واکسن کرونای فایزر، کِی به ایران می‌رسد؟
رئیس انجمن داروسازان ایران می‌گوید اگر واکسن کرونا تأییدیه‌های جهانی برای تولید انبوه را بگیرد در بهترین حالت یک سال زمان می‌برد تا به دست ما برسد.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از همشهری، خبر موفقیت واکسن کرونا که شرکت داروسازی فایزر آمریکا آن را تولید کرده در حالی در جهان دست به‌دست می‌شود که کرونا مرگبارترین روزها را در بسیاری از کشورها ازجمله ایران در تقویم هر روزه ثبت می‌کند.
آمار مرگ‌ومیر کرونا در ایران همچنان بالاست و دیروز 453 هموطن دیگر قربانی کووید-19شدند. همزمان خبر عملکرد موفقیت‌آمیز واکسنی که شرکت فایزر با همکاری شرکت آلمانی بیوان‌تک کشف و تولید کرده و ایمنی 90درصدی آن، امیدهای تازه‌ای را به‌وجود آورده است. حال پرسش اصلی این است که درصورت تولید انبوه این واکسن توزیع آن در جهان چگونه خواهد بود و آیا این واکسن برای همه کشورها ازجمله ایران که در سال‌های اخیر دسترسی دشواری برای تامین دارو و سایر تجهیزات درمانی مرتبط داشته و در نقل و انتقالات ارزی تحت‌تأثیر تحریم‌های آمریکا با محدودیت‌های بی‌سابقه مواجه شده، به‌زودی امکان‌پذیر خواهد بود؟ اوایل مهر امسال وزارت بهداشت اعلام کرد از طریق امضای توافقنامه‌ای با اتحادیه بین‌المللی واکسن قدم‌های مهمی برای پیش خرید واکسن احتمالی کرونا برداشته است. آنطور که کیانوش جهانپور، سخنگوی سازمان غذا و دارو گفته این اتحادیه که 180کشور جهان نیز در آن عضویت دارند تلاش می‌کند از طریق سازوکارهای شفاف و مورد تأیید سازمان جهانی بهداشت شرایطی را برای توزیع واکسن کرونا به‌صورت عادلانه و بدون تبعیض فراهم کند. سازمان جهانی بهداشت در هماهنگی با گروهی از ائتلاف جهانی واکسن سازوکاری را موسوم به کواکس برای اطمینان‌بخشی درمورد توزیع عادلانه‌تر واکسن کووید – ۱۹ ایجاد کرده است. این سازوکار به جمع‌آوری وجوهات مالی برای تامین واکسن ۹۲ کشور کم‌درآمد و اقتصادهای دیگر نیاز دارد و کشورهای عضو این ائتلاف که ایران هم جزو آنهاست در این فرایند مشارکت داشته‌اند و افزون بر این وزارت بهداشت اعلام کرده که جزو کشورهایی است که برای پیش خرید واکسن احتمالی هم اقدام کرده است اما این موضوع به‌معنای این نیست که واکسن به‌زودی به‌دست ایران و حتی دیگر کشورهای جهان می‌رسد و درصورت توزیع نیز اینگونه نخواهد بود که به‌طور فراگیر و بین همه افراد جامعه توزیع شود، به همین دلیل است که همچنان زندگی با کرونا، محدودیت در رفت‌وآمدها و حضور در مراکز تجمع و سایر مراقبت‌های فردی مانند استفاده از ماسک و رعایت فاصله اجتماعی باید ادامه داشته باشد. جلیل سعیدلو، رئیس انجمن داروسازان ایران می‌گوید هم‌اکنون تنها خبر تولید واکسن فایزر را شنیده‌ایم و این خبر در حال بررسی است و تا زمانی که سازمان غذا و داروی آمریکا و مراجع بین‌المللی مثل سازمان جهانی بهداشت آن را تأیید نکنند نباید انتظار داشت این واکسن به‌عنوان داروی قطعی درمان کرونا به مرحله تولید انبوه برسد. به گفته او درصورتی که این دارو بتواند تأییدیه‌های لازم را بگیرد، مراحل تولید واکسن سخت و پیچیده خواهد بود چرا که در تاریخ بشریت هیچ دارویی تا این اندازه متقاضی مصرف نداشته و هیچ شرکتی برای تامین این نیاز و تولید انبوه به مقدار تقاضای جهانی دارای زیرساخت و سرمایه‌گذاری کافی نیست. به گفته سعیدلو دست‌کم بیش از نیمی از جمعیت جهان نیازمند استفاده از این واکسن هستند بنابراین اگر همه ظرفیت‌های تولید واکسن در دنیا در خدمت تولید واکسن کرونا هم قرار گیرند نمی‌توان انتظار داشت در مدت زمانی کمتر از یک سال واکسن به اندازه‌ای تولید شود که بتواند این نیازها را تامین کند.
