رکود سنگین بازار آجیل و خشکبار
تابستان فصل رکود سنتی بازار آجیل است. هیچ فروشنده‌ای انتظار ندارد رونق و گرمی بازار پاییز و زمستان، مخصوصا آذرماه و شب چله یا اسفندماه و شب عید را در ماه‌های گرم تابستان شاهد باشد، ولی اینکه در طول روز حتی یک مشتری پا به مغازه نگذارد، پدیده‌ای جدید و البته قابل پیش‌بینی بود که آجیل و خشکبارفروشان، امسال با آن مواجه شده‌اند.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از همشهری، طی 2سال گذشته رشد لجام‌گسیخته نرخ ارز، قیمت‌ها را به حدی افزایش داده که توان خرید برخی کالاهای اساسی مثل گوشت و برنج را هم از برخی اقشار جامعه گرفته و در 5ماه اخیر هم که کرونا به دغدغه‌های مردم افزوده شده و خرید ماسک و دستکش و مواد ضدعفونی‌کننده بخشی از درآمد ماهانه مردم را می‌بلعد، مسلما در چنین شرایطی نمی‌توان انتظار داشت آجیل و خشکبار که در حالت عادی هم تنقلات به حساب می‌آیند و در آخرین اولویت‌های تغذیه‌ای قرار دارند، سهمی در سبد مصرف خانوارها داشته باشند. در بازار خشکبار و آجیل این روزها پرنده پر نمی‌زند...
ایران در تولید بیشتر ارقام آجیل و خشکبار حرف‌های زیادی برای گفتن دارد و در زمینه تولید برخی ارقام مثل پسته دارای مزیت تولید است، به‌طوری‌که سال‌ها در این زمینه پیشتاز تولید و صادرات بوده است. طی سال‌های 2004 تا 2009میلادی ایران به‌طور متوسط 40درصد پسته جهان را تولید می‌کرد، در حالی که سهم آمریکا در این مدت 33درصد بود، اما طی سال‌های 2014 تا 2019 این وضعیت تغییر کرد. در این بازه زمانی، 47درصد از سهم تولید جهانی پسته به آمریکا رسید و سهم ایران به 27درصد کاهش یافت و در فصل زراعی
19-2018 سهم ایران از تولید جهانی پسته تا 7درصد نیز نزول کرد. در کنار تحریم‌ها و تغییر مناسبات تجارت جهانی که در میزان صادرات پسته ایران تأثیر زیادی گذاشت، تغییرات اقلیمی مهم‌ترین نقش را در افت تولید پسته ایران داشته است. به گفته یکی از تجار پسته، افت شدید تولید پسته کشور ناشی از 4سال خشکسالی پیاپی در استان‌های تولیدکننده پسته بوده است. پس از بارش‌های سال98 ، تولید پسته مجدداً افزایش یافت، اما محصول هنوز از استاندارد لازم برخوردار نبوده و آینده نیز چندان قابل پیش‌بینی نیست، چراکه زمستان‌ها دیگر به اندازه کافی سرد نیست و تابستان‌ها نیز بیش از حد گرم شده است و در این‌باره نمی‌توان کار زیادی انجام داد.
بازار آجیل در رکود مطلق
سال گذشته با مشکلاتی که بر سر راه صادرات پسته ایجاد شد، قیمت این محصول در بازار داخلی نسبت به سال97 کاهش چشمگیری یافت، اما دیگر اقلام آجیل، این کاهش قیمت را شاهد نبودند، ازجمله مغز گردو که قیمت آن تا 200هزارتومان هم رسید. رئیس اتحادیه فروشندگان آجیل و خشکبار تهران در این زمینه می‌گوید: سال گذشته در زمینه سرمازدگی و اثر آن بر تولید گردو هشدار دادیم اما کسی به این هشدارها توجهی نکرد تا اینکه قیمت مغزگردوی ایرانی و خارجی از 200هزارتومان گذشت، به این دلیل که گردوی ایرانی بسیار کم است و گردوی خارجی هم از آنجا که با ارز گران به کشور وارد می‌شود، قیمت آن در عمده‌فروشی به بالای 180تا 200هزار تومان رسیده است. مصطفی احمدی البته شرایط تولید امسال را مناسب می‌داند و پیش‌بینی می‌کند که بازار هم وضعیت بهتری را در زمینه محصول گردو تجربه کند. احمدی درباره وضعیت پسته می‌گوید: افزایش قیمت ارز صرفه اقتصادی را برای صادرکنندگان افزایش داده و قیمت پسته در بازار داخل در حدود 4 تا 5هزارتومان افزایش یافته و به 110 تا 112هزار توان رسیده است، اما پیش‌بینی ما این است که بالای 120هزار تن تولید داشته باشیم و امیدواریم قیمت این محصول در همین حدود بماند، با این حال چون محصول اصلی تا مهرماه به بازار می‌آید، تا فصل پاییز نمی‌توان درباره شرایط بازار نظر قطعی داد.
