دروغ پشت تریبون، مرگ روی تخت بیمارستان
«ارسال دارو و غذا به ایران تحریم نیست؛ دولت ایالات متحده امریکا کنار مردم ایران و مقابل حاکمیت آنها ایستاده است. آماده مذاکره با ایران بدون پیش‌شرط با وجود تحریم‌های همه‌جانبه هستیم. پیشنهاد کمک به ایران برای مبارزه با کرونا را دادیم. آماده کمک به ایران هستیم به شرط آنکه از ما درخواست کنند.»
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از اعتماد، گوینده تمام این جملات مقام‌های متعدد دولت امریکا به ریاست دونالد ترامپ بوده‌اند. ادعاهایی که عمر مفید آنها به چند ساعت هم نکشیده و بلافاصله واقعیت‌های میدانی، بی‌اساس بودن آنها را ثابت کرده است. تحریم همه‌جانبه دولت ترامپ علیه جمهوری اسلامی ایران، اتفاق جدیدی نیست و روندی که با خروج امریکا از توافق هسته‌ای با ایران (برجام) در اردیبهشت ماه 1397 آغاز شد اندک اندک به بازگشت تحریم‌های همه‌جانبه امریکا علیه ایران به شمول فروش نفت و غیرممکن شدن مبادله‌های بین‌المللی بانکی منتهی شد. در قریب به دو سال گذشته مقام‌های دولت ترامپ از مایک پمپئو، وزیر خارجه تا برایان هوک، مسوول گروه اقدام علیه ایران برای منحرف کردن افکار عمومی در پشت تریبون ادعا کرده‌اند که ارسال مواد غذایی و دارویی به ایران در زمره تحریم‌ها نیستند. کالاهای بشردوستانه عنوانی است که تیم ترامپ به این اقلام ضروری داده و ادعای مصون بودن فروش آنها از تحریم‌های فرامرزی امریکا را مطرح می‌کند. ادعایی که در هیچ حالتی با ماهیت این تحریم‌ها با قابلیت مجازات‌های فرامرزی قابل مقایسه نیست. نه فقط ایران بلکه هر کشوری برای خرید این اقلام به مراوده بانکی و مالی نیاز دارد که این تبادل‌های بانکی ایران ذیل تحریم‌های یک‌جانبه امریکا غیرممکن شده است. با این همه آنچه این روزها بیش از پیش ابعاد غیرانسانی تحریم‌های امریکا را پررنگ کرده و انتقادهایی را علیه کاخ سفید حتی در داخل ساختار سیاسی امریکا برانگیخته، شیوع ویروس کرونا در ایران است. ویروسی که برای مهار آن کشور مبتلا به تعداد بالای کیت‌های تشخیص و همچنین تجهیزات پزشکی قابل توجه در ارقام بالا نیاز دارد. با تبدیل شدن کرونا به یک اپیدمی جهانی هر روز آمار مبتلاها به این ویروس در کشورهای مختلف افزایش پیدا کرده و طبیعتا نمودار آمار قربانیان هم سیر صعودی پیدا می‌کند و در چنین شرایطی همکاری‌های بین‌المللی تنها راه برای کاستن از تلفات انسانی است. در شرایطی که کشورهای مختلف و نهادهای بین‌المللی در حال کمک‌رسانی به کشورهایی هستند که روند شیوع ویروس در آنها سریع‌تر است، ایران در حالی پس از چین بالاترین آمار تلفات ناشی از ابتلا به کرونا را ثبت کرده که تحت شدیدترین تحریم‌ها قرار دارد. به نظر می‌رسد که تاکنون چین تنها کشوری بوده که روند کمک‌ها به ایران به شمول ارسال کیت‌های تشخیص و اعزام نیروی متخصص را آغاز کرده و ادامه داده است. همزمان انتقادها از دولت ترامپ درباره وضع تحریم‌ها بر ایران آن هم در روزهایی که قربانیان این تحریم به وضوح مردم عادی هستند، افزایش