«ایران» قوی باش!

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از همشهری؛ انگار این روزها هجوم سختی‌ها و مشکلات میزان ناتوانی‌های ما را به رخمان می‌کشد و به ما گوشزد می‌کند تاب و توان و قدرت ما به چه میزان است و چطور باید در مقابل ضعف‌هایمان ایستادگی و در حد توان نیز آنها را جبران کنیم. ایران در ماه‌های اخیر مشکلات و سختی‌های زیادی را تجربه کرد و در روزهای پایانی سال هم درگیر فراگیری بیماری کرونا شد؛ حالا هم برای گذر از این بحران سلامت، نیازمند قدرت و توان تک‌تک ماست تا بار دیگر بتوانیم یک دل سیر در آغوش‌اش بگیریم  و به سلامت عبور کنیم. برای داشتن قدرت و توان بیشتر برای به زانو در آوردن رخوت و کسالت باید امیدوار باشیم. اما چگونه می‌توانیم خود را به چنین سلاحی مجهز کنیم؟ در این خصوص با دکتر حمزه علیمرادی، روانکاو و مشاور گفت‌وگو کرده‌ایم.

قدرت ذهن

توجه داشته باشیم موتور قدرتمند روان ما مغز است که سیستم بسیار پیچیده‌ای دارد، به‌گونه‌ای که بخشی از آن با نام «دستگاه لیمبیک» نسبت به تهدید و خطر حساس است و اگر به‌خوبی بتواند آنها را شناسایی کند در سلامت و بقای ما نقش مهمی دارد؛ یعنی کسانی که دستگاه لیمبیک‌شان به‌خوبی کار می‌کند و آنها را به‌خوبی از خطر آگاه می‌سازد سلامت و بقای بیشتری هم خواهند داشت؛ درست مانند چوپان خوبی که به‌موقع خطر را اعلام می‌کند و گله را نجات می‌دهد. اما متأسفانه دستگاه لیمبیک بعضی‌ها بی‌جهت اعلام خطر می‌کند و همین موضوع باعث ضعف کارکرد قسمت‌های دیگر آن می‌شود. وقتی ما بی‌دلیل فکر می‌کنیم مضطرب هستیم و زمان‌هایی که مضطرب هستیم واقعا نمی‌توانیم اقدامات لازم را به کاربندیم. در واقع می‌توان گفت اگر بخشی از مغز که مخصوص واکنش نشان‌دادن به استرس و اضطراب است بیش از حد کار کند دیگر نمی‌تواند زمان‌هایی که باید خوب کار کند به‌خوبی کارش را انجام دهد. البته وجود اضطراب حتما برای ما لازم است، در غیراین صورت نمی‌توانیم به‌خوبی وظایف خود را انجام دهیم. در واقع وجود همه احساسات در حد و اندازه خود وقتی متناسب باشند به ما کمک خواهند کرد. حتی غم هم برای بدن لازم است. وقتی ما غمگین نشویم نمی‌توانیم عبرت بگیریم و بارها یک اشتباه را تکرار می‌کنیم یا اگر خشمگین نشویم نمی‌توانیم حق خود را بگیریم و یا از خود دفاع کنیم. نکته مهم این است که ما احساساتمان را بپذیریم و بتوانیم آنها را مدیریت کنیم؛ نه اینکه اجازه دهیم آنها ما را تحت کنترل خود قرار دهند. هیجانات و احساسات باید در حد و اندازه خود باشند، در غیراین صورت اگر بالاتر یا پایین‌تر از حد طبیعی خود باشند مشکل‌آفرین خواهند شد.

یافتن سهم خود هنگام بروز مشکلات

توجه داشته باشیم موتور قدرتمند روان ما مغز است که سیستم بسیار پیچیده‌ای دارد، به‌گونه‌ای که بخشی از آن با نام «دستگاه لیمبیک» نسبت به تهدید و خطر حساس است و اگر به‌خوبی بتواند آنها را شناسایی کند در سلامت و بقای ما نقش مهمی دارد؛ یعنی کسانی که دستگاه لیمبیک‌شان به‌خوبی کار می‌کند و آنها را به‌خوبی از خطر آگاه می‌سازد سلامت و بقای بیشتری هم خواهند داشت؛ درست مانند چوپان خوبی که به‌موقع خطر را اعلام می‌کند و گله را نجات می‌دهد. اما متأسفانه دستگاه لیمبیک بعضی‌ها بی‌جهت اعلام خطر می‌کند و همین موضوع باعث ضعف کارکرد قسمت‌های دیگر آن می‌شود. وقتی ما بی‌دلیل فکر می‌کنیم مضطرب هستیم و زمان‌هایی که مضطرب هستیم واقعا نمی‌توانیم اقدامات لازم را به کاربندیم. در واقع می‌توان گفت اگر بخشی از مغز که مخصوص واکنش نشان‌دادن به استرس و اضطراب است بیش از حد کار کند دیگر نمی‌تواند زمان‌هایی که باید خوب کار کند به‌خوبی کارش را انجام دهد. البته وجود اضطراب حتما برای ما لازم است، در غیراین صورت نمی‌توانیم به‌خوبی وظایف خود را انجام دهیم. در واقع وجود همه احساسات در حد و اندازه خود وقتی متناسب باشند به ما کمک خواهند کرد. حتی غم هم برای بدن لازم است. وقتی ما غمگین نشویم نمی‌توانیم عبرت بگیریم و بارها یک اشتباه را تکرار می‌کنیم یا اگر خشمگین نشویم نمی‌توانیم حق خود را بگیریم و یا از خود دفاع کنیم. نکته مهم این است که ما احساساتمان را بپذیریم و بتوانیم آنها را مدیریت کنیم؛ نه اینکه اجازه دهیم آنها ما را تحت کنترل خود قرار دهند. هیجانات و احساسات باید در حد و اندازه خود باشند، در غیراین صورت اگر بالاتر یا پایین‌تر از حد طبیعی خود باشند مشکل‌آفرین خواهند شد.

