از مانتوهای 8 میلیونی تا مجسمه‌های 16میلیونی
عرضه مانتوهای 8 میلیونی، مجسمه‌های ساخته‌شده با ضایعات آهن به قیمت 16میلیون تومان و محصولات تقلبی با قیمتهای بالا بخشی از حواشی سی و دومین نمایشگاه صنایع دستی بود.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از شهروند، الهام قادری چند سالی می‌شود که یک فروشگاه آنلاین صنایع دستی راه‌اندازی کرده و هر سال هم در نمایشگاه صنایع دستی یک غرفه ثابت دارد. امسال هم با پوشاک خاصی که رودوزی‌های سنتی دارد، در نمایشگاه شرکت کرده است؛ قیمت مانتوهایی که عرضه می‌کند از 200هزار تومان شروع و به 8میلیون تومان ختم می‌شود. او می‌گوید: «برای سال آینده فقط مانتوهایی با قیمت بالای یک میلیون تومان را برای عرضه می‌آورد؛ چون امسال استقبال خوبی از این محصولات شده است و بیشترشان در روزهای ابتدایی نمایشگاه به فروش رفته‌اند.»
کمی دورتر در سالنی که زرق و برق کمتری دارد، هنرمندی مانتوهایی با پارچه‌های دستبافت و جلیقه‌هایی با رودوزی‌های سنتی و سکه‌دوزی را از خراسان آورده و از این‌که فروش خوبی نداشته، شاکی و معتقد است: «غرفه‌ای که سال پیش داشته، امسال به فروشگاهی داده شده که مانتوهای 8میلیون تومانی عرضه می‌کند. مانتوهایی که بیشتر پارچه‌هایش بنگلادشی، هندی و پاکستانی هستند و مراجعه‌کننده بی‌خبر از همه‌جا و ناآشنا با صنایع دستی برایش پول می‌پردازد. اگر نمایشگاه به همین شکل پیش برود، دیگر برای شرکت در آن هزینه نمی‌کنم.»
گرانی و بی‌کیفیتی برخی محصولات فقط شامل پوشاک نمی‌شود. در سالن پرزرق و برق 8 و 9 یکی از هنرمندان اصفهانی برای طراحی غرفه‌اش 40میلیون تومان هزینه کرده است. روز اول فقط یک‌میلیون و 200هزار تومان فروش داشته و وقتی دیده شرایط خوب پیش نمی‌رود، محصولاتش را با 40درصد تخفیف به حراج می‌گذارد. یکی از کارشناسان معاونت صنایع دستی که نمی‌خواهد نامش عنوان شود، هم کیفیت محصولات را تأیید نمی‌کند و معتقد است: «بین کار به جای سنگ فیروزه، از رنگ شیمیایی هم استفاده و جنس پلی‌استری که برای کارهایش استفاده کرده، بی‌کیفیت است به همین دلیل سطح کار حبابی شکل‌شده است.»
یکی از بازدیدکنندگان از نمایشگاه: «به نظرم افزایش قیمت محصولات صنایع دستی هم مشهود بود. هنگامی که در لندن یک کنسرت موسیقی برگزار می‌شود، نمایشگاهی از صنایع دستی کشورهای مختلف هم برپا می‌شود که همیشه استقبال خوبی از این اتفاق می‌شود و من در تمام طول بازدید از نمایشگاه صنایع دستی به این فکر می‌کردم که اگر کشوری مثل انگلیس تنوع صنایع دستی ایران را داشت، با آن چه کارها که نمی‌توانست بکند.»
در غرفه شهرهای جنوبی ایران هم در کنار حصیربافی و گلابتون‌دوزی، صنایع دستی دریایی نقش پررنگی دارند. امسال خلاقیت از جاسوییچی و زیورآلات ساخته‌شده با صدف فراتر رفت و به دستمال کاغذی و گلدان‌هایی با صدف‌های برش‌خورده به قیمت 250 تا 500هزار تومان هم رسید. برخی ناامنی‌ها هم شکایت یکی از غرفه‌دارانی بود که از استان زنجان مس برای عرضه آورده بود؛ یکی از گلدان‌های پایه بلندی که برای دیزاین غرفه‌اش آورده بود به ارزش هشت‌و‌نیم‌میلیون تومان دزدیده شد. اما حضور توریست‌های خارجی اتفاق خوشایند سیودومین نمایشگاه ملی صنایع دستی بود که به واسطه برگزاری همزمانی نمایشگاه فرش و علاقه‌مندی آنها به فرش ایرانی اتفاق افتاد. توریست‌هایی که بیشترشان اهل کشور چین بودند و جمله‌ای که در مواجهه با فروشنده‌ها بارها تکرار می‌کردند «very cheap » به معنای خیلی ارزان بود؛ اما درنهایت برای خرید همان محصولاتی که برای‌شان ارزان بود، وسواس به خرج می‌دادند.
