نفت، چاله بزرگ بر سر راه توافق تجاری
در طول تاریخ جهانی صنعت نفت، هیچ کشوری به اندازه امریکا از نفت برای پیشبرد مقاصد سیاسی خود استفاده نکرده است؛ از تحریم نفت کشورهایی مانند ایران و ونزوئلا گرفته تا اجبار خرید نفت در توافق تجاری با چین.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایران، کووید19 تمام مفروضات نفتی امریکا را برهم زده است. شیوع این ویروس با تأثیر بر تمام بخش‌های اقتصادی و در نهایت تقاضا برای نفت؛ اهداف امریکا را دورتر از برنامه‌های روی کاغذ این کشور کرده و یکی از این برنامه‌ها افزایش فروش نفت به چین در قالب توافق تجاری است.
قیمت‌های پایین نفت و فاز اول توافق
اما کرونا از چه طریق توافق تجاری چین و امریکا را تحت تأثیر قرارداده است؟ پاسخ آن را باید در کاهش قیمت نفت و مشروط کردن فاز اول توافق به افزایش ۵۲.۴ میلیارد دلاری خرید محصولات انرژی از امریکا در ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ (نسبت به سطح خرید این محصولات در ۲۰۱۷) جست‌و‌جو کرد. چین بزرگترین واردکننده نفت در جهان، به‌دنبال افزایش خرید نفت امریکا بر اساس فاز اول توافق تجاری خود با یکی از اقتصاد‌های برتر جهان است. اما کارشناسان معتقدند که چین نمی‌تواند تعهدات فاز اول توافق تجاری با امریکا را اجرایی کند. گزارش‌های متعددی در رسانه‌های جهان از جمله بلومبرگ، راشاتودی و پلتس می‌توان یافت که در بررسی‌های کارشناسی، تحلیلگران اقتصادی می‌گویند اگرچه چین خرید نفت از امریکا را افزایش داده اما کاهش قیمت‌ها کار را سخت کرده و امکان اینکه فاز اول حداقل در بخش انرژی اجرایی نشود، زیاد است.
چین چقدر از امریکا نفت می‌خرد؟
اداره کل گمرک چین در تازه‌ترین گزارش خود اعلام کرده که واردات نفت خام از امریکا در ماه آگوست (مرداد-شهریور) دو برابر بیشتر از ژانویه سال ۲۰۱۸ (14.71میلیون بشکه) است.
در همین حال، طبق آژانس اطلاعاتی Kpler در ماه آگوست، امریکا در حال دستیابی به بیشترین صادرات نفت‌خام به چین در یک ماه اخیر است و انتظار می‌رود این مقدار از مرز ۳۰ میلیون بشکه عبور کند. داده‌های Kpler نشان داد که تا ماه سپتامبر حدود ۸۵ میلیون بشکه نفت خام امریکا به چین تحویل داده می‌شود.
نشریه پلتس، به نقل از منابع تجاری آگاه، گزارش داده که شرکت‌های نفتی دولت چین به خرید نفت‌خام امریکا برای بارگیری در ماه سپتامبر مشغولند و براساس گفته این منابع، انتظار می‌رود میزان خرید از آخرین هجوم و افزایش خریدها در ماه مه نیز فراتر رود.
چین که با سقوط قیمت‌های جهانی نفت خام، خرید انرژی را به شکل دیوانه‌واری افزایش داده بود، اکنون با هدف نزدیک شدن به شروط توافق تجاری با ایالات متحده خرید نفت از این کشور را چندین برابر کرده است. بلومبرگ نیز در گزارشی نوشته است که بر اساس اطلاعات به دست آمده، ماه آینده 14 میلیون بشکه نفت یا 7 سوپرتانکر کامل از امریکا به سمت چین بارگیری می‌شوند. این اطلاعات طبق تخمین شرکت Vortexa و براساس رزرو موقت تانکرها بیان شده و اگر تمام این محموله‌ها به سمت چین بروند، این رقم دو برابر حجم تعیین شده‌ای خواهد بود که برای ماه اوت در نظر گرفته شده بود.
