هزینه سیاسی که ترامپ پرداخت می‌کند!

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از اعتماد، در روزهایی که جهان در وضعیتی پیش‌بینی‌ناپذیر گرفتار شده و تعیین زمان خداحافظی با ویروس کرونا و به حداقل رساندن تبعات اقتصادی آن از عهده اساتید پزشکی و اقتصاد خارج است، کشورهایی چون ایران، کوبا، کره‌شمالی و سوریه متحمل بیشترین تحریم‌های امریکا هستند. در ظالمانه بودن تحریم‌های امریکا علیه کشوری چون ایران با بیش از 80 میلیون جمعیت همین بس که حتی ضدایرانی‌ترین اعضای کنگره امریکا نیز خواهان گشایش در تحریم‌های ایران ولو به شکل مقطعی و در دوره گذار کرونا شدند. با این همه دولت دونالد ترامپ همچنان اصرار بر حفظ تحریم‌های همه‌جانبه ایران در عمل و پیشنهادهای توخالی کمک در گفتار دارد.

 تلاش کاخ سفید برای تطهیر تحریم

روزی نیست که دونالد ترامپ، رییس‌جمهور ایالات متحده امریکا یا مایک پمپئو، وزیر خارجه این کشور از آمادگی برای کمک پزشکی به ایران سخن نگویند. دونالد ترامپ در نقش خویش در این خیمه‌شب‌‌بازی آنقدر غرق شده که می‌گوید کافی است ایرانی‌ها با ما تماس گرفته و درخواست کمک کنند. ادعاهایی که پاسخ خلاصه و مفید ایران به آن از زبان محمدجواد ظریف، وزیر خارجه کشورمان شنیده شد: «ایران به صدقه شما نیاز ندارد.» اصرار ترامپ و تیم او برای حفظ تحریم‌های ایران آنچنان هزینه روانی، سیاسی و حیثیتی برای این کشور ایجاد کرده که وزارت خارجه امریکا برای مقابله با این فضای روانی و سیاسی هر چند روز یک ‌بار ادعاهایش درباره ایران را در قالب گزارش‌های متفاوت در سایت رسمی این وزارتخانه به‌روز رسانی می‌کند.

 در آخرین این گزارش‌ها، این وزارتخانه با انتشار یک لیست بلند بالا که نوعی گزاره برگ محسوب می‌شود ادعا کرده که ایران از بودجه مالی کافی برای مبارزه با کرونا برخوردار است و هدف از کارزار ضدتحریمی ایران در چند هفته اخیر را تلاش تهران برای دسترسی به پول نقد دانسته است.

وزارت خارجه امریکا در این گزاره برگ بدون ارایه حتی یک سند مشخص در تایید ادعاهای مطرح شده باز هم پای فعالیت‌های منطقه‌ای ایران را وسط کشیده و ادعا کرده که ایران از سال ۲۰۱۲ تاکنون بیش از ۱۶ میلیارد دلار را صرف تامین مالی نیروهای نیابتی خود در خارج از کشور کرده است.

در بخش‌های دیگری از این گزاره ‌برگ با تکرار واهی این ادعا که «تحریم‌ها مانع از رسیدن کمک‌ها به ایران نمی‌شوند» ادعا شده که ایالات متحده مجوزهای گسترده‌ای را برای فروش مواد خوراکی، فرآورده‌های کشاورزی، دارو و تجهیزات پزشکی از ایالات متحده به ایران در نظر گرفته است. در ادامه نیز ادعا شده که اسناد و مدارک رسمی ایران نشان می‌دهد که شرکت‌های دارویی و خدمات بهداشتی ایران توانسته‌اند از ماه ژانویه کیت‌های آزمایش کرونا را وارد آن کشور کنند.

