بازگشایی دانشگاه‌ها با ترکیبی از کلاس‌های مجازی وحضوری

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایران، آنطور که وزیر علوم می‌گوید زیرساخت‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری دانشگاه‌ها تأمین و تقویت شده است. همچنین محتوای متناسب با آموزش‌های الکترونیکی هم تولید شده است تا دانشجویان بدون مشکل آموزش‌های حضوری، غیرحضوری و نیمه‌حضوری را دریافت کنند. منصور غلامی نگاهی به سال تحصیلی مجازی گذشته داشته و معتقد است: «بر‌اساس گزارش‌های دریافت شده از مجموعه دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی کشور، می‌توان اذعان داشت که بیش از ۹۰ درصد از جامعه دانشجویی کشور در نیمسال تحصیلی گذشته توانستند تحت پوشش آموزش‌های الکترونیکی قرار بگیرند و بدون توقف آموزش، سال تحصیلی را با موفقیت به پایان برسانند.» با وی درباره بازگشایی دانشگاه‌ها و سناریوهای آموزشی در سال‌جاری تحصیلی گفت‌و‌گو کرده‌ایم که می‌خوانید:

  ابتدا از آموزش مجازی در دوران کرونا شروع کنیم. تا چند روز دیگر سال تحصیلی دانشگاه‌ها آغاز می‌شود و آموزش عالی رسماً کار خودش را شروع می‌کند که گفته شده این آموزش ترکیبی از حضوری و غیرحضوری است. در سال تحصیلی گذشته دانشجویان در آموزش مجازی مشکلاتی داشتند شما آن سه ماه را چگونه ارزیابی می‌کنید و فکر می‌کنید مهمترین مشکلتان در دانشگاه‌ها چه موضوعاتی باشد؟

‎با شیوع ویروس کرونا در جهان، آموزش عالی در کشور ما نیز مانند دیگر نقاط جهان تحت تأثیر قرار گرفت. در بسیاری از کشورها سیاست تعطیلی تمام مقاطع تحصیلی و مؤسسات آموزشی اعمال شد و بنابر آمار اعلام شده از سوی یونسکو، این سیاست منجر به تعطیلی سراسری مؤسسات آموزشی در حدود ۱۹۰ کشور شد. در ایران نظام آموزش عالی کوشید تا ضمن توقف فعالیت‌های حضوری در دانشگاه‌ها و به منظور پرهیز از تعطیل شدن آموزش، سیاست جایگزینی آموزش‌های الکترونیکی را اجرا کند. در نتیجه با تلاش وزارت علوم و دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی، از ابتدای اسفندماه ۹۸ و همزمان با آغاز نیمسال دوم تحصیلی ۹۸ - ۹۹، تمامی دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی با مصوبه ستاد ملی مبارزه با کرونا، آموزش حضوری خود را متوقف کردند و بلافاصله به سراغ آموزش‌های الکترونیکی رفتند. در‌ واقع «تبدیل کردن تهدید کرونایی به فرصت روی‌آوری به روش‌های نوین آموزشی با محوریت آموزش الکترونیکی» به عنوان راهبرد اصلی وزارت علوم انتخاب و با شتاب و سرعت قابل قبولی کاستی‌های این حوزه برطرف شد. اجرای این راهبرد با چالش‌هایی رو‌به‌رو بود که کوشش شد یک به یک برطرف شوند. از جمله مقررات بازدارنده آموزشی که به‌سرعت و با انعطاف شاهد تسهیل در مقررات و امکان بخشیدن به توسعه و تقویت آموزش‌های الکترونیکی بودیم. همچنین برخی استادان و دانشجویان با شیوه‌های آموزش الکترونیکی آشنا نبودند که سعی کردیم با برگزاری کارگاه‌های آموزشی این مشکل را برطرف کنیم. مشکل دیگر فراهم نبودن زیرساخت‌های آموزش الکترونیکی در برخی دانشگاه‌ها بود که با استفاده از فرصت تعطیلات نوروزی، آن دسته از مراکز آموزشی را که در این زمینه با خلأ رو‌به‌رو بودند تجهیز کردیم. سرعت و فراگیری خدمات اینترنتی نیز برای برخی دانشگاه‌ها مطلوب نبود که با همکاری وزارت ارتباطات در این زمینه نیز گام‌های خوبی برداشته شد. در مجموع و به استناد گزارش‌های دریافت شده از مجموعه دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی کشور، می‌توان اذعان داشت که بیش از ۹۰ درصد از جامعه دانشجویی کشور در نیمسال تحصیلی گذشته توانستند تحت پوشش آموزش‌های الکترونیکی قرار بگیرند و بدون توقف آموزش، سال تحصیلی با موفقیت به پایان برسد.