مراجعه‌کنندگان هموطن هم که این دوره نمایشگاه را برای بازدید انتخاب کرده بودند، از چیدمان نمایشگاه احساس رضایت نداشتند. یکی از مراجعه‌کنندگان ایرانی که ساکن لندن است و برای بازدید از اقوامش سفر دو هفته‌ای به ایران داشته، بعد از بازدید از نمایشگاه می‌گوید: «من برای خرید سوغاتی برای دوستانم در لندن به نمایشگاه آمدم اما به نظرم تهویه سالن و تفکیک‌بندی غرفه‌ها بسیار بد بود. بارها مسیر و غرفه‌هایی را که برای خرید زیر نظر می‌گرفتم، گم می‌کردم و بعد از چندبار دور‌زدن از خرید پشیمان می‌شدم. به نظرم افزایش قیمت محصولات صنایع دستی هم مشهود بود. هنگامی که در لندن یک کنسرت موسیقی برگزار می‌شود، نمایشگاهی از صنایع دستی کشورهای مختلف هم برپا می‌شود که همیشه استقبال خوبی از این اتفاق می‌شود و من در تمام طول بازدید از نمایشگاه صنایع دستی به این فکر می‌کردم که اگر کشوری مثل انگلیس تنوع صنایع دستی ایران را داشت، با آن چه کارها که نمی‌توانست بکند.»
نگاه هنرمندان و غرفه‌داران به یک رویداد فرهنگی و هنری
بعضی هنرمندان، کارشناسان و فعالان حاضر در سیودومین نمایشگاه صنایع دستی معتقدند که این رویداد، امسال با نکات مثبت و منفی همراه بود و رفع نواقص آن نیازمند تعامل بیشتر بخش خصوصی و دولتی است.
فریدون میرزالو، مدیرکل پیشین دفتر آموزش و حمایت از تولید صنایع دستی، که به عنوان فعال این حوزه در سیودومین نمایشگاه صنایع دستی حضور داشت، معتقد است که مشکلات این دوره از نمایشگاه با قوت بیشتر نسبت به سال‌های گذشته همچنان ادامه داشته است: «در این دوره هم محصولات غیرصنایع دستی فراوانی در نمایشگاه وجود داشت و این اتفاق جای تاسف دارد. مشخص نیست که نمایشگاه‌های صنایع دستی برای بازاریابی برپا می‌شود یا خرده‌فروشی؛ هر چند عمدتا در آن خرده‌فروشی اتفاق می‌افتد و این امر موجب می‌شود افرادی که به قصد بازاریابی در نمایشگاه شرکت می‌کنند، دچار مشکل شوند. معمولا در نمایشگاه‌های صنایع دستی خرده‌فروش‌ها انرژی خود را برای فروش محصولات‌شان می‌گذارند و درواقع کار هر روزه یک مغازه‌دار معمولی در سطح شهر را انجام می‌دهند و علاقه دارند پول نقد بیشتری دریافت کنند تا کسب و کارشان بچرخد.»
این کارشناس صنایع دستی که پای صحبت غرفه‌دارانی که از فروش‌شان راضی بوده‌اند، نشسته، می‌گوید: «آنها در چند روزی که نمایشگاه دایر است حداکثر می‌توانند بین 15تا 20میلیون تومان فروش داشته باشند. بنابراین اگر آمار فروش این نمایشگاه درنهایت یک رقم میلیاردی اعلام شد، می‌توان با یک حساب و کتاب ساده و تعداد غرفه‌های موجود این رقم را بررسی کرد.»