اولویت‌ها تعیین‌کننده‌اند
درصورتی که واکسن در شرکت فایزر به تولید انبوه برسد تامین نیاز مردم کشور سازنده، کشورهای همجوار و کشورهایی که با ایالات متحده آمریکا دارای روابط نزدیک‌تری هستند در اولویت قرار می‌گیرد و پس از آن این دارو در اختیار کشورهای دیگر و ازجمله ایران قرار می‌گیرد. به گفته او وزارت بهداشت باید زیرساخت‌های لازم برای خرید، حمل و توزیع واکسن کرونا را تامین کند و اقداماتی هم در این‌باره انجام شده است اما «حمل‌ونقل واکسن کرونا به زیرساخت‌های متفاوتی نیاز دارد ازجمله حمل‌ونقل هوایی ویژه که باید از الان به فکر آن بود. علاوه بر این باید سازوکار توزیع مناسبی برای واکسن کرونا درنظر گرفته شود به این معنا که واکسن ابتدا باید در میان گروه‌های دارای اولویت مانند کادر درمان، سالمندان ، افراد بالای 60سال ، افراد دارای بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت، فشار خون و...، زنان باردار و پس از آن سایر گروه‌های جامعه پیش‌بینی کند.» علاوه بر این بحث قیمت دارو، پوشش بیمه‌ای و توزیع مناسب میان افرادی که باید از این دارو استفاده کنند همزمان با واردات دارو باید به شکل جدی مورد توجه وزارت بهداشت قرار گیرد و از الان برای آن برنامهریزی کنند. او معتقد است با انتشار خبر تولید واکسن در آمریکا سطح انتظارات مردم برای استفاده فوری از این واکسن در کشور افزایش پیدا خواهد کرد و این مخاطره‌آمیز است: «مردم نباید انتظار داشته باشند در زمانی زودتر از یک سال آینده شاهد واردات واکسن به ایران باشیم. خوشبختانه چندین گروه علمی داخل کشور در حال ساخت واکسن کرونا هستند و برخی از آنها توانسته‌اند به مراحل تست انسانی واکسن نیز برسند. امیدواریم با نتیجه بخش بودن تحقیقات انجام شده و تأیید اثرگذاری واکسن داخلی بر افراد داوطلب بتوانیم علاوه بر داشتن نیم‌نگاهی به واکسن خارجی کرونا نسبت به تولید داخلی واکسن کرونا اقدام کنیم.» مسئله دیگری که ایران با آن مواجه خواهد بود تحریم‌هاست. کارشناسان می‌گویند انتخابات اخیر آمریکا ممکن است شرایط دریافت دارو و از آن جمله واکسن کرونا را که در یک سال اخیر بسیار طاقت‌فرسا و پیچیده شده بود و پیامدهایش را در واردات بخشی از داروهای حیاتی و حتی واکسن آنفلوآنزا نشان داد کمی تسهیل کند اما در این زمینه همچنان نگرانی‌های زیادی وجود دارد به‌ویژه آنکه تولید‌کننده این دارو یک شرکت آمریکایی است. از نگاه برخی متخصصان اینکه ایران بتواند واکسن داخلی کرونا را بسازد دستاورد دور از انتظاری نیست. رضا آذرکیش، داروساز که سال‌ها در حوزه تولید واکسن فعال بوده است، دیروز به سایت خبری الف گفته که به تولید واکسن ایرانی کرونا امیدوار است: «کشور ما سال‌هاست در حوزه تولید انواع واکسن، یکی از کشورهای سرآمد جهان است. اینکه عده‌ای گمان می‌کنند که ایران از توانایی لازم برای تولید واکسن کرونا برخوردار نیست، کاملا خلاف شواهد عینی است. تجربه ایران در ساخت واکسن، بسیار طولانی است و طی چند دهه اخیر، ایران از واردات بسیاری از واکسن‌های ضروری بی‌نیاز بوده است.» او با اشاره به آخرین اقدامات ایران برای تولید واکسن کرونا، یادآور می‌شود: «حدود 12گروه از دانشمندان ایرانی در حال ساخت واکسن کرونا هستند. آزمایش واکسن روی مدل انسانی هم در حال انجام است. دو مؤسسه پاستور و رازی به همراه چندین شرکت دانش بنیان در حال تحقیق روی این طرح بزرگ هستند. حتی نخستین نمونه آزمایشی واکسن نوترکیب نسل جدید علیه ویروس کرونا نیز در کشورمان تولید شده است. نمی‌توان زمان دقیقی برای تولید واکسن ایرانی اعلام کرد، زیرا تحقیقات علمی، یک فرایند زمانبر و نامشخص است، اما وزارت بهداشت ابراز امیدواری کرده است که تا ابتدای سال آینده، واکسن ایرانی کرونا را تولید کند.» در جامعه و شبکه‌های اجتماعی موج نسبتا اغراق‌آمیزی درباره کشف واکسن کرونا به راه افتاده است. این موضوع می‌تواند امید زودهنگام به درمان بیماری را در جامعه ایجاد کرده و حساسیت آنها برای پیشگیری فردی ابتلا به کووید-19را تضعیف کند. واقعیت این است که واکسیناسیون جامعه‌ای به وسعت جهانی در برابر بیماری مرگبار کرونا بسیار پیچیده‌تر از آن چیزی است که بتواند در شرایط مرگبار کنونی خیال ما را برای خلاصی از کرونا دست‌کم در آینده نزدیک آسوده کند.