سال گذشته کاهش تولید بادام در کشور قیمت این محصول را در بازار بالا برد که البته با بادام خارجی، بازار به تعادل رسید، اما نکته قابل توجه این است که واردات انواع مغزها به کشور ممنوع است و آنچه از انواع مغزها وارد کشور می‌شود، قاچاق است! رئیس اتحادیه فروشندگان آجیل و خشکبار در این زمینه می‌گوید: میزان تولید بادام در 20سال اخیر هیچ تغییری نیافته و با توجه به افزایش جمعیت کشور و افزایش مصرف، فاصله میان عرضه و تقاضا باید با واردات پر شود، اما سیاست ناکارآمد ممنوعیت واردات، حجم کالای قاچاق را در بازار مصرف به‌طور چشمگیری افزایش داده است. احمدی ادامه می‌دهد: امروز در بازار، همه اجناس پیدا می‌شود، اما قاچاق! در برخی از محصولات تولید ما به اندازه مصرف نیست و این اختلاف روی قیمت بازار تأثیرگذار است. دولت باید اجازه دهد این خلأ با واردات قانونی پر شود. به گفته این مقام صنفی، طرحی به دولت ارائه شد که براساس آن، به تجار اجازه داده شود که بدون تخصیص ارز و تنها در ازای صادرات پسته، اقلامی که میزان تولید داخلی جوابگوی نیاز بازار نیست را وارد کشور کنند، اما این طرح نادیده گرفته شد و امروز در شرایطی هستیم که قیمت یک کارتن بادام هندی به 5میلیون تومان رسیده و فروشندگان هم رغبتی به خرید آن ندارند، در حالی که این محصول تولید داخلی ندارد و در شرایطی که به‌راحتی با قاچاق وارد کشور می‌شود، ندادن مجوز واردات به آن هیچ توجیهی ندارد.
کرونا و ادامه روند کاهش صادرات پسته
با وجود افزایش میزان تولید پسته در سال گذشته، صادرات این محصول هنوز حال و روز خوشی ندارد. اواخر خردادماه امسال، مدیرعامل شرکت صادارت پسته، با اشاره به رکود در بخش صادارت این محصول گفت: در سال۹۷ به‌دلیل کاهش تولید، ایران چندان حضوری در بازارهای جهانی نداشت و بازار در دست رقبای ما بود، اما امسال عوامل دیگری باعث کاهش صادرات پسته است. اصغر حسینی‌نوه افزود: امسال به‌علت نوسانات نرخ ارز و مسئله تعهد ارزی، آمار صادرات به‌شدت کاهش پیدا کرده و چیزی در حدود ۱۰۲هزار تن پسته در انبارها مانده که ماندن این مقدار پسته در این فصل بی‌سابقه است. وی با بیان اینکه نوسانات نرخ ارز و تعهدات ارزی باعث می‌شود صادرکنندگان نتوانند قراردادهای بلندمدت با مشتریان خارجی خود ببندند، به مشکل کرونا نیز اشاره کرد و افزود: در شرایط سخت حاضر، شیوع بیماری کرونا هم سهم بسزایی در کاهش صادرات داشته و تقاضا برای پسته در خیلی از کشورها کاهش داشته که به‌تبع آن قیمت هم پایین آمده است. علاوه بر این، خیلی از مرزها ازجمله مرز ترکیه و بسیاری از کشور‌های عربی که دروازه صادارت بودند، هنوز بسته هستند و امکان صادرات از آنها فراهم نیست. او تأکید کرد: شرایط بازار از یک‌سو و نحوه عملکرد ما از سوی دیگر باعث شده به سمتی برویم که اکثر بازارهای خوب خودمان را از دست بدهیم یا خیلی به سختی در آنها امکان فعالیت داشته باشیم. برای اینکه بتوانیم همین حداقل‌ها را حفظ کنیم کارهای زیادی باید انجام دهیم.
با توجه به ادامه همه‌گیری کرونا و بسته بودن مرزهای صادراتی نمی‌توان آمار بالایی را برای صادرات پسته از ابتدای سال 99 تا امروز انتظار داشت، با این حال به گفته رئیس انجمن پسته ایران در اردیبهشت‌ماه امسال ۹هزار و ۱۳۴تن پسته از ایران صادر شده است. حسین رضایی، صادرات پسته را از سال۹۷ به‌شدت در حال کاهش می‌داند و می‌گوید: اوایل سال97، ۴۹درصد محصول از کشور صادر می‌شد، درحالی‌که در سال۹۳ بالای ۵۴درصد این محصول را صادر می‌کردیم. اما از اوایل سال 98 تا فروردین امسال صادرات پسته کمتر شده و میانگین محصول صادرشده تنها ۳۹درصد بوده است. وی با اشاره به مصرف داخلی ۲۰هزار تن پسته در کشور می‌افزاید: تقریبا ۹۰درصد پسته باید صادر شود. این در حالی است که به گفته رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق تعاون ایران به‌خاطر کرونا و متوقف‌شدن صادرات محصولات کشاورزی، حدود 150هزار تن پسته صادراتی امسال روی دست باغداران مانده است. ارسلان قاسمی اخیرا در گفت‌وگو با یکی از خبرگزاری‌ها گفت که 100هزار تن پسته صادراتی از سال گذشته روی دست صادرکنندگان مانده و امسال هم با توجه به اوضاع ترسالی، پیش‌بینی می‌شود حداقل 250هزار تن پسته تولید شود؛ وضعیتی که با ادامه روند انسداد مرزها ممکن است شرایط را برای تولیدکنندگان مشکل‌تر کند.
کاهش تولید گردوی ایرانی
گردوی ایرانی به‌دلیل سرمازدگی و کاهش تولید، بسیار کمیاب است و گردوی خارجی هم با ارز گران به کشور وارد می‌شود، به همین دلیل نرخ گردوی ایرانی به بالای 200هزار تومان رسید و قیمت گردوی خارجی هم در عمده‌فروشی از 180تا 200هزار تومان گذشت.
