فرار از نفت صفر
بازار نفت که در پی شیوع ویروس کرونا و جنگ قیمتی بین روسیه و عربستان، غروب را به خود دیده بود، حالا قرار است با همکاری فرا اوپک‌پلاس، دوباره رنگ‌ورویی به خود بگیرد.
به گزارش اقتصادآنلاین، شکوفه حبیب‌زاده در شرق نوشت:براساس توافقی که نتیجه آن صبح دیروز از زبان وزرای نفت کشورهای حاضر در نشست 10ساعته وزیران نفت و انرژی ۲۳ کشور عضو و غیرعضو سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) در نهمین نشست فوق‌العاده اوپک‌پلاس از طریق وبینار صورت گرفت، قرار است کشورها با همکاری یکدیگر، 10 میلیون بشکه در روز کاهش دهند. البته مقرر شده در توافقی که در اجلاس گروه 20 انجام می‌شود؛ سایر تولیدکنندگان خارج از اوپک نیز پنج میلیون بشکه در روز، کاهش تولید داشته باشند، اما باز هم تحلیلگران این میزان را برای مهار قیمت‌ها و بازگشت به قیمت‌های سابق ناکافی می‌دانند. با این حال، این نتیجه معلوم نیست تا چه اندازه عملیاتی باشد، علاوه بر آنکه اجرای این توافق مشروط به رضایت مکزیک است. کارشناسانی که بازار را رصد می‌کنند معتقدند نمی‌توان چندان امید به بازگشت سریع قیمت‌ها به قبل از بحران کرونا داشت و حداقل چشم‌انداز آن را تا چهار سال آینده، دور از ذهن می‌دانند. با این حال با فاصله‌ای چندماهه، احتمالا قیمت‌ها به محدوده 30 تا 40 دلار بازخواهد گشت و هرچه دورتر شویم به حدود 45 دلار خواهد رسید، اما اکنون و تا ماه آینده، قیمت‌ها در بازه 20 تا 30 دلار در هر بشکه باقی خواهد ماند و حتی ممکن است تا دو ماه آینده به 10 دلار هم نزدیک شود. این البته جدای از بحران ذخایر است که قیمت نفت را می‌تواند به صفر نزدیک کرده و حتی منفی کند، اما این اتفاقی نیست که تولیدکنندگان نفت در سطح جهان، اجازه وقوع آن را بدهند. با این همه، نگرانی‌ها کمابیش درباره نفت مازاد در جهان و کمبود ظرفیت انبارها وجود دارد. باید دید این تصمیم اخیر تا چه اندازه کشورها را می‌تواند از این بحران برهاند.
تصمیم تاریخی کشورهای نفتی برای کاهش تولید نفت
بیژن نامدارزنگنه بعد از این نشست که به دلیل اختلافات بین حضار به درازا کشیده بود، خبر داد که ۲۲ کشور بر سر کاهش تولید روزانه ۱۰میلیون‌بشکه‌ای توافق کردند و قرار شد مذاکرات با مکزیک برای نهایی‌شدن این تصمیم ادامه یابد. وزیر نفت با بیان اینکه این تصمیم دوساله خواهد بود و برای نخستین‌بار در تاریخ اوپک، تصمیمی دوساله اتخاذ می‌شود، تصریح کرد: این جزء بی‌سابقه‌ترین ارقام کاهش تولید در تاریخ اوپک و غیراوپک است.به گفته او، آمریکا، کانادا و برزیل هم به این توافق برای کاهش تولید پیوسته‌اند، اما مشکلات اندکی هم وجود داشت، البته برخی تفاهم‌ها نیاز به زمان دارد.
سهم کشورها در کاهش تولید
در بخشی از بیانیه پایانی این نشست آمده: «توافق برای مجموع کاهش تولید روزانه ۱۰میلیون‌بشکه‌ای کشورهای عضو و غیرعضو اوپک از یکم ماه می سال ۲۰۲۰ میلادی برای یک بازه زمانی اولیه به‌مدت دو ماه آغاز می‌شود که پایان این بازه ۳۰ ژوئن امسال خواهد بود، سپس برای یک بازه زمانی شش‌ماهه دیگر از یکم جولای تا ۳۱ دسامبر سال ۲۰۲۰ کاهش عرضه روزانه هشت میلیون بشکه خواهد بود، سپس در بازه زمانی سوم از یکم ژانویه ۲۰۲۱ تا ۳۰ آوریل ۲۰۲۲ به‌مدت ۱۶ ماه نیز کاهش عرضه روزانه شش میلیون بشکه می‌شود. خط پایه و مبنای محاسبه تولید برای تولید همه کشورهای حاضر در این توافق به جز عربستان و روسیه ماه اکتبر سال ۲۰۱۸ میلادی خواهد بود، در حالی که مبنای محاسبه تولید برای روسیه و عربستان روزانه ۱۱ میلیون بشکه در نظر گرفته شد. مهلت این توافق امضاشده تا ۳۰ آوریل ۲۰۲۲ میلادی خواهد بود، با این حال تمدید این توافق در دسامبر ۲۰۲۱ میلادی بررسی خواهد شد».
