رمزگشایی از علت کمبود آرد
در چند هفته گذشته کمبود آرد موجب گلایه برخی شهروندان در نقاط مختلف کشور از طولانی شدن صف‌های خرید و کمبود عرضه نان شد.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از همشهری، با وجود این یزدان سیف، مدیرعامل شرکت بازرگانی دولتی از کمبود وسیله حمل‌ونقل برای تامین آرد خبر داد و اعلام کرد با برنامه‌ریزی انجام شده آرد مورد نیاز ۹۰ هزار نانوایی در سه دهه اول، دوم و سوم هر‌ماه از طریق ۴۰۰ کارخانه که ماهانه ۹۰۰ هزار تن گندم را به آرد تبدیل می‌کنند، از طریق شبکه حمل‌ونقلی منسجم، تامین می‌شود. با بیژن نوروزمقدم، رئیس اتحادیه نانوایان سنتی تهران در این‌باره گفت‌وگو کرده‌ایم.
علت اصلی کمبود آرد و نان چیست؟
از نظر تامین آرد مشکلی نداریم و آرد فراوان است اما شرکت حمل‌ونقل خلیج‌فارس اعلام کرده بود از ابتدای شهریور‌ماه به‌دلیل افزایش هزینه حمل‌ونقل، امکان حمل آرد با نرخ کرایه‌های حمل قبلی را ندارد. نانوایان که به‌دلیل ثابت ماندن نرخ نان قادر به پذیرش افزایش هزینه حمل آرد نبودند، به‌مدت یک‌ماه در مقابل تحمیل افزایش هزینه کرایه حمل آرد مقاومت کردند اما متأسفانه شرکت حمل‌ونقل بین‌المللی خلیج‌فارس با ترفندهایی مانند تأخیر در حمل آرد به نانوایی‌ها زمینه کاهش عرضه آرد را فراهم و نانوایان نیز برای تامین آرد به اتحادیه مراجعه کردند. اگرچه اتحادیه از نانوایان خواست تا به یکدیگر آرد قرض بدهند تا نانواخانه‌ها به‌دلیل نداشتن آرد تعطیل نشوند که همینطور نیز شد.
پس مشکل چیست؟
از ابتدای امسال هزینه‌های تولید مانند دستمزد کارگر، حامل‌های انرژی، بیمه و مالیات رسما افزایش یافته و قیمت خمیر مایه نسبت به سال گذشته در دو مرحله هر بار 25درصد افزایش رسمی قیمت داشته، نانوایان سعی کرده‌اند تا رشد هزینه تمام‌شده تولید ناشی از افزایش کرایه حمل آرد را نپذیرند اما با تداوم تأخیر یکماهه حمل و عرضه آرد و فشار آن به نانوایان و ترس از کمبود آرد و تعطیلی، ناچار به پرداخت این هزینه شده‌ایم تا مشکلات تأخیر در عرضه آرد حل شود.
با این حساب کمبود آرد تا کی ادامه خواهد داشت؟
نابسامانی و کمبود آرد در برخی نانوایی‌ها، ناشی از تأخیر در حمل و به روزرسانی عرضه آرد، احتمالا تا پایان این هفته نیز ادامه می‌یابد.
با این روند هزینه حمل آرد چه میزان افزایش یافته است؟
با اقدام شرکت بین‌المللی حمل‌ونقل خلیج‌فارس هزینه حمل آرد برای نانوایی‌ها به‌طور متوسط 55درصد افزایش یافته است. دو شیوه حمل آرد با نرخ‌های متفاوت برای تامین آرد مورد نیاز نانوایی‌ها در تهران وجود دارد. حمل آرد از کارخانه‌های آرد تهران به نانوایی‌های این استان با رشد چشمگیر از هر کیسه 1500تومان به 2هزار تومان افزایش یافته است. همچنین نرخ حمل آرد از کارخانه‌های استان البرز به نانوایی‌های استان تهران نیز با رشد نزدیک به 50درصدی از هر کیسه 1500تومان به 2هزار و 200تومان رسیده و به‌طور متوسط از 11مهر‌ماه جاری هزینه حمل هر کیسه آرد به نانوایی‌های تهران 55درصد افزایش داشته است.
رشد هزینه تولید نان به‌دلیل افزایش نرخ حمل آرد چگونه جبران خواهد شد؟
فعلا این هزینه نیز به نانوایان تحمیل شده و از جیب آنها پرداخت می‌شود. 5سال بود نرخ جدیدی برای انواع نان سنتی اعلام نشده بود و سرانجام در سال گذشته با بررسی و تأیید آنالیز هزینه تمام‌شده تولید، نرخ‌های جدیدی را برای انواع نان سنتی از ابتدای مهر‌ماه سال 98ارائه کرد اما در بند آخر این مصوبه تعیین نرخ نیز اعلام شده بود که قیمت‌های جدید نان تا زمانی که قیمت گندم یا سایر هزینه‌های تولید افزایش نیابد، معتبر خواهد بود. درحالی‌که برای جبران هزینه تمام‌شده تولید نان باید نرخ‌ها تا دو برابر افزایش می‌یافت که کارگروه آرد و نان و ستاد تنظیم بازار زیر بار واقعی شدن نرخ نان با افزایش دو برابری قیمت‌ها نرفته، طرف مصرف‌کننده را گرفته و به نانوایان قول دادند که به محض تغییر سایر هزینه‌های تولید نان، نرخ‌ها مجددا اصلاح و نرخ‌های مصوب معتبر نخواهد بود. به همین دلیل از اردیبهشت‌ماه امسال نانوایان خواستار افزایش قیمت شدند که به‌دلیل در پیش بودن ماه مبارک رمضان و برای جلوگیری از کوچک‌تر شدن سفره مردم روزه‌دار از آنها خواستیم تا ارائه آنالیز هزینه تمام‌شده تولید نان برای اصلاح قیمت‌ها به بعد از این‌ماه موکول شود که بعد از ماه مبارک رمضان این آنالیز قیمت تهیه و به همه دستگاه‌ها و ارگان‌های ذیربط ارائه شده اما هنوز نرخ نان اصلاح نشده است.
