کفگیر تحریم به ته دیگ خورد
آمریکا برای تحریم‌های ایران به «دوباره کاری» افتاده است و همه می‌گویند که حنای تحریم‌ها دیگر رنگی ندارد.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایران، بعد از فضاسازی و زدن اتهامات بی‌اساس به ایران درخصوص حملات اخیر به تجهیزات نفتی عربستان، دونالد ترامپ، رئیس جمهوری امریکا، روز جمعه اعلام کرد که بانک مرکزی و صندوق توسعه ملی ایران را به فهرست تحریم‌های این کشور افزوده است. تحریم‌های تازه علیه ایران دو روز پس از دستور ترامپ برای «اقدامات تحریمی بیشتر علیه ایران» اعلام شده‌اند. رئیس جمهوری امریکا در توجیه تحریم‌های جدید، گفته است که «ترجیح می‌دهد به جای توسل به اقدام نظامی، از طریق تحریم‌ها روی ایران اثر بگذارد.»
تحریم‌های تمسخرآمیز
نکته جالب در مورد تحریم بانک مرکزی این است که این تحریم تازگی ندارد، تا آنجا که حتی معمار تحریم‌های امریکا علیه ایران تحریم‌های جدید را مورد تمسخر قرارداده است. «ریچارد نفیو»، کارشناس امریکایی مسائل تحریم و نویسنده کتاب هنر تحریم، با مورد تمسخر قرار دادن اقدام رئیس جمهوری امریکا در اعلام تحریم علیه بانک مرکزی ایران در رسانه‌های اجتماعی این‌گونه نوشت: «به لحاظ عملی، تلاش می‌کنم این موضوع را بررسی کنیم که این تحریم‌ها چه فشاری به فشارهای موجود فعلی اضافه می‌کنند.»
نفیو که از او به‌عنوان یکی از معماران شبکه تحریم‌ها علیه ایران یاد می‌شود سپس در جواب کاربری که به نقل از «استیون منوچین»، وزیر خزانه‌داری امریکا نوشته با تحریم‌های امروز منابع مالی سپاه پاسداران قطع شده‌اند، نوشته است: «این یکی دیگر خیلی عجیب است. ما امروز سپاه را تحریم کردیم؟ وای پسر، این خیلی گام بزرگی است... البته اگر بالغ بر یک دهه قبل همین کار را نکرده بودیم. بانک مرکزی چطور؟ ای کاش این یکی هم در لایحه بودجه دفاعی سال ۲۰۱۲ تحریم نشده بود!»
بی‌اثری تحریم
تحریم‌های دوباره ایران به‌زعم دولت امریکا برای «سخت‌تر کردن»، تحریم‌های قبل است؛ اما بسیاری از تحلیلگران بین‌المللی تحریم دوباره را نشان از دست خالی امریکا در تحریم‌های همه جانبه ایران می‌دانند. چون به اعتقاد آنان، امریکا تاکنون هر نوع تحریمی را علیه ایران اجرا کرده است و به‌عبارتی «کفگیر تحریم‌ها به ته دیگ خورده است» و روند اثر‌گذاری تحریم‌ها منفی است. تحلیلگران می‌گویند دور زدن تحریم‌ها توسط ایران باعث شده آثار تحریم‌ها در اقتصاد ایران رسوبی باشد و به همین دلیل تحریم نقش اندکی در بازدارندگی رشد اقتصادی ایران دارد.
هدف امریکا در دور جدید تحریم ایران دیده شدن آثار تحریم در بلند مدت و «فشار حداکثری» برای فلج کردن اقتصاد ایران است. اما کارشناسان با رد این ادعا، این‌گونه استدلال می‌کنند که چون تحریم‌ها از ابتدا تا کنون، به‌صورت بلندمدت زیرساخت‌های ایران را هدف قرار داده است، اثر خود را گذاشته و تحریم دوباره در برابر اقدامات ایران دیگر بی‌اثر است.
