محکومیت آمریکا در «تجارت جهانی»

«سازمان تجارت جهانی» سرانجام حکم خود را پیرامون دعوای تجاری آمریکا و چین صادر کرد. به موجب این حکم، تعرفه‌های دونالد ترامپ بر ضد کالاهای وارداتی از چین غیرقانونی و نقض قوانین تجارت جهانی خوانده شد. دولت ترامپ اما می‌گوید تعرفه‌هایی که دو سال قبل بر بیش از ۲۰۰ میلیارد دلار از واردات محصولات چینی وضع کرد، در واکنش به نقض مالکیت معنوی و انتقال اجباری فناوری شرکت‌هایی آمریکایی توسط چینی‌ها بوده است. سه عضو کمیته حل اختلاف «سازمان تجارت جهانی» روز سه‌شنبه در گزارشی اعلام کردند تعرفه‌های دولت آمریکا به این خاطر که تنها بر چین وضع شده، و نرخی بالاتر از حداکثر سطح مورد توافق دارند، نقض قوانین تجاری به حساب می‌آیند. به اعتقاد این کمیته، واشنگتن شواهد و دلایل کافی بر ادعای خود مبنی بر استثنای عادلانه بودن اعمال این تعرفه‌ها ارائه نکرده است. رابرت لایت هایزر، نماینده تجاری ایالات متحده در واکنش به حکم صادر شده گفت: «این گزارش کمیته آنچه را که دولت ترامپ برای چهارسال است می‌گوید تایید می‌کند: سازمان تجارت جهانی در مقابله با اقدامات فناورانه مضر چین ناتوان است.» در مقابل اما وزارت بازرگانی چین با استقبال از حکم «سازمان تجارت جهانی» اعلام کرد پکن از نظام تجاری چندجانبه و احترام به قوانین و حکمرانی سازمان حمایت می‌‌کند و امیدوار است واشنگتن نیز مواضع مشابهی را اتخاذ کند.  البته این حکم اثرات فوری کمی بر تعرفه‌های دولت آمریکا دارد و تنها آغازی از فرآیند قانونی است که تحقق آن می‌تواند برای سال‌ها به طول بینجامد. پس از به سرانجام رسیدن این فرآیند و کسب تایید نهایی، احتمالا «سازمان تجارت جهانی» به چین برای وضع تعرفه‌های تلافی جویانه علیه واردات آمریکا چراغ سبز نشان خواهد داد، اقدامی که البته چین آن را تاکنون اتخاذ کرده است.

از طرفی به نظر می‌رسد دولت آمریکا رأی روز سه‌شنبه را به کمیته استیناف خواهد برد، اقدامی که پرونده را در یک بن‌بست قانونی قرار می‌دهد. از آنجا که واشنگتن تاکنون مانع از انتصاب قضات بدنه استیناف «سازمان تجارت جهانی» شده است، جلوگیری از تشکیل جلسه حداقل نفرات، نیاز به بررسی پرونده‌ها دارد.

کمیته حل اختلافات سازمان بر این موضوع واقف بود که چنین رایی به مثابه ورود به یک شرایط پیچیده است. بنا بر گزارش کمیته در صدور این رأی تنها اقدامات دولت آمریکا مورد بررسی قرار گرفت و نه تعرفه‌های تلافی‌جویانه چین، چرا که واشنگتن علیه تلافی چین در «سازمان تجارت جهانی» شکایت نکرد. در این گزارش ۶۶ صفحه‌ای آمده است: «کمیته از مسائل گسترده‌ای که در حال حاضر در سازمان تجارت جهانی در جریان است آگاهی بالایی دارد، که یکی از آنها طیف وسیعی از تنش‌های تجاری بی‌سابقه جهانی است.» بر این اساس کمیته حل اختلافات به دولت آمریکا پیشنهاد می‌کند که اقداماتش را با تعهداتش در سازمان هم‌نوا کند. به‌علاوه به دو طرف توصیه شده است برای حل اختلافات میان خود تلاش کنند: «زمان در اختیار طرفین است تا برای گشودن گره و توجه بیشتر به فرصت‌های توافق مشترک و راه‌حل‌های رضایت‌بخش شرایط را به‌طور کامل مورد ارزیابی قرار دهند.» دونالد ترامپ «سازمان تجارت جهانی» را «بسیار بد» و متمایل به چین توصیف می‌کند و بارها تهدید کرده است که کشورش را از این سازمان خارج خواهد کرد. با این حال طی صحبت‌هایی که ترامپ روز سه‌شنبه با خبرگزاری «ای بی سی» داشت، حمایت خود را از توافق تجاری ماه ژانویه با چین ادامه داد و مدعی شد در حال حاضر چینی‌ها مقدار بی‌سابقه‌ای از محصولات کشاورزی تولید آمریکا را شامل ذرت، دانه‌های روغنی سویا و گوشت قرمز خریداری می‌کنند. ترامپ می‌گوید رهبران چین می‌دانند که او به خاطر مدیریت بیماری «کووید-۱۹» آنها «بسیار بسیار ناخشنود» است!ترامپ که کاخ سفید را برای شرکت در رویدادی ترک می‌کرد، در جمع خبرنگاران پیرامون حکم جدید «سازمان تجارت جهانی» گفت که مجبور است اقدامی در رابطه با این سازمان انجام دهد، چرا که به چین اجازه داده است به گفته او از جنایت خود بگریزد. او با اشاره به اینکه باید نگاهی دقیق تر به حکم صادر شده داشته باشد، گفت: «آنچه من اکنون می‌توانم به شما بگویم این است که من طرفدار بزرگ سازمان تجارت جهانی نیستم. شاید آنها لطف بزرگی به ما کرده باشند.»