تقلا برای نجات نفت
ایمان ناصری، کارشناس بازار نفت و مدیر بخش خاورمیانه شرکت بین‌المللی فکتزگلوبال انرژی درباره مازاد نفت و ظرفیت کم انبارها و در نتیجه قیمت منفی نفت می‌گوید: نشست اخیر به‌منظور جلوگیری از پرشدن مخازن است، به دلیل آنکه نه تنها باید جلوی پرشدن مخازن گرفته شود بلکه حجمی که تا امروز تولید شده و می‌شود، در ماه‌های آینده ذخیره شده و باید تخلیه شود.ناصری با بیان اینکه بحث قیمت‌های منفی قطعا وجود دارد، اما در عمل احتمالا آن را نخواهیم دید، به دلیل آن اشاره کرده و می‌افزاید: احتمالا توافقات بین اوپک و غیراوپک می‌تواند در هر زمان به‌صورت اورژانسی انجام شود و سریعا سیگنالی را به بازار بفرستد که قیمت‌ها را تنظیم کند. اگر فرض کنیم که در ماه‌های آوریل و می، آن‌قدر مازاد عرضه نفت و فراورده‌های نفتی داشته باشیم که تقاضایی برای تولید جدید وجود نداشته باشد، نقطه‌ای است که قیمت را به صفر می‌رساند، اما بخش اعظمی از این تولید هم نفت و فراورده، دست دولت‌ها و شرکت ملی نفت است و آنها قبل از اینکه به نقطه‌ای که تقاضایی وجود نداشته باشد، برسند، شروع می‌کنند با ذخیره داخل کشور یا مناسبات مالی با خریدارانشان این موضوع را مرتفع کنند.
بحران ذخایر و احتمال افت قیمت نفت به زیر 10 دلار
او با تأکید بر اینکه بازار نفت بازاری کاملا آزاد نیست، ادامه می‌دهد: به‌هر‌حال قیمت از سوی اوپک و غیر‌اوپکی‌ها تنظیم می‌شود؛ اما یک موضوع که خیلی حیاتی است و کسی نمی‌داند، چون داده‌های خوبی دراین‌باره وجود ندارد، آن است که کل گنجایش ذخایر نفت خام و فراورده‌هایش در دنیا چقدر است؟ تخمین خوبی از ذخایر تجاری شرکت‌ها در کشورهای حوزه همکاری‌های اقتصادی OECD داریم و همین‌طور مخازن دولت‌ها در این کشورها، اما خارج از مجموعه OECD واقعا داده‌های خوبی وجود ندارد؛ بنابراین نمی‌دانیم چقدر دیگر این ذخایر امکان تحمل مازاد عرضه را دارند.
این کارشناس بین‌المللی انرژی می‌گوید: در ماه آوریل حدود 25 میلیون بشکه در روز، تخمین افت تقاضا نسبت به سال گذشته داریم. در واقع اگر عرضه این‌قدر کم نشود که نشده و حتی اوپک‌پلاس اکنون صحبت می‌کند که 10 میلیون بشکه کم کند، باز هم باید انتظار داشته باشیم که فقط در ماه آوریل به‌تنهایی، 15 میلیون بشکه یا بیشتر به مخازن برود. 15 میلیون بشکه در روز در ماه آوریل یعنی حدود 450 میلیون بشکه به حجم مخازن اضافه می‌شود. در ماه می و ژوئن هم مازاد عرضه خیلی زیادی را انتظار داریم. باید دید آیا 600، 700 میلیون بشکه در مخازن، فضا موجود هست یا خیر که اگر نداشته باشیم، در آن صورت لحظه‌ای که برای عرضه جدید خریداری وجود نداشته باشد، انتظار خواهیم داشت قیمت‌ها با افت شدیدی به سمت کمتر از 10 دلار برسد. آنجا جایی است که حتما واکنش شدیدی از عرضه و تولیدکننده‌ها خواهیم داشت و سعی می‌کنند جلوی موضوع تئوریکال یا نظری قیمت‌های منفی را بگیرند.