مسکو: تحریم‌ها نامشروع است
در واکنش به تحریم‌های جدید امریکا علیه ایران، روسیه اعلام کرده است که علی رغم تحریم‌های جدید امریکا، اما به همکاری مالی و تجاری با ایران ادامه خواهد داد. وزارت خارجه روسیه با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که تحریم‌های امریکا علیه بانک ایرانی «نامشروع»است. روسیه همچنین افزوده است که مسکو همکاری‌های خود با ایران را در بخش‌های بانکی علی رغم تحریم‌های جدید امریکا ادامه خواهد داد.
دولت ونزوئلا نیز در بیانیه‌ای، تحریم‌های جدید امریکا علیه ایران را محکوم کرد. دولت کاراکاس در این بیانیه ضمن محکوم کردن اعمال دوباره تحریم‌های یکجانبه دولت واشنگتن علیه ایران اعلام کرد: این اقدامات امریکا نقض تمامیت ارضی و استقلال ایران بوده و مغایر با اقدامات صلح طلبانه است. در ادامه بیانیه دولت ونزوئلا تصریح شده است: این تحریم‌های یکجانبه امریکا نقض آشکار قوانین بین‌المللی و همانند تروریسم اقتصادی است که اقدامات چندجانبه را در مسیر مذاکرات سیاسی، احترام متقابل و درک اوضاع در منطقه تضعیف می‌کند. دولت کاراکاس همچنین ضمن اعلام حمایت از صلح و ثبات در خاورمیانه و همبستگی با مردم و دولت جمهوری اسلامی ایران در برابر تحریم‌های امریکا عنوان کرد که همچنان به مقابله خستگی‌ناپذیر با یکجانبه‌گرایی در جهان و تهدید و استفاده از اهرم زور و فشار علیه کشورها به‌عنوان ابزار استعمار ادامه خواهد داد.
استیصال امریکا
برخی مسئولان ایران به تحریم‌های دوباره امریکا واکنش نشان داده‌اند. از میان واکنش‌ها، سخنان محمد جواد ظریف، وزیر خارجه، که برای شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل متحده به نیویورک سفر کرده، مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفته است. ظریف در خصوص تحریم بانک مرکزی می‌گوید:«تحریم مجدد بانک مرکزی ایران نشان‌دهنده استیصال امریکا است و بانک مرکزی پیش‌تر تحریم شده بود و حالا با عنوانی دیگر دوباره تحریم شده است.» ظریف، این اقدام را «خطرناک و ناپذیرفتنی و نقض اصول شناخته شده بین‌المللی در مصونیت بانک‌های مرکزی» دانسته و تأکید می‌کند: «اقدام امریکا نشان می‌دهد سیاست فشار حداکثری به پایان خود نزدیک شده است».
ظریف می‌گوید: «وقتی یک مؤسسه را چندین بار با عناوین مختلف تحریم می‌کنند، نشان دهنده آن است که آنچه فکر می‌کردند با سیاست فشار حداکثری می‌توانند در ظرف چند ماه مردم ایران را به زانو درآورند، شکست خورده است.»
وزیر خارجه «تحریم بانک مرکزی ایران را «خطرناک» دانسته و این اقدام را نشان‌دهنده «تلاش تحریم‌کنندگان برای مانع شدن از خریدهای بین‌المللی و رسیدن غذا و دارو به مردم ایران» نام برد. به گفته ظریف این اقدام، «نقض تمام تعهدات بین‌المللی نه‌تنها برجام بلکه نقض اصول شناخته‌شده بین‌المللی در مصونیت بانک‌های مرکزی است.»