اضطراب ایمن

نخستین مرحله حل مسئله درخصوص شیوع ابتلا به ویروس کرونا این است که سهم خود را پیدا کنیم؛ این که بپذیریم هرکدام از ما در تلاش برای مبتلانشدن به این بیماری، سهیم هستیم. نکته بعدی این است که تشخیص دهیم ما عادت داشته‌ایم همیشه و قبل از این بیماری هنگام رویارویی با مشکلات چگونه عمل کنیم؛ آیا بی‌جهت با آنها مبارزه می‌کردیم؟ ناامیدانه تسلیم می‌شدیم یا فرار می‌کردیم؟مهم این است که اغلب ما در مواجهه با مشکلات رفتاری از خود نشان می‌دهیم که به آن «اضطراب ایمن» گفته می‌شود. این نوع اضطراب به این صورت است که مثلا هنگام اضطراب از شکست در امتحان با وجود اینکه تلاش کرده‌ایم باز هم متوسل به تقلب می‌شویم تا به‌گونه‌ای به‌خودمان اطمینان بیشتری دهیم. به‌عبارت دیگر برای رهایی از اضطراب همیشه به چیزهایی متوسل می‌شویم که هیچ فایده‌ای ندارند. هم‌اکنون هم فکر می‌کنیم با خرید ماسک و مایعات ضدعفونی‌کننده زیاد می‌توانیم اضطرابمان را کنترل کنیم، درصورتی که برعکس، حتما به این ترتیب میزان اضطراب خود را در طولانی‌مدت بالاتر هم می‌بریم. در واقع تحقیقات نشان می‌دهد افرادی که رفتارهای ایمن دارند در لحظه، احساس آرامش موقتی می‌کنند، ولی در آینده اضطرابشان بیشتر می‌شود. افراد مضطرب دائم به دیگران تذکر می‌دهند که بهداشت را رعایت کنند. این رفتار خوبی است ولی اگر بیش از اندازه شود افراد معمولا مسئولیت انجام کارهای خودشان را برعهده نمی‌گیرند و در واقع ما اضطراب خودمان را به آنها هم منتقل می‌کنیم.

انکار و عدم پذیرش

اضطراب بعضی افراد هم به‌گونه‌ای است که همه‌‌چیز را انکار می‌کنند، به شوخی می‌گیرند و مثلا می‌گویند: «این حرف‌ها چیه؟ ما هیچ‌وقت چنین بیماری‌ای نمی‌گیریم، هر کاری هم بخوایم می‌کنیم و...». در واقع این افراد، اضطراب خود را «انکار» می‌کنند. وقتی همه‌‌چیز را به مسخره می‌گیریم یعنی قدرت پذیرش نداریم، اما توجه داشته باشیم تا زمانی که ما از مشکلات خود فرار می‌کنیم، مشکلات هم بیشتر و قوی‌تر می‌شوند. یکی دیگر از رفتارهای ایمن در برابر ویروس کرونا این است که مدام در این خصوص با دیگران حرف می‌زنیم، بارها و بارها اخبار را چک می‌کنیم و دلمان می‌خواهد همه مکالمات‌مان حول موضوع ویروس کرونا باشد. اما راهکار درست این است که تشخیص دهیم اگر با چک‌کردن اخبار حالمان بدتر می‌شود اصلا این کار را انجام ندهیم. برای آگاه ماندن از آنچه در جریان است هم باید منبع موثق، معتمد و مطمئنی پیدا کنیم و فقط به اخبار و اطلاعات آن توجه داشته باشیم، نه هر کانال و شبکه خبری مجازی و تلویزیونی که مدام ما را در معرض اینگونه اخبار قرار می‌دهند. توجه داشته باشیم اطلاعاتی که کاربردی نیستند و به عمل نمی‌آیند ما را در ذهنمان زندانی و فقط حالمان را بدتر می‌کنند.