کاهش تولید 15 میلیون بشکه‌ای در روز هم کافی نیست
مدیر بخش خاورمیانه شرکت بین‌المللی فکتزگلوبال انرژی در ادامه دوباره به توافقی که در نشست اخیر شکل گرفته، اشاره کرده و می‌گوید: در این اجلاس، هم اوپک و غیراوپکی‌هایی که با هم توافقی داشتند، تلاش برای کاهش تولید به میزان 10 میلیون بشکه در روز را ارائه داده‌اند که اگر ارقام نهایی در بیانیه آن منتشر شود و به‌عنوان مرجع در نظر گرفته شود، حتما به کندکردن سرعت افزایش حجم مخازن کمک خواهد کرد. علاوه بر آنکه احتمالا اگر افت تقاضا کُند شود و بازیابی این تقاضا را در نیمه دوم سال 2020 و در ادامه سال 2021 داشته باشیم، شرایط کمی بهتر می‌شود. البته این قضیه هم فرضی است که خیلی می‌تواند تأثیرگذار باشد و اگر این اتفاق با سرعتی که همه انتظار دارند، رخ ندهد (سرعت کم یا توقف افت تقاضا در ماه آوریل و می) شاید نیازمند کاهش بیشتر تولید باشیم. یکی از فرضیاتی که در بحث جلسه اخیر مطرح شد، آن است که کشورها روی 10 میلیون بشکه کاهش تولید در روز صحبت می‌کنند، با فرض اینکه پنج میلیون بشکه در روز هم سایر تولیدکنندگان که در این مجموعه نیستند (بزرگ‌ترین غایب جلسه آمریکا بود)، کاهش تولید خواهند داشت، اما واقعا سخت است که تصور کنیم چگونه این را می‌خواهند عملیاتی کنند چون کسی را که در جمعی حاضر نیست، چطور می‌شود به یک قرارداد پایبند کرد؟
ناصری با اشاره به نتیجه این نشست ادامه می‌دهد: هنوز بیانیه صادر نشده تا مشخص شود از چه سطحی می‌خواهند تولید را کم کنند. تنها مورد مشخص این است که عربستان و روسیه هر دو تقریبا سطح تولید خیلی بالایی نزدیک به رکورد تولید 11 میلیون بشکه در روز را مبنا قرار داده‌اند و تعهد کرده‌اند سه میلیون بشکه در روز از آن کم کنند؛ یعنی عربستان و روسیه شش میلیون بشکه در روز کم کنند و چهار میلیون بشکه در روز از سوی سایر اعضا کم خواهد شد. مشخص نیست مبنا چیست؛ اما خیلی‌ها احتمال می‌دهند اکتبر 2018 را که مبنای توافق قبلی اوپک‌پلاس بوده ادامه دهند، ولی این قطعا برای عربستان و روسیه صدق نمی‌کند؛ اما برخی هم سطح تولید فعلی خود را به‌عنوان مرجع در نظر گرفته‌اند. ظاهرا بیشترین حدس و گمان این است که رفرنس کاهش سطح تولید بقیه از اکتبر 2018 است، به‌جز عربستان و روسیه که توافق کرده‌اند از 11 میلیون بشکه، سه میلیون کاهش داشته باشند و هرکدام حدود هشت میلیون بشکه تولید کنند. البته این کار ظاهرا منوط به اجلاس گروه 20 است که از امروز قرار است شروع شود و ظاهرا درباره شرطی توافق می‌کنند که پنج میلیون بشکه در روز هم بقیه کشورهایی که عضو این توافق نیستند، اما در گروه G20 قرار دارند مثل آمریکا، کانادا و نروژ، کاهش تولید داشته باشند. در واقع یک توافق 15 میلیون بشکه در روز انجام شود؛ اما به نظر ما و با نگاه به فرایند عرضه و تقاضا این کار کافی نیست، همچنان فشار رو به پایین روی قیمت‌ها هست و انتظار داریم در ماه‌های آتی تا پایان سه‌ماهه دوم سال 2020، مازاد عرضه منجر به افزایش سطح مخازن شود و فقط در نیمه دوم 2020 است که این ذخایر شروع به کاهش می‌کند. مجددا روی همین سناریوی 15 میلیون بشکه در روز کاهش تولید از سقف تولید همه این اعضا، تا پایان سال 2020 می‌توانیم برگردیم به چیزی حدود حجم میزان ذخایر امروز که خودش بالاست و به ادامه کاهش تولید نیاز است که این را به سطح قابل قبولی برگرداند که حدود 60 روز عرضه معادل تقاضا در کشورهای OECD است؛ بنابراین همچنان انتظار داریم سطح مخازن در دو ماه آینده به میزان حداکثر نزدیک باشد و فشار را روی قیمت‌ها به سطح پایین نگه دارد.
میانگین قیمت 20 دلار تا 2 ماه آینده
این کارشناس بین‌المللی نفت نگاهی به پیش‌بینی قیمت‌ها نیز داشته و می‌افزاید: به نظر می‌رسد قیمت‌ها به روند نزولی خود ادامه می‌دهند و در ماه می، به‌طور میانگین به 20 دلار می‌رسد؛ اما ممکن است در روزهایی به 10 دلار نزدیک شود و در روزهایی بالای 20 دلار باشد. از ماه ژوئن به نظر می‌رسد قیمت‌ها به سمت 30 تا 35 دلار حرکت خواهد کرد و در نیمه دوم سال پیش‌بینی می‌شود قیمت‌ها بین 35 تا 45 دلار در هر بشکه در نوسان باشد.