عباس موسوی، سخنگوی وزارت خارجه نیز در واکنش به این تحریم‌ها آن را «یک سیاست شکست خورده» دانست و گفت: «تحریم اعلام شده موضوع جدیدی نبوده و فقط تحریم‌های قدیمی به شکل دیگری بیان شده است.» سخنگوی وزارت امور خارجه سیاست خارجی امریکا را سیاستی سردرگم و درمانده خوانده که جز زورگویی، یکجانبه‌گرایی و اعمال تروریسم اقتصادی علیه دیگران مبنای دیگری نداشته و فاقد توانمندی لازم برای هرگونه ابتکار معقول و پویای دیپلماتیک برای حل و فصل مسالمت‌آمیز اختلافات با سایر کشورهاست.
دست‌خالی تحریم کنندگان
عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی نیز در واکنش به تحریم مجدد بانک مرکزی تأکید می‌کند: «تحریم مجدد بانک مرکزی توسط دولت امریکا نشان می‌دهد که دست آنها برای پیدا کردن اهرم فشار علیه ایران تا چه حدی خالی است. اگر این‌گونه اقدامات می‌توانست در پیشبرد خواسته‌های ظالمانه آن دولت مؤثر باشد، وضعیت اقتصادی کشور بسیار متفاوت با وضعیت فعلی بود.» به گفته رئیس کل بانک مرکزی «ناکامی‌های مکرر دولت امریکا در یک سال و اندی گذشته نشان می‌دهد که این تحریم‌ها بی‌اثرتر از هر زمان دیگری شده‌اند و اقتصاد ایران، تاب‌آوری خود در مقابل تحریم‌ها رابه همگان اثبات کرده است. موفقیت‌های اخیر بانک مرکزی و ثبات بازار نشان می‌دهد که خوشبختانه تجارت و مبادلات مالی کشور از راه‌هایی انجام می‌شود که از سوی امریکا غیرقابل تحریم است.خوشبختانه از دوره دور زدن تحریم‌ها به دوره تحریم‌ناپذیری تجارت خارجی عبور کرده‌ایم و وقت آن رسیده است که دولت امریکا از واقعیت‌‌ها درس بگیرد.» اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس جمهوری هم گفت: در این شرایط هم تهدید وجود دارد و هم فرصت. کار ما در قوا و نهادهای حاکمیتی، کنترل تهدیدها و استفاده از فرصت‌هاست. کشور از پشتوانه قدرت مردم، رهبری و ظرفیت سرزمینی برخوردار است. مهمترین وظیفه دولت، افزایش میزان تاب‌آوری کشور است تا از این شرایط به خوبی عبور کنیم. باید کارآیی نهادهای رسمی افزوده شده و سرمایه اجتماعی افزایش یابد. اگر دولت و نهادهای نظام کارآمد باشند و مردم کارآمدی را ببینند، به آینده کشور امیدوار شده و سرمایه اجتماعی کشور افزایش می‌یابد و به سرعت امور کشور انجام می شود.
تحریم‌ها چگونه کم اثر شد؟
با توجه به سابقه طولانی تحریم امریکا علیه ایران و با توجه به تجربه تحریم‌های قبل، ایران برای مقابله با تحریم اتکا به توان داخل را در دستور کار قرار داده است. یکی از برنامه‌های مهم ایران توجه به رشد درون‌زا بخصوص در حوزه کشاورزی و تأمین امنیت غذایی با تکیه بر تولید داخلی است. در این راستا ایران همچنین کاهش خام فروشی منابع را مورد نظر قرار داده است. توسعه همکاری‌های منطقه‌ای و توسعه تجارت با همسایگان، استحکام روابط با شرکای تجاری راهبردی اقدام دیگر ایران در کم رنگ کردن تحریم‌های امریکاست. ایران همچنین برای کنترل بازار ارز جلوگیری از اتلاف مصارف ارزی را با مهار واردات و جلوگیری از خروج ارز را در دستور کار قرار داده است. همین اقدامات متقابل باعث شده تا تحلیلگران نسبت به اثرات تحریم‌های جدید تردید کنند و آن را نشان از اصابت نکردن تحریم‌ها به اهداف مورد نظر امریکا بدانند.