خریدهایی که سیاسی است
محاسبات بلومبرگ براساس داده‌های گمرک نشان می‌دهد که چینی‌ها در نیمه اول سال‌جاری تنها 23 درصد از واردات کل هدف سال 2020 تحت توافقنامه تجاری با امریکا را اجرا کرده‌اند.
سرنا هوانگ، تحلیلگر ارشد Vortexa می‌گوید: «افزایش خرید نفت خام از ایالات متحده احتمالاً سیاسی است. چرا که انبارهای بزرگ نفتی چین همچنان پر است و قیمت فعلی نفت خام ایالات متحده هم خیلی بهتر از دیگر رقبایش در خاورمیانه نیست.»
در همین حال، پالایشگاه نفت سنگین PetroChina و Sinopec بیش از 40 درصد از سوپرتانکرهای خود را برای بارگیری ماه سپتامبر کرایه داده‌اند.
داده‌های گمرک نشان می‌دهد که چین به طور متوسط حدود 568 هزار و 500 تن یا 4.2 میلیون بشکه نفت امریکا را در ماه می و ژوئن خریداری کرده است. روابط میان دو کشورچندان خوب نیست و مذاکرات که ابتدا قرار بود اواخر هفته گذشته برگزار شود، به تأخیر افتاده است و زمان آن هم مشخص نیست. با این حال چینی‌ها در حال افزایش خرید نفت امریکا هستند تا خود را برای مذاکراتی قوی‌تر آماده کنند.
اگرچه تقاضا در چین تا اندازه‌ای احیا شده است اما تحلیلگران این خریدها را بر مبنای نیاز چشم بادامی‌ها نمی‌دانند. مشکلات اقتصادی در حاشیه سود پالایشگاه‌‌ها و عقب ماندن تقاضای فرآورده‌های کلیدی مانند سوخت جت و همچنین هفته‌ها انتظار در صف برای تخلیه محموله‌های نفت‌خام VLCC در بنادر چین و پر بودن مخازن ذخیره گواه این موضوع هستند.
قیمت‌ها کار چین را سخت‌تر کرد
از آنجایی که در فاز اول توافق تجاری پکن و واشنگتن رقم دلاری برای افزایش خرید انرژی در نظر گرفته شده و بحران همه‌گیری کرونا قیمت‌های نفت را پایین آورده است، چین راه پر پیچ و خم زیادی تا تحقق وعده خود به امریکا در پیش دارد.
روز گذشته در زمان تنظیم این گزارش قیمت هر بشکه نفت خام برنت 44.99 دلار در بشکه و هر بشکه نفت خام WTI که شاخص نفت امریکاست، 42.47 دلار در بشکه بود. اما زمانی که فاز اول توافق تجاری تنظیم شد، هر بشکه نفت خام به طور میانگین 63 دلار قیمت داشت. ضمن آنکه در ماه‌های اخیر بویژه در ماه آوریل، قیمت‌ها در بازار جهانی نفت خام سقوط کرد و به ارقام منفی 40 دلار برای شاخص WTI نیز رسید.
البته افزایش نسبی قیمت‌های کنونی نسبت به ماه آوریل تماماً به تقاضا برای نفت مربوط نمی‌شود و بخش عمده آن به خاطر کاهش تولید اوپک پلاس به میزان تاریخی 9.7 میلیون بشکه در روز طی 3 ماه مه، ژوئن و جولای و رصد مداوم بازار و وضعیت تولید اعضا برای حفظ پایبندی به این طرح بود. حتی روز گذشته اوپک پلاس برای بررسی روند بازار نفت و میزان پایبندی اعضا به کاهش 7.7 میلیون بشکه‌ای ماه جاری از طریق وبینار پرداخت.