پیدا کرده است. در 10 روز گذشته برخی منابع خبری مانند رویترز ادعا کردند که امریکا معافیت‌هایی را بر تحریم‌های ایران وارد کرده تا در سایه آنها امکان ارسال اقلام غذایی و دارویی به ایران فراهم شود. ادعایی که هیچ مصداقی برای تایید آن وجود ندارد. مایک پمپئو، وزیر خارجه دولت ترامپ اخیرا در جلسه استماع سنا ادعا کرد که دولتش پیشنهادهایی برای ارایه کمک به ایران داده و این ایران است که اطلاعات لازم را در این زمینه با امریکا به اشتراک نمی‌گذارد. ادعایی که با پاسخ تند سخنگوی وزارت خارجه ایران رو به رو شد و سیدعباس موسوی در بیانیه‌ای این اقدام رسانه‌ای امریکا را بازی سیاسی و روانی خواند. شنیده‌ها حاکی از آن است که به‌رغم ادعای مایک پمپئو مبنی بر اینکه از طریق سوییس به ایران پیامی برای کمک امریکا داده شده، وزارت خارجه کشورمان حداقل تا لحظه تنظیم این خبر (غروب یکشنبه) چنین پیامی از حافظ منافع امریکا در ایران دریافت نکرده است.
دولت امریکا در حالی ادعا می‌کند از طریق کانال مالی سوییس کمک‌رسانی به ایران در حوزه دارو و مواد غذایی در شرایط شیوع کرونا در ایران را افزایش داده که این ادعا نیز عملا جنبه عملیاتی به خود نگرفته است. قریب به یک ماه پیش بود که مارکوس لانتر، سفیر سوییس در ایران در نشست خبری کوتاهی که با خبرنگاران ایرانی در تهران داشت خبر آغاز فعالیت این کانال را اعلام و جزییات خرید دارویی ایران از طریق این کانال با استفاده از منابع مالی ایران در این کشور را بیان کرد. براساس گزارشی که تسنیم درباره اطلاعیه جدید وزارت خزانه‌داری امریکا منتشر کرده، این وزارتخانه منوط به مشخص شدن ذی‌نفع نهایی کالاهای ارسال شده به ایران موافقت خود را با فراگیر شدن فعالیت این کانال برای دیگر کشورها و شرکت‌های اروپایی اعلام کرده است. بر همین اساس روزنامه شرق در شماره روز گذشته خود در تحلیلی به قلم مجید شاکری، تحلیلگر اقتصادی درباره این معافیت جدید خزانه‌داری امریکا نوشت: «پیش از این بانک مرکزی اساسا در حوزه غذا و دارو و کالاهای بشردوستانه مجوز داشت؛ اما شش ماه پیش که بانک مرکزی جزو لیست تحریم به اصطلاح تروریستی قرار گرفت، مجوز این سه استثنا از بین رفت. حالا مجددا این سه یعنی غذا و دارو و اقلام بشردوستانه در فهرست استثناها قرار گرفته‌اند و قرار است به واسطه کانال مالی سوییس تراکنش‌های مربوط به آنها انجام شود.» ایران ستیزهای حاضر در کابینه ترامپ در حالی ژست انسان‌دوستی با موافقت با ارسال دارو و مواد غذایی به ایران در روزهای بحرانی جدال ایرانی‌ها با کرونا می‌گیرند که پیش از این محمدجواد ظریف با بی‌اهمیت خواندن این ادعاها و همچنین ناکافی بودن کانال مالی سوییس گفته بود این کانال کمتر از اجرای دستور دیوان بین‌المللی دادگستری است که به امریکا دستور داده حق ندارد از ورود غذا و دارو به ایران ممانعت کنند. شنیده‌ها حاکی از آن است که به‌رغم ادعای وزیر خارجه کابینه ترامپ و اعلامیه خزانه‌داری امریکا درباره استثنا شدن غذا، دارو و اقلام بشردوستانه از تحریم و