غارهای ایران در اغما
کرونا به داد غارهای ایران رسید و مانع از اجرای طرح‌های گردشگری و غارنوردی در آنها شد.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از همشهری، دوم مهرماه، روز غار پاک در ایران است و امسال یازدهمین سالی است که غارهای ایران روزی به نام خود در تقویم کشور دارند، ولی نگاهی به وضعیت آنها نشان می‌دهد که اوضاع غارهای ایران پس از کشف و ورود گردشگر و حتی غارنوردها رو به وخامت گذاشته است. هرسال در این روز، علاقه‌مندان به غارها دست به خانه‌تکانی آنها می‌زنند و دست‌کم در مجموع 2.5تن زباله از غارها جمع‌آوری می‌کنند. امسال اما با توجه به شیوع کرونا و لزوم رعایت پروتکل‌های حفاظتی جهانی و اهمیت حفظ تنوع‌زیستی غارها و سلامت غارزیان و غاردوستان، برنامه پاکسازی محیط غارها به‌دلیل منع الزامی ورود افراد به غار تا پایان دوران کرونا، انجام نخواهد شد.
سنگر آخر طبیعت
غارها آخرین سنگر دست‌نخورده طبیعت بودند که کمتر از سایر زیستگاه‌ها آسیب دیده بودند، ولی این دنیای زیرزمینی مدتی است توسط گردشگران و غارنوردان تخریب می‌شود.
جواد نظامدوست، عضو کارگروه غارشناسی کشور به مناسبت روز غار پاک می‌گوید: بیشترین تخریب متعلق به غارهایی است که بیشترین تبلیغ برای جلب گردشگر برایشان صورت گرفته و به بخش خصوصی واگذار شده‌اند. او شاخص‌ترین زباله‌های موجود در غارهای ایران را که آلودگی بسیار زیادی نیز ایجاد می‌کند، باتری چراغ‌ها می‌داند و می‌گوید: حتی در غارهایی که فقط غارنوردان حرفه‌ای امکان و مهارت حضور در آنها را دارند نیز، حجم غیرقابل باوری از زباله جمع‌آوری شده است. غار «پراو» در کرمانشاه که سومین غار عمیق ایران است و 752متر عمق دارد 3سال پیش پاکسازی و حدود یک تن زباله از آن خارج شد. البته این حجم از زباله متعلق به 50سال غارنوردی پس از اکتشاف این غار بود. زباله‌های تیم اکتشاف انگلستانی و لهستانی هم در این پاکسازی بیرون آورده شد. مقدار زباله‌های غارنوردهای حرفه‌ای در غارهای ایران، سال به سال کمتر شده و همه‌گیری کرونا نیز در کاهش آن تأثیر داشته است. خبر خوب دیگری که امسال و به مناسبت روز غار پاک توسط جواد نظامدوست، عضو کارگروه غارشناسی کشور اعلام شده است، پر آب شدن برخی غارهای آبی ایران مانند غار «دودزا» در زنجان است که با بارندگی‌های 2سال اخیر جان دوباره گرفته و سطح آب موجود در آن 15متر بالا آمده است. جواد نظامدوست می‌گوید: طی 10سال اخیر به‌طور میانگین 25تن زباله از غارهای ایران جمع‌آوری شده و نکته اینجاست که اساسا در محیط غار فرایند تجزیه پسماند طولانی‌تر است. به گفته او، با نشست آلاینده‌ها درون آب‌های زیرزمینی درون غارها، مردم پایین‌دست دچار بیماری می‌شوند. همچنین غارها می‌توانند باکتری‌هایی را که از بیرون به داخل غار می‌آید در خود نگه دارند و به بازدیدکنندگان انتقال دهند. بخشی از عوامل تخریب‌کننده غارها اقتصادی است و به گفته این عضو کارگروه غارهای ایران، نگاه اقتصادی به غارها حتی مخرب‌تر از زباله است. نظامدوست می‌گوید: غارها به محض کشف شدن، توجه مدیران دولتی را برای جذب گردشگر به‌خود جلب می‌کنند و شاخص‌ترین غاری که تخریب‌های غیرقابل جبرانی را متحمل شده، غار علیصدر همدان است که متأسفانه طی هر سال سطح آب موجود در آن رو به کاهش می‌رود. البته مدیران فعلی، اقداماتی برای کاهش جلبک‌هایی که با تابش نور مصنوعی در غار ایجاد شده، انجام می‌دهند.
نابودی غارهای ایران
جدید‌ترین دست‌اندازی به غارها، مربوط به غار «هنامه» در خراسان شمالی است.
جواد نظامدوست در این مورد می‌گوید: 2میلیارد ریال برای نقشه‌برداری از این غار دستکند اختصاص یافته و قرار است برای جلب گردشگر در آن سرمایه‌گذاری شود. او می‌گوید: اجازه چنین اقدامی را یکی از قوی‌ترین اعضای کارگروه غارشناسی کشور یعنی وزارت میراث‌فرهنگی داده است؛ درحالی‌که پیش از اقدام هرگونه تغییر باید در کارگروه مطرح و مجوز دریافت شود. این وزارتخانه متولی 30تا 35درصد از غارهای ایران است که در آن آثار سکونت دیده شده است. این غار دستکند به‌دلیل بافت رسی بسیار آسیب‌پذیر است. او از غار نیمه‌دستکند «کرفتو» نیز به‌عنوان یک نمونه شکست در توسعه گردشگری غارها یاد می‌کند و می‌گوید: این غار با وجود حضور نگهبان از بین رفته است. اگر مدیری فکر می‌کند با جلب گردشگر به حیات غار کمک کرده و جامعه محلی را توسعه می‌دهد، باید بداند به او اطلاعات اشتباه داده‌اند و این یک سراب است. تجاوز به حریم غارها نیز جان غارهای ایران را لب رسانده است. سال گذشته بود که حریم غار نمکدان که بخشی از ژئوپارک قشم است به بخش خصوصی برای پرورش میگو واگذار شد و با اعتراض مردم و دادستانی نجات یافت. تغییر در بیرون و درون غارها مثل تغییر ساختار منازل مسکونی است و همانطور که نمی‌توان هر دیوار و سقفی را در فرایندهای نوسازی حذف کرد، احداث در ورودی برای غارها نیز کار تخصصی است و می‌تواند مانند کاری که در غار نخجیر انجام شد، منجر به نابودی این زیستگاه شود. جواد نظامدوست، عضو کارگروه غارشناسی کشور، درباره اقدام به ایجاد تغییر در ساختار فیزیکی غارها می‌گوید: ساخت هر سانتی‌متر از غار صدها سال طول می‌کشد، ولی ما اجازه می‌دهیم سرمایه‌گذار برای یک غار در آهنی بگذارد. برخی تالارها را برای تردد ایستاده گردشگران بتراشد و با ادعای حفاظت از سلامت گردشگر، این زیستگاه بکر را سمپاشی کند و جان صدها زیستمند غار را بگیرد. ایجاد راه جدید و بازگردن دهانه غارها برای گردش هوای بیشتر، تیر خلاص به جان غارهاست. غار نخجیر نیز با همین اقدام از دست رفت. جواد نظامدوست با ابراز تأسف از نحوه مدیریت این غار می‌گوید: با صرف میلیاردها تومان یک ورودی دیگر برای این غار حفاری شد و پس از مدتی این غار طبیعی که آب‌های زیرزمینی و حفره‌های غواصی داشت به کلی نابود شد.