‎در این بین، داده‌های میدانی و نظرسنجی‌های انجام شده نشان می‌دهند که هرچه جلوتر آمده‌ایم رضایت دانشجویان بیشتر شده است؛ دانشگاه‌ها زیرساخت‌های خود را تقویت کرده‌اند و بازآرایی‌ها را در برنامه‌های خود داشته‌اند و فرصت‌های بیشتری را برای استفاده از برنامه‌های آموزشی و پژوهشی فراهم ساخته‌اند. ‎افزون بر این، گزارش‌های ارسال شده از دانشگاه‌ها گواه این است که اقدامات دانشگاه‌ها فقط محدود به حوزه آموزش و پژوهش نبوده، بلکه به ابعاد اجتماعی، روانی و اقتصادی موضوع ورود داشته‌اند و حاصل کار خود را در‌اختیار دستگاه‌های مربوط قرار داده‌اند.

با توجه به ماندگاری کرونا دانشجویان برای سال تحصیلی جدید با چه سناریوهای آموزشی مواجه خواهند شد؟

‎در مواجهه با این مسأله، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری سناریوهای چندگانه‌ای را در دستور کار قرار داده که به اقتضای شرایط از آنها استفاده خواهد شد. در این رابطه، برنامه‌ها به صورت ترکیبی و مکمل اجرا خواهند شد.

‎در این میان، با توجه به پیش‌بینی تداوم شیوع این بیماری در سطح کشور، وزارت علوم تدابیر لازم را اتخاذ کرده و از جمله آنکه برنامه سال تحصیلی آینده نیز با لحاظ کردن همین شرایط به دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی ابلاغ شده است.

‎برنامه سال تحصیلی آینده از انعطاف لازم با توجه به شرایط دانشگاه‌ها در مناطق مختلف کشور برخوردار است و با تأکید بر تقویت و توسعه آموزش‌های الکترونیکی و ترکیبی از کلاس‌های حضوری، نیمه‌حضوری و غیرحضوری تدوین شده است. وزارت علوم با پیش‌بینی تداوم احتمالی این بحران، به جنبه‌های مختلف آن از جمله تأمین و تقویت زیرساخت‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری، بازنگری در قوانین و مقررات آموزشی و پژوهشی، تولید محتوای متناسب با آموزش‌های الکترونیکی، چگونگی رفع کاستی‌ها و توجه به کیفیت در آموزش‌های غیرحضوری، تدوین بسته‌های مناسب کمک آموزشی و موارد مشابه اندیشیده است و امیدواریم در صورت تداوم شرایط بحرانی، آموزش‌های دانشگاهی بدون کمترین مشکلی استمرار یابند. در همین زمینه «کارگروه تخصصی آموزش‌های الکترونیکی» در وزارت علوم تشکیل شده است.

در دستورالعمل ابلاغ شده آمده است که خوابگاه‌های دانشجویان باید تک‌نفره باشد. این درحالی است که ظرفیت و زیرساخت فراهم کردن خوابگاه‌های تک نفره به هیچ عنوان وجود ندارد. به عبارت دیگر در شرایطی که حتی بهترین خوابگاه‌ها نیز اماکن مشترکی مانند آشپزخانه، سرویس بهداشتی و حمام مشترک دارند، اساساً تعریف یک‌نفره شدن خوابگاه معنا ندارد. در سال تحصیلی جدید برای این موضوع چه برنامه‌ای دارید؟

‎ظرفیت اتاق‌های خوابگاهی متنوع هستند. در برخی اتاق‌ها امکان پذیرش بیش از یک نفر هم با رعایت دستورالعمل‌ها وجود دارد. سازمان امور دانشجویان ظرفیت همه خوابگاه‌های دانشگاه‌ها را بررسی کرده و با نظر معاونت‌های دانشجویی دانشگاه‌ها، حداکثر ظرفیت قابل بهره‌برداری را استخراج کرده‌اند. از مجموعه 250 هزار نفر ظرفیت اسمی خوابگاهی، حداکثر 40 درصد آن قابل استفاده است که در مناطق و دانشگاه‌های مختلف این درصد تغییر می‌کند.

‎دستورالعمل‌های بهداشتی برای فضاهای مشترک داخل خوابگاه‌ها نیز ابلاغ شده است و حداکثر تلاش خواهد شد که با حضور کنترل شده دانشجویان، مشکل خاصی پیش نیاید.

