت بیش از اینهاست. قیمت کنونی بسیاری از ماهی‌های خوش‌طعم، کم‌تیغ و پرطرفدار جنوب و شمال، امروز گران‌تر از چیزی است که تهیه آن برای بسیاری از خانواده‌ها اقتصادی و به صرفه باشد. با خرید یک کیلو گوشت 120هزار تومانی بین 5تا 10غذای گوشتی (بسته به تعداد اعضای خانوار) می‌توان تهیه کرد اما یک کیلوگرم ماهی مصرف یک یا دو وعده غذایی را کفاف می‌دهد. واقعیت این است که ماهی همیشه غذای گرانی بوده و امروز گران‌تر هم شده است. از سال گذشته قیمت‌ها در حوزه آبزیان بسیار بالا رفته و بیشتر افزایش قیمت نیز در حوزه ماهیان جنوب بوده است. به‌طور مثال شیرماهی که در میان ماهیان جنوب از بازارپسندی بالایی برخوردار است از کیلویی 45تا50هزار تومان در سال گذشته به 95هزار تومان و ماهی پرطرفدار شوریده از کیلویی 55هزار تومان در پاییز سال پیش به 80هزار تومان رسیده که این تازه قیمت در غرفه‌های میادین میوه و تره بار تهران است. در فروشگاه‌های سطح شهر این ماهی‌ها با قیمت‌های بالای 250هزار تومان فروخته می‌شوند.

صادرات، ماهی را گران کرد

مدیر بخش آبزیان اتحادیه فروشندگان پرنده و ماهی تهران مهم‌ترین دلیل افزایش قیمت ماهی‌های جنوب را رشد صادرات ماهی جنوب اعلام می‌کند که به‌دلیل افزایش نرخ دلار سودآوری بیشتری برای دلالان پیدا کرده است. فخرالدین احمدی، کاهش صید نسبت به سال گذشته را عامل دیگری برای رشد قیمت ماهیان جنوب می‌داند و می‌گوید: ماهیان جنوب کشور ما جزو بهترین ماهیان هستند و در کشورهای حوزه خلیج‌فارس طرفداران زیادی دارند، این عامل در کنار رشد قیمت دلار باعث شده صیادان، صادرات را با توجه به سود بیشتر در اولویت قرار دهند و بازار با افزایش قیمت مواجه شود.

خرید ماهی کم شده است

گرانی ماهی میزان خرید را کاهش داده و این در سالی که در آن به‌دلیل تورم و گرانی شدید هزینه‌های خانوار چندبرابر شده، چیز عجیبی نیست. به گفته مدیر بخش آبزیان اتحادیه پرندگان و ماهی تهران، مقدار خرید ماهی در هر وعده خرید به نصف رسیده، به‌طور مثال اگر خانواده‌ای تا پیش از این در هر مرتبه خرید 5کیلو ماهی به خانه می‌برد امروز بیشتر از 2کیلو نمی‌خرد. با این حال احمدی شرایط بازار ماهی را از لحاظ استقبال شهروندان نسبت به وضعیت قیمت‌ها خوب ارزیابی می‌کند و می‌گوید: کمبود بعضی از ماهی‌ها مثل ماهیان جنوب در بازار با افزایش عرضه ماهی شمال مثل قزل آلا و ماهی‌های پرورشی گرمابی مثل آزاد و کپورماهی‌ها جبران شده و در مجموع کمبودی در بازار مشاهده نمی‌شود. به گفته او، با اینکه امسال صید در دریای خزر هم نسبت به گذشته ضعیف‌تر بود، کمبود قابل توجهی در بازار ماهی مشاهده نشد و عرضه بعضی ارقام ماهی‌های گرمابی مثل ماهی آزاد با میانگین قیمت 17هزار تومان باعث شد بازار ماهی درمجموع از تعادل خارج نشود.

ماهی‌های پرطرفدار

پرفروش‌ترین ماهی در بازار ایران قزل آلاست. قزل آلا علاوه بر طعم خوب، میزان تیغ کمتر و درصد ضایعات پایین تری هم دارد و همین عوامل خرید آن را برای بیشتر خانواده‌ها به صرفه‌تر کرده است. هر کیلو ماهی قزل آلا در میادین با قیمت 42هزار تومان و در بازار آزاد دست‌کم 50هزار تومان عرضه می‌شود. در میان ماهی‌های جنوب نیز شیر و شوریده به‌دلیل گوشت لذیذ و کم تیغ بودن بیشترین طرفدار را دارند. سرانه مصرف ماهی در ایران براساس آمار رسمی سازمان شیلات 13کیلوگرم برآورد شده که نسبت به میانگین 24کیلوگرمی مصرف جهانی، بسیار پایین است. اما مسئولان و فعالان حوزه آبزیان سرانه واقعی را کمتر و در محدوده 11.5تا 12کیلوگرم ارزیابی می‌کنند. گفته می‌شود افزایش قیمت‌ها از پارسال تاکنون روی سرانه مصرف تأثیر کاهنده نداشته و آمار مصرف همچنان همان 13کیلوگرم به ازای هر نفر در سال است. البته سرانه مصرف در استان‌های ساحلی ایران بسیار بالاتر از دیگر استان‌هاست اما آمارها نشان می‌دهد تهرانی‌ها نیم کیلو کمتر از سرانه کشوری، ماهی مصرف می‌کنند. رشد قیمت ماهی نه‌تنها عاملی بازدارنده در راه افزایش این سرانه محسوب می‌شود بلکه بیم آن می‌رود که این منبع پروتئین ارزشمند را به کالایی لوکس تبدیل و از سبد مصرف تعداد بیشتری از مردم جامعه خارج کند. به‌نظرمی رسد همین امروز هم در میان بیشتر مردم کشور، ماهی به غذای مجلسی، مناسبتی و لوکس تبدیل شده است.