توهمی به نام «چکاپ کامل»

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از خراسان،  امروزه با پیشرفت فناوری ابزارهای تشخیصی زیادی به کمک پزشکان آمده است اما هیچ روشی را نمی توان جایگزین «شرح حال دقیق» و «معاینه بالینی کامل» کرد، گاهی در کنار این دو اصل مهم و با استفاده درست و به جا از روش هایی مثل آزمایش خون، آزمایش ادرار، روش های تصویربرداری و... می توان سریع‌تر به تشخیص دقیق بیماری رسید و با شروع زودهنگام درمان، عوارض بیماری را کاهش داد. بیشتر مردم تصور می کنند با انجام سالانه چند نوبت آزمایش خون می توانند سلامت خود را از نظر تمام بیماری ها بررسی کنندو اما ...

روزانه افراد زیادی که در صحت و سلامت کامل به سر می‌برند و هیچ فاکتور خطرناک یا علامت بیماری خاصی ندارند به پزشکان مراجعه می کنند و درخواست نوشتن آزمایش خون، ادرار و... دارند و اظهار می‌کنند که هر سال چندین بار این آزمایش ها را انجام می دهند.انجام چکاپ های مکرر نشان دهنده ناآگاهی مردم از بیماری ها و روش تشخیص آن هاست.

  اهمیت بیشتر روش های دیگر تشخیص

به غیر از آزمایش خون و ادرار برای تشخیص بسیاری از بیماری ها نیاز به اقدامات تشخیصی پیچیده تری داریم. به عنوان مثال برای تشخیص قطعی برخی از بیماری های کبدی نیاز به انجام بیوپسی(نمونه برداری) است یا برای تشخیص برخی تومورها گاهی آزمایش خون هیچ کمکی نمی کند و نیاز به استفاده از روش های تصویربرداری مثل سی تی اسکن یا ام آر آی است.

برای تفکیک بیماری آسم از دیگر بیماری های تنفسی معمولا نیاز به انجام اسپیرومتری(تست تنفس) داریم. همچنین برای تشخیص خیلی از بیماری ها نیاز به انجام روش های پیچیده ای مثل نمونه برداری ازمغز استخوان، آزمایش ژنتیک، آزمایش عرق، نوار مغز، نوار عصب و عضله و... است.

  تشخیص بالینی بیماری ها

روش های تشخیصی زیادی وجود دارد و با صرف آزمایش خون و ادرار نمی‌توان تمام بیماری ها را بررسی کرد و به هیچ عنوان عبارت «چکاپ کامل» درست نیست.

راه تشخیص بسیاری از بیماری ها، بالینی است. یعنی فقط با معاینه و شرح حال کامل می‌شود به تشخیص نهایی رسید و استفاده از آزمایش های پاراکلینیک در روند تشخیص این بیماری ها کاربردی نیست، مگر برای تفکیک از دیگر بیماری ها.

 بار تحمیل شده به سیستم آزمایشگاه

انجام مکرر آزمایش های غیرضروری در سطح انبوه هزینه های زیادی به مردم و نظام سلامت تحمیل می کند و به دلیل افزودن به بار کاری آزمایشگاه ها، احتمال بروز خطای آزمایشگاهی را هم افزایش می‌دهد.

برخلاف تصور بیشتر مردم، صرف طبیعی بودن میزان فاکتورهای آزمایشگاهی لزوما به معنی سلامت کامل نیست و برعکس در بسیاری از موارد غیر طبیعی بودن یک یا چند فاکتور آزمایشگاهی لزوما نشان دهنده بیماری خاصی نیست. بنابراین درهردو مورد نیاز است پزشک با توجه به شرح حال، معاینه و سابقه خانوادگی بیمار و حتی شرایط بیمار هنگام انجام آزمایش و... برگه آزمایش را تفسیر کند.برای نمونه ممکن است فردی به دلیل ابتلا به یک بیماری در حال مصرف آنتی بیوتیک باشد ولی آزمایش کشت ادرار حتی درصورت ابتلا به عفونت مجاری ادراری،  طبیعی گزارش شود. برخی شرایط مثل حاملگی یا مصرف برخی داروها می تواند سطح برخی از فاکتورهای خونی را تغییر دهد که این هم لزوما به معنای بیماری نیست.

یکی از وظایف پزشکان این است که بیماری هایی را که نسبتا شایع هستند و درصورت تشخیص دیرهنگام، عوارض زیاد و جبران ناپذیری به دنبال دارند، قبل از بروز علایم در سطح جامعه پیدا کنند و با درمان به موقع، عوارض ناشی از آن ها را به حداقل برسانند. بیماری هایی مانند دیابت نوع 2، سرطان سینه، سرطان دهانه رحم و... .

 معاینه ضروری جایگزین آزمایش غیر ضروری

سرطان دهانه رحم و پستان بیماری های شایعی است که به سادگی و با روش های غیرتهاجمی می‌توان آن ها را تشخیص داد اما با وجود تاکید فراوان، توجه کمی به این دو بیماری می‌شود.درصد اندکی از بانوان معاینه دوره ای سینه را انجام می‌دهند و به ندرت برای انجام ماموگرافی یا سونوگرافی سینه  به پزشک مراجعه می‌کنند. از طرفی  بیشتر بانوان درباره انجام سالانه تست پاپ اسمیر سهل انگاری می‌کنند. این در حالی است که همین افراد سالانه چندین نوبت برای انجام آزمایش غیر ضروری و چکاپ های فصلی به پزشک مراجعه می‌کنند.

تمام بانوان متاهل از 21 تا 30 سالگی باید هر سال با تست پاپ اسمیر از نظر سرطان دهانه رحم بررسی شوند و بعد از 30 سالگی درصورت طبیعی بودن پاپ اسمیر به مدت سه سال متوالی، انجام هر سه سال یک بار پاپ اسمیر کافی است و بعد از سن 70 سالگی درصورتی که سه تست اخیر طبیعی باشد و در 10 سال اخیر یافته غیرطبیعی نداشته باشند دیگر نیازی به ادامه غربالگری از نظر سرطان دهانه رحم نیست.