مایک پمپئو، وزیر ‌خارجه امریکا با افزایش فشارهای داخلی و بین‌المللی برای رفع تحریم‌های یک‌جانبه امریکا علیه ایران هرگونه گشایش در این زمینه را رد کرده و با تاکید بر تداوم تحریم‌ها ادعا کرد که مردم ایران باید در راستای تغییر نظام خود گام بردارند. این ادعا در حالی مطرح شده که پیش از این مقام‌های متفاوت دولت ترامپ هدف خود را تغییر نظام در ایران ندانسته و مدعی بودند که به دنبال تغییر رفتار ایران هستند. تغییر رفتاری که به گفته آنها باید سه حوزه محدود شدن فعالیت‌های هسته‌ای، تحرکات منطقه‌ای و آزمایش‌های موشکی ایران را شامل شود.

 نقاب ایرانی‌دوستی ترامپ فروافتاد

تداوم تحریم‌های ایران در سایه جدال 80 میلیون جمعیت کشورمان با ویروس کرونا، صدای انتقاد رسانه‌های امریکایی را هم بلند کرده و رسانه‌هایی چون نیویورک تایمز و واشنگتن‌پست هم در مطالبی انتقادی رویکرد کاخ سفید نسبت به ایران را غیرانسانی دانسته‌اند. در این میان بسیاری از چهره‌های امریکایی که پیش از این کم و بیش مدافع سیاست فشار حداکثری دونالد ترامپ علیه ایران بودند معتقدند که تداوم این وضعیت می‌تواند تحریم‌ها را به تیر به خودی برای کاخ‌سفید تبدیل کند. در حالی که دولت ترامپ و چهره‌های رسانه‌ای ایرانی و غیرایرانی مستمری بگیر وزارت خارجه امریکا ادعا می‌کنند که هدف از تحریم‌ نفتی، بانکی و مالی ایران دولت جمهوری اسلامی است و نه مردم ایران اما تداوم تشدید تحریم‌های ایران در شرایط شیوع یک اپیدمی جهانی نشان از هدف مستقیم قرار گرفته شدن مردم ایران دارد.

 تداوم تحریم اروپا را از امریکا دورتر می‌کند

اقدام اخیر دولت ترامپ در تلاش برای مسدودسازی مسیر ایران در دستیابی به وام 5 میلیارد دلاری از صندوق بین‌المللی پول نیز به سوژه جدیدی برای انتقاد در رسانه‌های بین‌المللی تبدیل شده است. رسانه امریکایی سی‌ان‌ان روز گذشته در این باره نوشت: گفته می‌شود که قریب به 4 هزار ایرانی جان خود را بر اثر ابتلا به کرونا از دست داده‌اند. جدال ایران با ویروس کرونا شدیدتر از بسیاری از کشورها است چرا که اقتصاد ایران از تحریم‌های امریکا آسیب جدی دیده‌ و همزمان کمبود مواد دارویی در این کشور مشهود است. در شرایطی که امریکا همچنان به بلوکه کردن مسیر دستیابی ایران به وام صندوق بین‌المللی پول ادامه بدهد باید منتظر شکاف جدی در رابطه واشنگتن با اتحادیه اروپا باشد. اتحادیه اروپا در 23 ماه مارس با پرداخت 20 میلیون یورو به ایران موافقت و همچنین اعلام کرد که از اعطای وام صندوق بین‌المللی پول به ایران حمایت می‌کند. در حالی که مساله تکمیل نخستین تراکنش مالی ایران و اروپا از کانال اینستکس، وعده به تعویق افتاده تروییکای اروپایی عضو برجام بوده اما نمی‌توان راه‌اندازی آن در روزهای جدال تهران با ویروس کرونا و تحریم‌های امریکا را دهن کجی اتحادیه به متحد سنتی‌اش یعنی امریکا ندانست. هر چند که در برخی تحلیل‌ها این‌ طور گفته می‌شود که اروپا برای راه‌اندازی این کانال مالی کار با ایران که صرفا کالاهای غیرتحریمی را شامل می‌شود پاسخ مثبت امریکا را دریافت کرده و چه بسا که به منظور کاستن از فشار سیاسی بر واشنگتن درباره تحریم‌های ایران دست به این کار زده باشد.