هزینه تمام‌شده تولید نان نسبت به سال گذشته چقدر افزایش یافته است؟
دستمزد کارگر از ابتدای امسال حدود 36درصد افزایش یافته است علاوه بر آن قیمت رسمی هر کیسه خمیر مایه از سال گذشته تاکنون 47درصد گران شده است. این در حالی است که سهمیه خمیرمایه عرضه شده با نرخ مصوب، کفاف نیاز نانوایان را نداده و ناچار به تامین باقیمانده این نیاز از طریق بازار آزاد هستند و نرخ آزاد هر کیسه 10کیلویی خمیرمایه سهمیه‌ای نزدیک به 300هزارتومان و قیمت آن در بازار آزاد 400هزارتومان است. علاوه بر آن با احتساب افزایش رسمی قیمت، آب، گاز، برق، بیمه و مالیات و رشد 55درصدی اخیر هزینه تحمیلی حمل آرد به نانوایی‌ها هزینه روزانه تولید انواع نان در نانوایی‌های سنتی به‌طور متوسط 350تا 400هزار تومان افزایش یافته که موجب شده هزینه تولید انواع نان سنتی 40تا 45درصد نسبت به سال گذشته افزایش یابد.
نانوایان رشد هزینه تولید نان را چگونه جبران می‌کنند؟
در شرایطی که هزینه تولید نان از درآمد نانوایان پیشی گرفته و این افراد نیز جزئی از مردم بوده و ناگزیر به تحمل نرخ بالای تورم هستند، تحمیل این هزینه به تولید‌کنندگان نان و تثبیت دستوری قیمت‌ها، سرنوشت نامعلومی را برای نانوایان رقم زده است. مشخص نیست سازمان حمایت که وظیفه حمایت از تولید‌کننده و مصرف‌کننده را دارد چرا تولید‌کننده را نمی‌بیند، نانوا چه گناهی کرده که باید برخی انواع نان را به نرخ 300تا 500تومان آن هم در شرایطی بفروشد که حتی دستگاه‌های پوز نیز تراکنش کمتر از هزار تومان انجام نمی‌دهند؟ نانوایی تافتون تنوری چه تقصیری دارد که باید در فصل گرم و سرد سال تا گردن در تنور برود و این نان را به نرخ 550تومان عرضه کند؟ این ناهمخوانی دخل و خرج موجب شده تا اغلب نانوایی‌های تولید‌کننده تافتون تنوری شیوه تولید این نوع نان سنتی با کیفیت را به تولید با دستگاه‌های ماشینی و گردان تغییر دهند تا بتوانند سر پا بمانند.
نتایج بررسی رشد هزینه تمام‌شده تولید نان سنتی در ستاد تنظیم بازار چه بوده است؟
وقتی که کارگروه ملی آرد و نان و ستاد تنظیم بازار از رشد هزینه تمام‌شده تولید نان اطلاع دارند مشخص نیست که چرا با اصلاح زودتر قیمت‌ها از وقوع تخلفات احتمالی در نانوایی‌ها برای جبران هزینه تمام‌شده تولید نان اقدام نکرده و به داد نانوایانی نمی‌رسند که در تمام سختی‌ها و بحران‌های پس از انقلاب در کنار دولت و مردم بوده‌اند. آنالیز هزینه تمام‌شده تولید نان توسط اتحادیه نانوایان با درنظر گرفتن مبنای نرخ‌های سال گذشته، افزایش رسمی نرخ نهاده‌ها و هزینه‌های جانبی تولید نان در سال‌جاری و بر مبنای همان فرمول مصوب ستاد تنظیم بازار تهیه و ارائه شده است. در جلسه 29تیر‌ماه امسال نیز مقرر شد تا سازمان حمایت نتایج بررسی خود از این آنالیز قیمتی را استخراج و با ارائه آن به ستاد تنظیم بازار دراین زمینه تصمیم‌گیری شود اما هنوز این آنالیز ارائه نشده و خبری از برگزاری جلسه‌ای نیست که باید در آن برای اصلاح نرخ نان تصمیم‌گیری شود.
این تأخیر چه تأثیری بر روند تولید و عرضه نان دارد؟
با گذشت 7ماه از سال نانوایان همچنان در انتظار جبران هزینه تمام‌شده تولید نان هستند اما کسی پاسخگو نبوده و دولتی‌ها انتظار دارند تا اتحادیه بافشار بیشتر به اعضا نرخ‌های مصوب سال گذشته را رعایت کند. درحالی‌که فقط قیمت آرد ثابت مانده که سهم آن در هزینه تمام‌شده تولید نان 20تا 25درصد است و 75درصد سایر هزینه‌های تولید افزایش یافته است. نان قوت لایموت مردم است اما نانوایان نیز جزو همین مردم هستند که باید هزینه‌های جاری زندگی خود را از طریق این شغل تامین کنند. این شرایط موجب شده تا برخی نانوایی‌ها تغییر شغل بدهند و اگر فشار ادامه پیدا کند به تعطیلی بیشتر نانوایی‌ها منجر خواهد شد اما اکنون بیشتر با تغییر شیوه پخت برخی انواع نان مانند تافتون از سنتی به ماشینی مواجه هستیم.