هجوم اطلاعات

فراموش نکنیم ساختار مغز به‌گونه‌ای است که اگر اطلاعات زیادی دریافت کند که نتواند آنها را به اجرا درآورد باعث ایجاد اضطراب می‌شود و هنگامی که مدام دنبال اطلاعات بیشتری باشیم که آنها را به‌کار نمی‌بریم خود این موضوع هم ما را بیمار می‌کند. مثلا هم‌اکنون ما می‌دانیم دست شستن ما در ابتلا نشدن‌مان به بیماری ویروس کرونا بسیار مؤثر است، اما این کار را به درستی انجام نمی‌دهیم چون منتظر پیدا کردن راه‌های مناسب‌تری برای پیشگیری از این بیماری هستیم. اما اگر وظیفه خود را به‌خوبی انجام دهیم، مثلا دستمان را به خوبی بشوییم و نکات بهداشتی را کاملا رعایت کنیم می‌توانیم در کنار آن اگر به راهکار مطمئن دیگری هم دست پیدا کردیم آن را هم به کارببندیم. در ضمن حتما بپذیریم که هنگام بروز مشکلات یا شیوع یک بیماری اشکالی ندارد در حد طبیعی مضطرب شویم، چون همین موضوع باعث می‌شود اقدام درستی برای آن بکنیم. ولی برای اینکه اضطراب‌مان آن‌قدر زیاد نشود که ما را از پا در آورد باید علاوه بر متمرکز نشدن تمام و کمال روی بیماری، ذهنمان را به انجام کارهای مورد علاقه خود متوجه کنیم، نه اینکه فقط بر خبرهای بد و ناراحت‌کننده تمرکز داشته باشیم. در واقع ما باید تمام کارهایی را که لازم است برای پیشگیری از ابتلا به بیماری کرونا به کار ببندیم انجام دهیم و حتی‌الامکان از خانه هم بیرون نرویم، اما بعد از آن دیگر موضوع را رها کنیم و به زندگی عادی خود بپردازیم. ضمن اینکه مهرورزی و خوش‌بینی را فراموش نکنیم، چون تحقیقات هم ثابت کرده‌اند «خوش‌بین بودن» سیستم ایمنی بدن را بالاتر می‌برد و مهربانی و کمک کردن به دیگران احساس خوبی در ما به ‌وجود می‌آورد که ما را قوی‌تر می‌کند.

توضیح مناسب برای کودکان

توجه داشته باشیم کودکان به‌دلیل تفکر عینی که دارند نمی‌توانند کارکرد یک ویروس را به‌صورت واقعی تصور کنند و همین موضوع می‌تواند بیشتر آنها را بترساند. بنابراین باید به زبان خیلی ساده و البته واقعی و عینی و حتی در قالب بازی موضوع را برای آنها توضیح داد؛ اینکه انسان‌ها چطور گاهی مریض می‌شوند و این بیماری چطور می‌تواند به بقیه سرایت کند و چرا هم‌اکنون باید در خانه بمانیم. ضمن اینکه حواسمان باشد با توجه به آنکه بچه‌ها نمی‌توانند خود مراقبتی‌های لازم را به‌تنهایی انجام دهند، حتما خود ما کنترل‌های لازم را درخصوص رعایت بهداشت و برخورداری از تغذیه سالم بر آنها داشته باشیم، اما نباید ترس‌های خود را به کودکان هم القا کنیم. علاوه بر اینکه مراقب باشیم هیچ اسم و لقب بدی هم بر بیمار ابتلا به ویروس کرونا نگذاریم، چون این القاب ترس‌هایی را در کودکان برجای می‌گذارند که امکان دارد در آینده تبدیل به مشکلات دیگری برای کودک شوند. محیط خانه هم باید از آرامش کافی برخوردار باشد و مدام در آن از بیماری و هراس مرگ سخن گفته نشود.

راه تازه برای پیشگیری

فراموش نکنیم ساختار مغز به‌گونه‌ای است که اگر اطلاعات زیادی دریافت کند که نتواند آنها را به اجرا درآورد باعث ایجاد اضطراب می‌شود و هنگامی هم که مدام دنبال اطلاعات بیشتری باشیم که آنها را به‌کار نمی‌بریم خود این موضوع هم ما را بیمار می‌کند. مثلا هم‌اکنون ما می‌دانیم دست شستن ما در ابتلا نشدن‌مان به بیماری ویروس کرونا بسیار مؤثر است، اما این کار را به درستی انجام نمی‌دهیم چون منتظر پیدا کردن راه‌های مناسب‌تری برای پیشگیری از این بیماری هستیم

سهم من از کرونا

نخستین مرحله حل مسئله درخصوص شیوع ابتلا به ویروس کرونا این است که سهم خود را پیدا کنیم؛ این که بپذیریم هرکدام از ما در تلاش برای مبتلانشدن به این بیماری، سهیم هستیم. نکته بعدی این است که تشخیص دهیم ما عادت داشته‌ایم همیشه و قبل از این بیماری هنگام رویارویی با مشکلات چگونه عمل کنیم