قرار گرفتن ارسال آنها در لیست کالاهای مشروع برای انتقال به ایران از طریق کانال سوییس، دولت امریکا در سه هفته گذشته در مسیر کار کردن این کانال کارشکنی‌های بسیاری انجام داده است. پیش از این عباس موسوی، سخنگوی وزارت خارجه اعلام کرده بود که داروهای ضدسرطان و مورد نیاز برای پیوند اعضای بدن به ارزش 3/2 میلیون یورو که از طریق کانال سوییس به دست ایران رسیده از محل دارایی بلوکه شده ایران در این کشور تامین اعتبار شده و به گمانه‌زنی‌ها درباره کمک مالی سوییس یا هر کشور دیگری به این کانال پایان داده بود. بر اساس شنیده‌ها پس از این انتقال، خزانه‌داری کابینه ترامپ برخلاف ظاهرسازی‌های رسانه‌ای، سختگیری بی‌سابقه‌ای بر روند انتقال اموال بلوکه شده ایران در سایر کشورها به کانال مالی سوییس برای خرید اقلام غذایی و دارویی اعمال می‌کند. بر همین اساس عباس موسوی، سخنگوی وزارت خارجه نیز در واکنش به ادعای مایک پمپئو برای پیشنهاد واشنگتن به تهران برای کمک در جریان مبارزه با کرونا، تلویحا به این مساله اشاره کرد و گفت که امریکا حتی راه خرید دارو و تجهیزات پزشکی را مسدود کرده است. از سوی دیگر وزارت دارایی امریکا در حالی ادعا می‌کند این ساز و کار مالی و تجاری به طور کامل فعال شده که قوانین دست و پا‌گیری که خزانه‌داری امریکا بر این ساز و کار تحمیل کرده عملا اجرایی شدن آن را غیرممکن کرده است. در این چارچوب به طور داوطلبانه حجم گسترده‌ای از اطلاعات مربوط به معاملات در اختیار دولت امریکا قرار می‌گیرد تا امکان معامله اقلامی چون کالاهای کشاورزی، غذا، دارو و تجهیزات پزشکی با ایران فراهم شود. امریکا می‌گوید اطلاعاتی که درباره معاملات و طرف معامله ایرانی از موسسات مالی و تجاری می‌گیرد برای شفافیت و اقدامات احتیاطی و در جهت اطمینان از آن است که کالاهای مورد معامله به «مردم ایران» برسد. این ادعا در حالی مطرح شده که وضع چنین محدودیت‌هایی در کنار مبهم بودن تصمیم‌گیری‌های خزانه‌داری امریکا درباره نظارت بر اجرای تحریم‌های امریکا، بسیاری از کمپانی‌ها و نهادهای مالی را از هر گونه کمکی به این ساز و کار منصرف می‌کند.
در حالی که وزیر خارجه امریکا ادعا می‌کند از طریق سوییس پیشنهاد کمک به ایران را داده و خزانه‌داری امریکا هم می‌گوید کانال سوییس می‌تواند با دست باز بیشتری به انتقال دارو و مواد غذایی به ایران بپردازد، دونالد ترامپ انجام هر نوع کمکی به ایران را مشروط به درخواست تهران کرد. وی روز یکشنبه به وقت امریکا مدعی شد برای مقابله با ویروس کرونا به ایران کمک خواهد کرد اما به شرطی که تهران ابتدا درخواست کند. ترامپ در این باره گفت: «ما بهترین متخصصان درمانی را در جهان داریم؛ ما واقعا می‌خواهیم و علاقه داریم که به ایرانی‌ها کمک کنیم. تنها کاری که باید بکنند این است که از ما بخواهند!» این ادعای ترامپ در حالی مطرح شده که انتظار افکار عمومی از دولت وی اعطای معافیت‌های تحریمی ولو موقت برای تقویت دست ایران در مبارزه با کرونا است و نه کمک مستقیم و بلاعوض کاخ سفید به تهران!