مارگارتا سکوتا، کارمند سابق اداره نماینده تجاری ایالات متحده، که نقشی کلیدی در تهیه گزارش نقض مالکیت معنوی چین و تحریک ترامپ برای اعمال تعرفه‌ها داشت معتقد است حکم «سازمان تجارت جهانی» می‌تواند انگیزه دولت ترامپ برای خروج از این سازمان را دوچندان کند، یا اینکه درخواست‌های آمریکا را برای ایجاد اصلاحات در بدنه قدیمی ۲۵ ساله سازمان به کرسی بنشاند. این مقام آمریکایی با اشاره به اینکه ایالات متحده می‌تواند مدعی شود که ناتوانی «سازمان تجارت جهانی» در حکمرانی حقوق مالکیت معنوی، عملکرد این سازمان را در رسیدگی به اقتصاد جهانی تضعیف کرده است در ادامه صحبت‌های خود گفت: «این حکم شواهد کافی را به دولت می‌دهد تا بگوید تاریخ سازمان تجارت جهانی منقضی شده است.» گفتنی است دونالد ترامپ به‌عنوان منتقد شدید نهادهای جهانی تاکنون آمریکا را از سازمان فرهنگی ملل متحد موسوم به یونسکو خارج  کرده و برنامه دارد «سازمان جهانی بهداشت» را نیز ترک کند.

تاریخچه جنگ تجاری ترامپ

سال‌ها پیش از انتخاب به‌عنوان رئیس‌جمهور آمریکا در سپتامبر ۲۰۱۱ دونالد ترامپ در حساب توییتر خود، خبرگزاری خودساخته او نوشت: «چین نه متحد و نه دوست ما است. آنها می‌خواهند ما را شکست دهند و صاحب کشورمان شوند.» در طول انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۶ آمریکا نیز او بارها با انتقادات از سیاست‌های تجاری و اقتصادی چین، پکن را به دزدی و اخاذی از کشورش متهم کرد. در این باره در سخنرانی انتخاباتی ژوئن ۲۰۱۶ در ایالت پنسیلوانیا، نامزد جمهوری‌خواه از برنامه‌های خود برای مقابله با اقدامات تجاری ناعادلانه چین سخن گفت. ترامپ در این سخنرانی مدعی شد ورود چین به «سازمان تجارت جهانی»، بزرگ‌ترین دزدی مشاغل در تاریخ را رقم زد.

بر این اساس پس از ورود به اتاق بیضی‌شکل کاخ سفید، دونالد ترامپ جنگ تجاری ویرانگری را علیه چین به راه انداخت، جنگی که طی گذشت دو سال از آن، او دائم تهدید به اعمال تعرفه بر تمام واردات کشورش از چین که بیش از ۵۵۰ میلیارد دلار بوده می‌کرد. گرچه پس از ماه‌ها مذاکره ژانویه امسال دو کشور توانستند به فاز اول توافق تجاری دست یابند، اما هنوز تعرفه‌های اضافی بر ۳۷۰ میلیارد دلار از واردات محصولات چینی ادامه دارد، تعرفه‌هایی که بر اساس آمار گمرگ آمریکا از جولای ۲۰۱۸ تاکنون دولت ترامپ از محل آن درآمد ۱۶/ ۶۲ میلیارد دلاری  داشته است.