 شکست سیاست فشار حداکثری

شاید بتوان گفت که یکی از بهترین تحلیل‌ها در چند روز اخیر درباره رفتار رییس‌جمهور امریکا در سطح بین‌المللی در روزهای ابتلای جهان به یک اپیدمی را واشنگتن پست با تیتر «فشار بر سیاست فشار حداکثری امریکا» نوشته است. نویسنده در این نوشتار مدیریت بحران کاخ سفید را به چالش کشیده و برخی از رفتارهای ترامپ را از دریچه تلاش او برای انتخاب مجدد در سال 2020 تحلیل کرده ‌است.

در حالی که مدیریت کرونا در داخل امریکا به‌ شدت مورد انتقاد قرار دارد و بسیاری از کارشناسان اعتقاد دارند که تیم ترامپ ابتدا به ساکن با موضوع جدی برخورد نکرده است، در نوشتار واشنگتن‌پست سیاست خارجی ترامپ نیز از انتقاد در امان نمانده‌ و نویسنده تاکید کرده که امریکا نتوانسته در این بحران نقش مفروض خود که رهبری جهانی است را به خوبی ایفا کند. هر چند که هیچ ‌کس نمی‌تواند به‌ طور قطع بگوید در هنگامه یک اپیدمی جهانی کدام راه بهترین است اما همه می‌دانند که در چنین شرایطی اولویت‌ها و سیاست‌های ثابت دستخوش تحولاتی خواهند شد.

بن رودز، مشاور سابق باراک اوباما در این باره می‌گوید: پاسخ امریکا به حادثه یازدهم سپتامبر دچار همان اشتباه همیشگی که واکنش بیش از حد است شد و در نتیجه شاهد افول قدرت بین‌المللی امریکا پس از این حادثه بودیم. ریاست‌جمهوری این روزهای دونالد ترامپ و شکست ما  در پاسخ‌دهی مناسب به این ویروس، خطرات کشوری را نشان داد که تلاشی برای رهبری جهان نمی‌کند.

سیاست فشار حداکثری امریکا در قبال ایران، ونزوئلا، تا حدودی کره‌شمالی و همچنین چین همگی از ویژگی یک‌جانبه‌گرایی برخوردار بودند اما یک بحران بهداشتی و سلامتی بین‌المللی محدودیت‌های سیاست «امریکا اول است» را به تصویر کشید چرا که حتی خود امریکا هم برای مبارزه با این ویروس مجبور شد از سایر کشورها کمک بخواهد. در حال حاضر در هر دو سوی آتلانتیک درخواست‌ها برای تجدیدنظر امریکا در سیاست‌ خارجی به خصوص در قبال ایران افزایش پیدا کرده است. تحریم‌هایی که امریکا پس از ترک توافق هسته‌ای با ایران بر این کشور تحمیل کرد هم اقتصاد این کشور را دچار بحران کرده و هم در زمانه کرونا دست و پای این کشور را در مبارزه با کرونا بسته است. در حال حاضر چهره‌های سیاسی هم در داخل امریکا و هم در اروپا خواهان لغو موقت تحریم‌های امریکا یا اتخاذ تدابیر دیگر برای تسهیل ارسال کمک‌هایی نظیر دارو، تجهیزات پزشکی و مواد غذایی هستند.

در حالی که دولت ترامپ ادعا می‌کند مسیر ارسال این قبیل مواد غیرتحریمی به ایران را مسدود نکرده اما در نامه‌ای که اخیرا مقام‌های سیاسی سابق امریکا خطاب به ترامپ نوشته‌‌اند از کاخ سفید خواسته شده که در این زمینه به گونه‌ای شفاف‌سازی کند تا کمپانی‌ها و کانال‌های مالی که از بیم تحریم‌های یکجانبه امریکا وارد میدان کار با ایران نمی‌شوند از امنیت این تجارت مطمئن شوند.