سختگیری بیشتر بر ورود ایرانی‌ها به امریکا
همزمان با بازی رسانه‌ای مایک پمپئو درباره ارایه پیشنهاد کمک به ایران از طریق کانال مالی سوییس مایک پنس، معاون رییس‌جمهور امریکا در کنفرانسی خبری در کاخ سفید که روز شنبه برگزار شد اعلام کرد کسانی که در ۱۴ روز گذشته در ایران بوده‌اند، نمی‌توانند به امریکا سفر کنند. مایک پنس اعلام کرد که محدودیت‌های موجود بر مسافران ایرانی شامل کلیه شهروندان خارجی می‌شود که در ۱۴ روز گذشته از این کشور بازدید کرده‌اند. بر اساس آخرین آمار اعلام شده، کرونا تاکنون در قریب به 60 امریکایی دیده شده که این بیماران در واشنگتن، اورگان و کالیفرنیا زندگی می‌کنند و هیچ کدام از آنها با کشورهایی که آمار ابتلا در آنها بالاست ارتباطی نداشته‌اند.
نامه سناتور وارن به وزرای خارجه و دارایی
تداوم تحریم‌های همه جانبه امریکا علیه ایران صدای انتقاد سناتورهای امریکایی را هم بلند کرده است. در تازه‌ترین این موارد، الیزابت وارن، سناتور دموکرات که برای نامزدی حزبش در رقابت‌های ریاست‌جمهوری کاندیدا شده در نامه‌ای به وزرای خارجه و دارایی امریکا از آنها خواسته برای هر چه راحت‌تر منتقل شدن کمک‌های انسان‌دوستانه و اقلام مورد نیاز به ایران اقدام کنند. او گفته مطمئن نیست ساز و کار ایجاد شده از سوی کاخ سفید در این زمینه کفایت کند. به گزارش بی‌بی‌سی، در این نامه که الیزابت وارن روز جمعه نهم اسفند، خطاب به مایک پمپئو، وزیر خارجه و استیو منوچن، وزیر دارایی امریکا نوشته آمده: «این هفته وزارت دارایی اعلام کرد که مکانیسمی برای ارسال و معاملات انسان‌دوستانه به راه افتاده است، اما من نگرانم که این اقدام نتواند فضای فعلی حاکم بر فعالیت‌های بانکی و تجاری با ایران را که آکنده از ترس و ریسک است را به سوی معاملات و تراکنش‌های انسان‌دوستانه سوق دهد. بنابراین، به دنبال اطمینان از این مهم هستم که نشان دهد تلاش‌های منطقی از سوی امریکا صورت گرفته تا اقلام پزشکی و اجناسی که شامل تحریم‌ها نمی‌شوند در دسترس مردم ایران قرار داده شود تا بتوانند از گسترش بیشتر ویروس کرونا جلوگیری کنند.»
راهکارهای ناکافی برای کمک به ایران
همزمان با شیوع کرونا در ایران، رسانه‌های بین‌المللی نیز به پوشش اخبار مربوط به جنگ ایران با این بیماری در سایه تحریم‌ها پرداختند. البته در اکثر این رسانه‌ها، وعده توخالی دولت ترامپ مبنی بر فعال‌سازی کانال مالی سوییس برای کمک به ایران در مبارزه با این بیماری پررنگ‌تر از تلاش برای راستی‌آزمایی این ادعا است.
نیوزویک در گزارشی تفصیلی در این باره می‌نویسد: تا پیش از شیوع کرونا، ایران در حال دست و پنجه نرم کردن با تبعات اقتصادی تحریم‌ها بود و اکنون با بسته شدن مرزهای کشورهای همسایه با ایران و کنسل شدن پرواز سایر کشورها به ایران و برعکس، فشار اقتصادی بر مردم ایران در سایه تحریم افزایش پیدا خواهد کرد. کرونا در روزهایی به ایران حمله کرد که کارگروه وی‍ژه اقدام مالی موسوم به FATF هم نام ایران را در لیست کشورهای غیرهمکار قرار داد و اقدام‌های مقابله‌ای علیه تهران را بازگرداند. مایک پمپئو قریب به یک ماه پیش اعلام کرده بود که امریکا آماده کمک نقدی به ارزش 100 میلیون دلار به چین و سایر کشورهایی است که در حال مبارزه با کرونا هستند اما زمانی که ما از وزارت خارجه سوال کردیم که آیا بخشی از این کمک مالی را به ایران هم اختصاص می‌دهید یا خیر، پاسخی دریافت نکردیم. سخنگوی وزارت خارجه به ما گفت تنها کسی که مقصر شیوع کرونا در ایران است، دولت این کشور است.