گرانی و بی‌کیفیتی برخی محصولات فقط شامل پوشاک نمی‌شود. در سالن پرزرق و برق 8 و 9 یکی از هنرمندان اصفهانی برای طراحی غرفه‌اش 40میلیون تومان هزینه کرده است. روز اول فقط یک‌میلیون و 200هزار تومان فروش داشته و وقتی دیده شرایط خوب پیش نمی‌رود، محصولاتش را با 40درصد تخفیف به حراج می‌گذارد
میرزالو موضوع مشکل‌ساز دیگر این نمایشگاه را جداسازی غرفه‌ها می‌داند: «وجه تمایز بین سالن‌های 8، 9، 10 و 11 موجب ناراحتی بسیاری از شرکت‌کنندگان شده بود. نمی‌توان گفت این اتفاق بدی است اما برای انجام چنین کاری باید به‌تدریج پیش رفت؛ چرا که برای بعضی از صنعتگران باسابقه برخورنده است. علاوه بر این من همچنان معتقدم جای تولیدکنندگان در نمایشگاه صنایع دستی نیست. تولید‌کننده باید فکرش را روی تولید متمرکز کند و افراد دیگری کار بسته‌بندی، بازاریابی و فروش را انجام دهند. تولیدکنندگان بیشتر از گروه‌های دیگر در این نمایشگاه شرکت می‌کنند و این کار را برای تاجرانی که تجربه تولید هم داشته‌اند، سخت می‌کند.» از نگاه او مهمترین مسأله در این نمایشگاه تجاری‌سازی، فروش و سفارش بیشتر است و باید امیدوار بود در سال‌های آینده به کمک دولت و بخش‌های خصوصی فعال حوزه نمایشگاه سر و سامانی بگیرد. میرزالو با گفتن این موارد، اشاره‌ای می‌کند به میهمانانی که برای بازدید از نمایشگاه صنایع دستی دعوت می‌شوند: «همیشه تعجب می‌کنم که چرا در این نمایشگاه‌ها مدام از دولتی‌ها به عنوان میهمان دعوت می‌شود. در حالی که مهمترین افراد در این نمایشگاه‌ها بخش خصوصی و تولیدکنندگان هستند؛ نه مسئولان دولتی. نمی‌دانم دعوت از میهمانان دولتی بر چه اساس و هدفی صورت می‌گیرد؟ »
نمایشگاهی که تبلیغ شد اما شلخته بود
هیاس حسینی، هنرمند فعال در حوزه شیشه‌گری، مثل سال‌های گذشته در نمایشگاه صنایع دستی شرکت نداشته اما درباره سیودومین نمایشگاه ملی صنایع دستی می‌گوید: «این دوره از نمایشگاه نکات مثبت و منفی خودش را داشت. یکی از سالن‌های این دوره به غرفه‌سازی اختصاص داده شده بود و اکثر این غرفه‌ها به شرکت‌های خصوصی و چیدمان آثار هنرمندان تعلق داشت. چیدمان آثار یک هنرمند از این نظر که به مخاطبان بگوید آثارش چه کارکردهایی دارد، مهم است؛ به این دلیل که بسیاری از مخاطبان ما نمی‌دانند آثاری که ما می‌سازیم چه کارکردهایی دارد. زمانی که نحوه چیدمان آن در فضایی مشخص می‌شود، مخاطب ارتباط بهتری با یک اثر برقرار می‌کند. با وجود این ما شاهد شلختگی غرفه‌ها در سالن‌های دیگر این دوره از جشنواره بودیم.»
این هنرمند از طرف دیگر ورود گالری‌‌دارها به نمایشگاه صنایع دستی و تبلیغات شهری در این زمینه را اتفاق مثبت این دوره می‌داند و می‌گوید: «سازمان سابق میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در سال‌های گذشته در زمینه تبلیغات ناموفق بود؛ اما با ورود شرکت‌های خصوصی اتفاق خوبی در این زمینه افتاد.»
نوع چیدمان و عرضه صنایع دستی از مسائلی است که از چشم فعالان این حوزه دور نمی‌ماند. حسینی رونمایی از نمایشگاه آثار بهرام الیاسی، هنرمند استان اصفهان، را مثال می‌زند که در این نمایشگاه هیچ‌گونه جانمایی درستی برای آن در نظر گرفته نشده بود؛ چنان‌که «این اثر که با عنوان فاخر در مراسم افتتاحیه نمایشگاه رونمایی شد، چندین‌بار جابه‌جا شد و درنهایت هم در کنار ستونی قرار گرفت که در شأن آن نبود.» او با این پرسش که «اگر این اثر فاخر است چرا برای آن جانمایی و نورپردازی در نظر گرفته نشد؟» گله می‌کند: «حداقل کاری که معاونت صنایع دستی می‌توانست برای حفاظت از این اثر در نظر بگیرد، اختصاص فضایی در غرفه بزرگی بود که برای میهمان‌هایش در نظر گرفته بود. به عقیده من این یک مسأله فرهنگی است، ما درباره کالای فرهنگی صحبت می‌کنیم.»