با این حال قیمت‌های پایین نفت که برای سال آینده میلادی نیزدر محدوده 50 دلار تخمین زده می‌شود، اجرای فاز اول توافق پکن و واشنگتن را که در پی جنگ تعرفه‌ای میان دو کشور رقم خورد، سخت کرده است. امریکا از انرژی برای اعمال فشار بر کشورهای جهان استفاده می‌کند اما به نظر می‌رسد که تغییرات مهی در کانون ژئوپلیتیک جهان در حال رخ دادن است و شاید به‌زودی چین قدرت برتر جهان در زمینه اقتصاد شود.
اواسط قرن، چین از امریکا پیشی می‌گیرد
اگرچه امریکا با ابزار نفت و گاز بر جهان می‌تازد اما نباید انکار کرد که چین، اقتصاد دنیا را فلج کرده است.
فریدون برکشلی، رئیس گروه مطالعات انرژی وین با اشاره به اینکه چین کارخانه جهان شده است، می‌گوید: «در عین حال چین نرخ یوان را پایین نگاه داشته است تا خرید کالا از چین برای امریکا صرف داشته باشد. ضمن آنکه همین‌ها را با سرمایه گذاری‌های امریکا تولید کرده است. این اختلاف همیشه برای امریکا مشکل ساز بوده و به دوره ریاست جهوری دونالد ترامپ، قبل و بعد از آن مربوط نمی‌شود. به نوعی اقتصاد امریکا، گروگان چین است و امریکا هم می‌خواهد با ابزارهایی مانند نفت در این میدان ظاهر شود.»
او با اشاره به اینکه احتمالاً در سال‌های 2040-2050 میلادی چین اقتصاد برتر جهان خواهد شد، توضیح می‌دهد: «اواسط قرن چین از امریکا پیشی می‌گیرد. اما امریکا، هنوز قدرت نظامی اول باقی خواهد ماند. چین فقط یک پایگاه نظامی در خارج دارد و امریکا ۷۰۰ پایگاه. اما فراموش نکنیم که اگرچه چین خیلی پیشرفت کرده، ولی در عین حال، جمعیت زیر خط فقر چین ۳۰۰ میلیون نفر است (آمار رسمی دولت چین). این یعنی تقریباً به اندازه تمام جمعیت امریکا، چینی‌ها زیر خط فقر زندگی می‌کنند و این چندان خوشایند نیست.»
برکشلی می‌گوید که جا به جایی‌های مهمی در کانون‌های ژئو پلیتیک جهان در حال شکل‌گیری یا دگردیسی است و آینده جهان آسیایی است. به طوری که قرن ۱۹، قرن اروپا و انگلیس بود.
قرن ۲۰، قرن امریکا، قرن ۲۱، قرن آسیاست. همه علائم و شواهد، همین مسیر را نشان می‌دهد
او ادامه می‌دهد: «الان ۷۳ در صد تجارت امریکا با قاره امریکاست. البته توجه کنیم که تمام آسیا، چین نیست. ژاپن، هند، آسه آن، خاورمیانه، ایران، آسیای میانه و حتی ترکیه و بلکه روسیه که زمانی با تمام قوا تلاش می‌کردند، خود را اروپایی‌تر جلوه دهند، حالا با تمام قوا تلاش می‌کنند که آسیایی باشند. بزرگترین تولید‌کنندگان و بزرگترین مصرف‌کنندگان انرژی دنیا، آسیایی‌اند. از این روست که معتقدم قرن ۲۱ قرن آسیاست، اما بدان معنا نیست که رقابت‌های میان قاره‌ای نخواهد بود.»
بر این مبنا، کرونا احتمال قوی توافق تجاری امریکا و چین را تحت تأثیر خود قرار خواهد داد. چراکه حتی اگر چین هم بخواهد، اجرای فاز اول آن تا مدت‌ها ممکن نخواهد بود. اما در بلند مدت احتمالاً این چین است که برای اقتصاد جهان قدرتنمایی می‌کند و شرط می‌گذارد. باید منتظر ماند و دید که آیا 20 تا 30 سال دیگر آنچه امروز پکن دنبال می‌کند، محقق خواهد شد؟