نیوزویک در ادامه این گزارش با اشاره به سخنان مقام‌های امریکایی مبنی بر اینکه کانال سوییس می‌تواند اقلام دارویی و غذایی مورد نیاز ایران را به این کشور برساند، نوشت: نه ساز و کار مالی اتحادیه اروپا برای کار با ایران موسوم به اینستکس و نه کانال راه افتاده توسط سوییس نمی‌تواند جایگزین معافیت‌های رسمی تحریمی شود که امریکا می‌تواند در این شرایط سخت به ایران بدهد.
تحریم در حال قتل ایرانی‌ها است
نشنال اینترست در تازه‌ترین گزارش خود درباره مبارزه ایران با کرونا نوشت: تحریم‌های امریکا علیه ایران همان کاری را انجام می‌دهند که برای آنها مشخص شده؛ به قتل رساندن. بر اساس بیانیه جدید وزارت خزانه‌داری امریکا برخی تحریم‌های مربوط به تروریسم بر بانک مرکزی ایران موقتا لغو شده تا کانال مالی برای تجارت اقلام بشردوستانه با ایران باز شود. با این همه به نظر نمی‌رسد که این معافیت موردی کمک شایانی به ایران در جنگ با کرونا بکند. وزارت بهداشت ایران تحریم‌های بانکی که بر ایران تحمیل شده را مقصر کمبود کیت تشخیص کرونا در این کشور می‌داند. مقام‌های ایرانی می‌گویند که چند کمپانی بین‌المللی برای فروش کیت‌های تشخیص کرونا به ایران اعلام آمادگی کردند اما ایران به دلیل تحریم‌های بانکی نمی‌تواند بهای این کیت‌ها را پرداخت کند. ایران می‌گوید که می‌تواند پول خرید این کیت‌ها را از کانال‌های دیگر هم پرداخت کند اما بسیار زمانبر خواهد بود و این در حالی است که در شرایط بالا رفتن تعداد مبتلایان به کرونا در ایران، این وجه باید از طریق بانک سریعا پرداخت شده و تهران کیت‌های تشخیص را سریعا خریداری کند. هر چند که دولت ترامپ می‌گوید اقلام غذایی و دارویی تحریم نیست اما وی موسسه‌های بانکی و مالی ایران را ذیل عنوان تروریسم برده لذا همتاهای بین‌المللی این نهادها تن به کار با آنها نمی‌دهند. حتی در سایه کانال سوییس هم ایران نمی‌تواند تمام تجهیزات پزشکی و مواد دارویی مورد نیاز برای مبارزه با کرونا را وارد کند. در حقیقت خزانه‌داری امریکا باید به طور مشخص مجوز صادرات وسایل آزمایشگاهی و دارویی به ایران را که فعلا ممنوع است، صادر کند. اسفندیار باتمانقلیج، کارشناس مسائل ایران در این باره می‌گوید: درباره نحوه کار با ایران در سایه تحریم‌های امریکا شفافیت خاصی صورت نگرفته و مناطق خاکستری بسیاری درباره اینکه چه اقلامی از نظر دولت ترامپ ذیل عنوان اقلام بشردوستانه قرار می‌گیرند، وجود دارد. همین مساله باعث می‌شود که ایران نتواند در این شرایط اورژانسی بلافاصله به تجهیزات مورد نیاز دسترسی پیدا کند.