‎یکی از مهمترین دستاوردهای دولت و وزارت علوم پایان دادن به دانشجویان ستاره‌دار بود اما گاهی در فضای مجازی دیده می‌شود که برخی افراد می‌نویسند همچنان ستاره‌دار هستیم. آیا در این سال تحصیلی دانشجوی ستاره‌دار داشتیم؟

‎به معنای خاص موضوع، خیر موردی نداشته‌ایم. اگر کسی مدعی است که مانعی بر سر ادامه تحصیل او وجود داشته به ما اعلام کند، پیگیری می‌شود.

 موضوعی که در این روزها بسیار سروصدا کرده است، مدرک جعلی چند مسئول و همین‌طور  موضوع کپی پایان‌نامه بوده است. در شبکه‌های مجازی این موارد سروصدای بسیاری به پا کرده است و مردم این سؤال را از شخص وزیر پرسیده‌اند که بالاخره کی قرار است موضوع فساد علمی در کشور جمع شود؟ چه کسی و چه نهادهایی باید در این باره ورود کنند و چرا در هر دوره‌ای ما شاهد این اتفاق‌ها هستیم؟

‎یک بخش به مؤسسات غیرمعتبر بازمی‌گردد که وزارت علوم به طور منظم لیست مؤسسات معتبر را در سایت وزارتخانه اعلام می‌کند و مرتباً اعلام می‌کند که متقاضیان فقط به مؤسسات معتبر مراجعه کنند. یک بخش هم تسهیلات ایجادشده برای استعلام مدارک تحصیلی است که وزارت در این خصوص نیز اقدامات گسترده‌ای انجام داده است. سامانه جامع مدارک تحصیلی و دانش آموختگی راه‌اندازی شده و در حال حاضر علاوه بر سامانه ملی با بیش‌بینی سیستم QRCode روی مدارک تحصیلی، امکان استعلام برخط مدارک از این طریق نیز ایجاد شده است. همه دستگاه‌ها می‌توانند مستقیماً با مراجعه به سایت از اعتبار مدرک مطمئن شوند. لذا هیچ بهانه‌ای برای دستگاه‌ها اعم از دولتی و خصوصی وجود ندارد که بدون معطلی استعلام مدارک را آنلاین انجام دهند. پوشش این سامانه بزودی به تمام دانشگاه‌های کشور گسترش خواهد یافت. در نتیجه امکان سوء‌استفاده از مدارک جعلی و مخدوش و یا غیرمعتبر به زودی از بین خواهد رفت. نهادهای انتظامی و قوه قضائیه هم با افراد متخلف در سطح جامعه برخورد می‌کنند.

کیفیت آموزش یکی از موضوعات جدی دولت های یازدهم و دوازدهم بوده است. برای همین موضوع ساماندهی آموزش عالی مطرح شد. برخی از کارشناسان آموزشی بر این باورند که دانشگاه‌ها کیفیت لازم را ندارند و البته موضوع کیفیت رشته‌های پیام نور و جامع علمی کاربردی هم همیشه مطرح بوده است که این دانشگاه‌ها در بحث استانداردهای آموزشی ضعیف عمل می‌کنند. شما برای ارتقای کیفیت دانشگاه‌ها چه اقدامی انجام داده‌اید؟

‎توجه به کیفیت آموزش همواره مورد توجه وزارت علوم در این دولت بوده است و آنچه در قالب مأموریت‌گرا شدن دانشگاه‌ها در قالب طرح آمایش و ساماندهی آموزش عالی دنبال می‌شود نیز بر همین اساس است.

نمی‌تـــــوان در حکمـــــــــی کلــــــی از بی‌کیفیت بودن آموزش در برخی دانشگاه‌ها سخن گفت و سنجش کیفیت نیازمند شاخصه‌ها و معیارهایی است که قابل رصد هستند و به جدیت از سوی این وزارتخانه دنبال می‌شوند. این حکم کلی که گفته شود دانشگاه‌ها کیفیت لازم را ندارند درست نیست.

بنابراین نمی‌توان به آسانی حکم داد که فلان دانشگاه بی‌کیفیت است بلکه باید کیفیت عملکرد آن دانشگاه یا مؤسسه را در ارتباط با اهداف و مأموریت‌های آن مورد ارزیابی قرار داد. به این لحاظ واقعیت این است که وزارت علوم در دولت‌های یازدهم و دوازدهم با توسل به سیاست مأموریت‌گرایی و ساماندهی آموزش عالی گام‌های مهمی در طریق ارتقای کیفیت آموزش عالی برداشته است.