«همیشه تعجب می‌کنم که چرا در این نمایشگاه‌ها مدام از دولتی‌ها به عنوان میهمان دعوت می‌شود. در حالی که مهمترین افراد در این نمایشگاه‌ها بخش خصوصی و تولیدکنندگان هستند؛ نه مسئولان دولتی. نمی‌دانم دعوت از میهمانان دولتی بر چه اساس و هدفی صورت می‌گیرد؟ »
حسینی گفت که کالای فرهنگی یک فعالیت دسته‌جمعی است که اگر چه به دست یک نفر خلق شده اما درواقع دستاورد یک جامعه است: «وقتی مخاطب برای دیدن یک کالای هنری که برای آن مراسم رونمایی در نظر گرفته شده و عنوان یک اثر فاخر را به آن داده‌اند، می‌آید اما می‌بیند که به شکل مناسبی با آن برخورد نمی‌شود، در آینده این حرفه تردید می‌کند و خواه ناخواه حتی فرزندش را هم برای انجام این کار تشویق نمی‌کند. یکی از علت‌هایی که نسل جدید ترجیح می‌دهد سراغ رشته‌های مهندسی و پزشکی برود، همین نگاه آسیب‌زا به فرهنگ و هنر بوده است.» این هنرمند شیشه‌گر با اشاره به سازگاری صنایع دستی با محیط زیست ادامه می‌دهد: «همیشه تأکید می‌شود صنایع دستی سازگار با محیط زیست است؛ اما می‌بینیم میهمانانی که برای بازدید از نمایشگاه دعوت می‌شوند کمترین ارتباط را با این موضوع دارند. چرا از فعالان یا حداقل دست‌اندرکاران حوزه محیط زیست در دولت دعوت نمی‌شود تا از نزدیک با محصولاتی که هنرمندان تولید کرده‌اند، آشنا شوند؛ شاید بتوان گره‌ای را باز کرد. به عقیده من باید در نمایشگاه بعدی این موضوع را هم در نظر گرفت.»
جای محصولات لیزری در نمایشگاه صنایع دستی نیست
یاسر یامی، هنرمند فعال در حوزه چوب، که در این دوره از نمایشگاه ورکشاپ‌هایی آموزشی درباره نحوه ساخت آثار تولیدی برگزار کرد، کلیت سیودومین نمایشگاه صنایع دستی را بد نمی‌داند اما بی‌توجهی به چند مسأله را مهم می‌داند؛ نکاتی مثل این: «به جز سالن‌های 8 و9، سالن‌های دیگر تهویه، نورپردازی و چیدمان فضای مناسبی نداشتند و خوب است سالن‌های بهتری در سال‌های آینده برای این کار در نظر گرفت.»این هنرمند که نمونه کارهایش در موزه صنایع دستی جزایر قناری در اسپانیا نگهداری می‌شود، می‌گوید: «بعضی از هنرمندان، اسطوره‌های بزرگی در حوزه صنایع دستی و هنرهای سنتی‌اند و هزینه غرفه‌سازی می‌تواند برای آنها زیاد باشد. به عقیده من وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری باید برای پیشکسوتان هنرمندان درجه یک و دو فضای مناسبی در نظر بگیرد و از حضور این استادان استفاده کند تا به نمایشگاه صنایع دستی اصالت دهد و کیفیت آن را بالا ببرد.» یامی با انتقاد از آثار چوبی لیزری و غیر صنایع دستی در این دوره از نمایشگاه می‌گوید: «کارشناسان وزارتخانه معتقدند که جای محصولات لیزری در نمایشگاه صنایع دستی نیست؛ اما ما امسال شاهد محصولات اینچنینی در نمایشگاه بودیم. به عقیده من باید نظارت بیشتری در این زمینه وجود داشته باشد.»
